تأثیر تغییر اقلیم بر سلامت و بهداشت

مطابق پیش‌بینی‌های سازمان جهانی بهداشت، تغییر اقلیم در سال‌های ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰ می‌تواند مسبب مرگ‌ومیر حدود ۲۵۰هزار نفر براثر ابتلا به گرمازدگی و اسهال، مالاریا، سوءتغذیه و... شود. هزینه برآوردشده توسط پژوهشگران در بخش سلامت بدون احتساب هزینه سایر حوزه‌های مؤثر بر سلامت مانند آب و فاضلاب و کشاورزی تا سال ۲۰۳۰ به‌طور سالانه حدود دو تا چهارمیلیارد دلاراست. بدون شک کشور‌های کم‌برخوردار و درحال‌توسعه با زیرساخت‌های بهداشتی ضعیف و همچنین افراد کهنسال، کودکان، زنان، آوارگان و اقلیت‌های قومی و افرادی که تحت پوشش بیمه‌ای نیستند، آسیب‌پذیرتر هستند.

مرگ‌ومیر‌های ناشی از افزایش شدت گرما و سرما و بیماری‌های عفونی قلبی و عروقی، تنفسی و مغز و اعصاب، برخی سرطان‌ها و بیماری‌های ناشی از آب و اختلالات روانی ناشی از تجربه بلایای طبیعی سهمگین از پیامد‌های افزایش میانگین دمای زمین بیش از ۱.۵درجه سلسیوس است. به‌هرروی افزایش هر ۰.۱درجه میانگین دمای زمین به معنای واردشدن آسیب‌های بیشتر به سلامت مردم است.

تغییر اقلیم به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در بروز سرطان‌ها نقش دارد. برای مثال تأثیرات آن بر توقف ترمیم لایه ازن با افزایش غلظت ازن در استراتوسفر و افزایش پرتو‌های فرابنفش در برخی عرض‌های جغرافیایی می‌تواند سبب سرطان پوست شود.

از سویی افزایش دما می‌تواند مسبب تبخیر برخی مواد شیمیایی که بخارات آن‌ها برای انسان مضر است باشد. ممکن است ترکیبات فرار و نیمه‌فرار پساب‌ها به جو وارد شود و همچنین به توزیع آلاینده‌ها به فواصل دورتر از سرچشمه اصلی آن‌ها منجر شود. مطابق پژوهش‌ها هر درجه افزایش دما احتمال بروز بیماری‌های قلبی را تا ۳۵درصد افزایش می‌دهد. زیرا در هوای گرم قلب باید برای متعادل نگه‌داشتن دمای بدن فعالیت بیشتری انجام دهد. همچنین سرمای زیاد باعث بالارفتن فشارخون شده و قدرت بیشتری از قلب می‌گیرد. از سویی امواج ناگهانی گرمایی و افزایش غلظت ذرات معلق در هوا نیز به بیماری‌های قلبی و عروقی منجر می‌شوند.

اختلالات تنفسی، آسم و آلرژی نیز در اثر افزایش سطح ازن در نزدیکی زمین افزایش می‌یابد. ریزگرد‌ها و غبار پس‌از آتش‌سوزی‌های ناشی از خشکسالی و آلاینده‌های زیست‌محیطی و تغییر کیفیت هوا، وضعیت تنفسی افراد را دچار مشکل می‌کند. همچنین بارش‌های شدید سبب پراکندگی حشرات ناقل بیماری می‌شود. آب‌های کم‌عمق بستر را برای حضور پشه‌های ناقل بیماری فراهم می‌کنند.

بیماری‌های مرتبط با آب نیز در زمره مخاطرات تغییر اقلیم برای سلامت بشر طبقه‌بندی می‌شوند. احتمال ابتلا به این بیماری‌ها معمولا پس از بارش‌های شدید باران و برف بالا می‌رود. حضور طولانی‌مدت در معرض کپک‌های ناشی از بارش‌های شدید نیز عامل بیماری است. به‌علاوه می‌توان بر تأثیر تغییر کیفیت و کمیت آب و سایر بیماری‌های عفونی ناشی از آب مانند عفونت‌های چشمی و قارچ پوستی و اسهال اشاره کرد. از طرفی تأثیر تغییر اقلیم بر تنوع زیستی و زیست‌بوم که بشر برای سلامت خود به آن‌ها متکی است و بحران‌های روانی در پی مشکلات جسمی قابل‌توجه هستند. همچنین تغییر اقلیم سبب شکوفایی جلبکی می‌شود که به نوبه خود می‌تواند به رشد باکتری وبا و گسترش و انتقال آن به مناطق ساحلی گرمسیری منجر گردد. موارد قابل‌توجه دیگری نیز موجود است.

درحال‌حاضر متخصصان بهداشت در سراسر جهان به آسیب‌های ناشی از تغییر اقلیم می‌پردازند. هیات بین‌الدولی تغییر اقلیم به این نتیجه رسیده است که برای جلوگیری از این فاجعه، جهانیان باید افزایش میانگین دما را به ۱.۵ درجه سلسیوس محدود کنند. کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای می‌تواند به بهبود وضعیت سلامت بشر منجر شود. پیشرفت‌های علمی و برنامه‌ریزی‌های صحیح نیز می‌توانند عوارض و مرگ‌ومیر ناشی از گرمایش جهانی و تغییر اقلیم را کاهش دهند.

روزنامه جام جم