گفت‌وگوی ادیان تنها راه ایجاد آرامش در جهان امروز است

نشستی که در آن بر لزوم هم‌افزایی رهبران دینی جهان برای گذار از وضعیت بحرانی ساخته و پرداخته دست دین‌ستیزان تاکید شد. در این خصوص جام‌جم گفت‌وگویی اختصاصی با خانم شاپوال یو، استاد گروه مطالعات دینی دانشگاه ملی اوراسیا قزاقستان انجام داده است.

با توجه به برگزاری نشست اخیر در قزاقستان و مباحثی که در آن مطرح شد، کلیت اهمیت هم‌افزایی رهبران دینی جهان را در حل‌وفصل بحران‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در جهان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پس از شیوع کرونا و حوادث دیگری که امروز در جای‌جای جهان شاهد هستیم، بشریت دوره سختی را پشت سرگذاشته است؛ بنابراین در این شرایط ترویج و توسعه گفتمان همزیستی مسالمت‌آمیز و گفت‌وگوی سازنده به جای زبان خصومت و سوءتفاهم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در چنین شرایطی، کنگره ادیان قطعا نقش مهمی را در گذار از وضعیت کنونی از طریق گفت‌وگوی رهبران دینی و ایجاد ثبات و آرامش در جهان به عهده دارد. گفت‌وگوی ترویج شده توسط کنگره ادیان مبتنی بر احترام و شناخت ارزش هر سنت دینی است که امکان ایجاد فضای گفتگو را فراهم می‌کند که گشودگی و درک متقابل اصول اصلی هستند.

به نظر می‌رسد بسیاری از سردمداران غربی و متحدان آنها، اساسا مخالف شکل‌گیری گفت‌وگوی رهبران دینی جهان با یکدیگر بوده و درصدد سانسور و تحریف هرگونه همفکری و همکاری دینی در دنیا هستند. نظر شما در این خصوص چیست؟

به طور کلی، جوامع مدرن و مصرف‌گرا فاقد مولفه‌ای به نام دین هستند. آن‌ها خود را از یک پتانسل عظیم و معنوی که هدایتگر جامعه است، محروم کرده‌اند. گرایش مطلق به منافع مادی و دستیابی به منفعت حداکثری بدون توجه به اصول و مبانی اخلاقی و دینی، باعث ایجاد و تثبیت چالش‌های عمیقی در روح یک جامعه می‌شود. ادیان، خود طرفدار رفاه بشری هستند، اما این رفاه را بدون وجود اخلاق و معنویت کافی نمی‌دانند. زیرساخت اخلاقی جوامع باید سالم باشد تا سعادت بشری تضمین شود. رهبران ادیان جهانی نقش مهمی در شکل‌گیری این روند به عهده دارند. وظیفه و ماموریت مهم رهبران دینی و طرفداران ارزش‌های الهی در سراسر دنیا، معنوی‌سازی نظام جهانی و ارتقای سطح آگاهی و اخلاق در جوامع گوناگون است. در یک نگاه کلی‌تر باید بگویم دین دارای ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های زیادی است که جامعه مدرن امروزی باید بیش از هر زمان دیگری نسبت به آن‌ها توجه داشته باشد.

به عنوان یک دین‌پژوه، بستر و رویکرد کلانی که گفت‌وگوی بین رهبران دینی دنیا در جهان امروز باید به صورت مستمر شکل‌گیری چگونه ایجاد و ترسیم می‌شود؟

واقعیات جهان امروز و وقوع برخی بحران‌های مشترک بشری مانند وقوع بحران کرونا که شاهد آن بوده و هستیم، نیاز به گفت‌وگوی بین رهبران دینی از سوی مردم حس می‌شود. در تشریح فرآیند این گفتگو و هم‌افزایی باید بگویم منظور از همفکری و نشست رهبران دینی، صرفا اعلام مواضع آن‌ها در قبال جوامع بشری نیست، بلکه ما در اینجا به دنبال یک چارچوب عملیاتی و فرآیند خلاقانه و مبتکرانه مشترک هستیم که محصول آن، کاهش معضلات جمعی و رسیدن به ثبات و آرامش جهانی در سایه این فرآیند است. مراقبت از سلامت مردم، حل مشکلات فقر و بی‌عدالتی و ایجاد امنیت از جمله این نیاز‌های مشترک بشری است که باید از سوی رهبران دینی جهان مورد توجه قرار گیرد. در این خصوص، لازم است در فضایی آرام، رهبران دینی دنیا نظرات یکدیگر را (با توجه به مبانی نگاه خود) نسبت به معضلات جهانی بشنوند و سپس معطوف به اشتراکات زیادی که بین آن‌ها وجود دارد دست به ترسیم چارچوب عملیاتی مورد اشاره بزنند.

بدون شک استمرار گفتگو‌های دینی با توجه به تنوع و تکثر معضلاتی که بشریت با آن‌ها درحوزه‌های گوناگون دست و پنجه نرم می‌کنند، یک الزام محسوب می‌شود. در راستای تحقق این مسأله چه اقداماتی باید انجام داد؟

دقیقا همین‌طور است. قطعا متعاقب برگزاری یک نشست جمعی، نمی‌توان انتظار داشت رهبران دینی دنیا معضلات جاری در جهان امروز را حل و فصل کنند. در این خصوص باید ارتباط مستمری بین آن‌ها وجود داشته باشد و بستر هم‌افزایی دائمی آن‌ها در خصوص ایجاد راهکار‌های خلاقانه و مبتکرانه جمعی همواره فراهم شود. ایجاد مراکز دائمی در کشور‌های گوناگون با هدف تسهیل مذاکرات دینی، تمدنی و فرهنگی و صیانت از ارزش‌های فطری بشری در جهان مدرن قطعا می‌تواند نقش مهمی در این خصوص ایفا کند. میان این مراکز در سراسر دنیا نیز باید اتصال مستمر و موثری وجود داشته باشد. ​​​​​​​

روزنامه جام جم