در انتظار پاکبانان فضایی

شاید کسی فکرش را نمی‎‌کرد روزی که آب‎ دریاها، هوا، محیط‌زیست و محل زندگی جانداران مختلف به دست بشر آلوده شده است فضا هم از خطراتی که بشر برای آن ایجاد کرده در امان نباشد. ما در عصری زندگی می‎کنیم که محدوده فضای اطراف سیاره زمین بیش از هر زمان دیگری تاکنون آلوده شده است. بخشی از این آلودگی‎ها ناشی از زباله‎های فضایی است که غالب آن را باقیمانده‎های ماهواره‎های قدیمی و از کار افتاده تشکیل می‌دهند و بخشی دیگر هم تقویت‌کننده‌‎های موشکی یا قطعات مربوط به آزمایش‌های تسلیحاتی است که در مدار زمینگیر افتاده است.

همه این‌ها جدا از موادشیمیایی مضری است که برای آزمایش‌های مختلف و فعالیت‌های صنعتی وارد جو شده و آسیب‎های جدی به لایه ازن وارد کرده است. زیاد شدن زباله‎های فضایی و مواد مضر در مرز‌های فضا و در مدار زمین می‎تواند برای پرتاب‎های آینده و ماموریت‎های اکتشافاتی جدید خطرات جدی به دنبال داشته باشد.
همان‎طور که نمودار زیر نشان می‎دهد بیشتر زباله‎های فضایی مربوط به سه کشور روسیه ایالات متحده آمریکا و چین است. روسیه یکی از ماهواره‎های قدیمی خود را با استفاده از سلاح‎های ضدماهواره منفجر کرد و به این ترتیب هزاران قطعه زباله فضایی را به مدار زمین فرستاد. قطعاتی که هرکدام احتمال برخورد با ایستگاه فضایی بین‎المللی را داشتند. کشور‌های ایالات متحده و چین، فرانسه و ژاپن هم در این موضوع نقش جدی داشته‎اند. حذف زباله‎های فضایی چالش‌های زیادی دارد و از جنبه‎های فنی، سیاسی و اقتصادی مورد بحث و اختلاف‌نظر کشور‌های مختلف است. ساخت و راه‎اندازی وسایلی که بتواند این زباله‌ها را جمع‌آوری کند و بدون ایجاد خطری برای ماهواره‎های فعال، مدار را پاکسازی کند، بسیار پیچیده است. با همه این دشواری‎ها، اما ماموریت‎هایی برای چند سال آینده و با هدف حذف زباله‌های فضایی برنامه‎ریزی شده است. ماموریت پاکسازی فضا (کلیر اسپیس۱) از سوی آژانس فضایی اروپا و ماموریت ژاپنی حذف ضایعات، دو نمونه مهم از این برنامه‌هاست که قرار است با کمک لیزری خاص، برخی قطعات فضایی اضافه را از مدار حذف کنند. با توجه به این‌که در سال‌های پیش رو شرکت‎هایی مثل بوئینگ و اسپیس‌ایکس قصد دارند حدود ۶۵هزار فضاپیما را به مدار‌های پایینی زمین پرتاب کنند احتمال برخورد‌های فضایی و افزایش زباله‌ها بسیار بیشتر خواهد شد و باید هرچه زودتر برای جمع‌آوری زباله‎ ها راه‌حلی مناسب اجرا شود.

روزنامه جام جم