ناشران را درجه‌بندی کنید

موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران آمار جدیدی از نشر در حوزه‌های مختلف را منتشر کرده که براساس آن، همچنان ادبیات در ردیف اول بیشترین کتاب‌های مورد رجوع و علاقه مردم است.

این خبر گرچه در جای خود نشان دهنده این است که مردم ایران همچنان به شعر و رمان و به طور کلی ادبیات خلاق، توجه دارند، اما باید در تکمیل این خبر نکاتی را هم اضافه کرد و دانست بدون این نکات نمی‌شود، تحلیل درستی از این خبر داشت.

۱- بسیاری از کتاب‌هایی که به اسم شعر و داستان منتشر می‌شوند، از نظر کیفیت ادبی در رده آثار بسیار نازل قرار می‌گیرند. تعداد بی‌شمار و غیرقابل توجیه ناشران در کشور ما باعث شده شغلی به اسم کتاب چاپ کردن ایجاد شود که با شغل نشر متفاوت است. ناشران کتاب چاپ‌کن، گروهی از ناشران هستند که در ازای دریافت پول‌های هنگفت، هر اثری را بدون توجه به کیفیت آن و در نازل‌ترین شکل ممکن از نظر استاندارد‌های صفحه‌آرایی، حروفچینی و بدون هرگونه ویرایش متنی و محتوایی منتشر می‌کنند. گروه زیادی از علاقه‌مندان هم هستند که دوست دارند کتابی از آن‌ها منتشر شده‌باشد. این گروه، شاعران و نویسندگان کم‌تجربه و کم دانشی هستند که بدون آگاهی از بایسته‌های ادبیات و اصول و معیار‌های یک اثر ادبی دارای اعتبار، هرچه به ذهن و قلم‌شان می‌رسد به این بنگاه‌های چاپ کتاب می‌دهند و با تقبل هزینه‌های چاپ و توزیع، عملا خدمات نشر را خریداری می‌کنند.

۲- میان ناشران واقعی و ناشران کتاب چاپ‌کن و پول‌بگیر، تفاوتی در عمل وجود ندارد. وزارت ارشاد اسلامی همه این بنگاه‌ها را ناشر می‌داند. این ایراد به قوانین موجود وارد است که در آن ناشری که برای انتشار یک اثر ادبی خوب و استاندارد هزینه و سرمایه‌گذاری می‌کند با ناشری که حاضر است هر کتاب ضعیفی را فقط با گرفتن پول و هزینه چاپ کند، یکسان دیده می‌شوند.

شاید یکی از راهکار‌های قابل وصول این است که ناشران براساس میزان انتشار کتاب‌های باکیفیت، استاندارد و تالیف و ترجمه واقعی درجه‌بندی و تقسیم‌بندی شوند و حمایت‌های ارشاد از ناشران بر اساس این درجه‌بندی باشد. برای این‌که این درجه‌بندی کاملا حرفه‌ای و براساس اصول و بدون تبعیض باشد، باید شیوه‌نامه‌ای با همکاری ناشران و براساس نظرات شاعران، مترجمان و مولفان دارای کارنامه و درجه اول تهیه شود و کار داوری و درجه‌بندی به گروهی منتخب از همین افراد که وابستگی به نهاد‌های دولتی و موسسات نشر انجام شود. به این ترتیب دیگر کاغذی که با هزینه سنگین از بیت‌المال تهیه می‌شود به دست ناشرانی که با فروش سهمیه‌های دولتی و انتشار کتاب‌های نازل روزگار می‌گذارانند، حرام نمی‌شود.