مسجد فقط یک ساختمان نیست، حتی فقط یک فضای عبادی هم نیست. مسجد بیش از انگشتان دو دست کارکرد دارد و یک محیط چندبعدی کامل است که در برهههای مختلف تاریخی و اجتماعی این را ثابت کردهاست. مسجد در واقع یک ظرفیت تمامعیار است، جایی که میتوان در آن هم طرح مسأله کرد، هم حکمرانی و هم تمدنسازی.
شناختهشدهترین کارکرد مسجد، عبادی و نیایشی است؛ همان که به ما مجال میدهد دمی با خدای خویش خلوت کرده و دلی سبک کنیم و عجب مکان نابی است مسجد از این باب. قابلیت مسجد، اما فقط همین نیست. در مساجد میتوان بساط حل مشکلات و چالشهای اجتماعی را هم پهن کرد، میتوان در آنها به قضاوت نشست و مشکلات مردم را تشریح، جراحی و درمان کرد. پس مسجد به تنهایی یک محکمه است، البته محکمهای ایستاده بر ستونهای استوار صمیمت و نوعدوستی؛ یک عدلیه واقعی.
مسجد میتواند کانون تبلیغ و آموزش نیز باشد، همانگونه که برخی مساجد کشور مدتهاست خوب در صحنه حاضر شده و برای امورات فرهنگی و آموزشی سنگتمام گذاشتهاند. اگر حتی بچه مسجدی هم نباشیم، حتما دیدهایم که برخی مساجد چه خوب خیریهها را زیر بال و پرشان گرفتهاند و مراکز مشاوره راهانداختهاند و به قشرهای مختلف، دانایی و آگاهی را عرضه میکنند که این نیز یک کارکرد نوین برای مساجد است.
مساجد کشورمان ثابت کردهاند فقط خانه خدا نیستند که خانه مردم هم هستند، یک خانه اشتراکی دوستداشتنی و امن که هم حلال مشکلات است و هم تمدنساز؛ آن هم تمدن نوین اسلامی که مخاطبش انسانهایی با عقاید هزار رنگ هستند که مسجد میتواند همهشان را با رشته محبت و آگاهی به هم پیوند بزند.