چگونه کتاب‌ها را بشنویم؟

چه‌بسا کسانی که در این سال‌ها مقاومت‌شان شکسته و حالا از طرفداران کتاب‌های صوتی هستند. کتاب‌های صوتی، نجات‌بخش زمان‌های مرده هستند؛ وقتی در حال رانندگی هستید یا مشغول انجام کارهای خانه یا هر کار دیگری، می‌توان هوش و گوش را به صدا سپرد؛ این نوع کتاب برای خیلی‌ها یک امکان فوق‌العاده محسوب می‌شود: برای آدم‌های پرمشغله،‌ برای نابینایان، افرادی که به‌دلیل معلولیت و بیماری، امکان در دست گرفتن کتاب را ندارند و حتی برای آنهایی که دوست دارند یک نفر برایشان کتاب بخواند.

به نظر می‌رسد در شرایط کنونی، آنچه درباره کتاب‌های صوتی اهمیت دارد، چگونگی این آثار است و راهکارهایی که به ما در انتخاب کتاب‌های صوتی خوب کمک کند.

در ادامه، چند نکته درباره کتاب‌های صوتی بخوانید که برای انتخاب این آثار راهگشا خواهند بود. با یادآوری این نکته که کتاب صوتی را می‌توانید در نمایشگاه مجازی کتاب که هم‌اکنون در حال برگزاری است، با تخفیف بخرید .

ماجراجویی

اگر اهل تجربه‌های تازه نیستید، بهتر است اصلا سراغ کتاب‌های صوتی نروید. شنیدن کتاب نیازمند برقراری ارتباط با صدا و شیوه متفاوتی از درک و فهمیدن است.

در نتیجه اگر اهل ماجراجویی و تجربه‌های متفاوت نیستید و مثلا برایتان سخت است به کمک حس شنوایی، فضای داستان را تجسم و تخیل کنید، بهتر است کتاب کاغذی مورد نظرتان را بخرید و بخوانید.

بهترین گزینه‌

اگر اهل شعر خواندن هستید و فرصتش را ندارید، کتاب‌های صوتی خیلی مفید هستند. به‌خصوص اگر علاقه دارید اشعار کلاسیک ادبیات فارسی مثل شاهنامه را بخوانید اما برای خواندن واژه‌های کهن یا درک عبارات ثقیل مساله دارید، کتاب‌های صوتی خوب مفید هستند. شنیدن شعر با صدای شاعر نیز خالی از لطف نیست البته اگر شاعر لحن و صدای خوبی داشته باشد.

بدترین گزینه‌

در صورتی که الزامی به شنیدن ندارید، بهتر است رمان‌های بلند را خودتان بخوانید چون شنیدن یک رمان برای روزها و هفته‌های متمادی دشواری‌هایی دارد، ازجمله این‌که می‌تواند خسته‌کننده باشد و مجبورید هربار آن را قطع کنید. در نتیجه دفعه بعد که قصد ادامه گوش کردن به کتاب را دارید، ناچارید به عقب برگردید و بازگشت به عقب در کتاب صوتی از این بابت دشوار است که نمی‌توانید سر پاراگراف‌ها یا صفحات را ببینید.

روایت درست

وقتی به کتاب صوتی گوش می‌دهید، سر و ته پاراگراف‌ها را نمی‌بینید، نقل‌قول‌هایی که پشت سر هم آمده‌اند جلوی چشم‌تان نیستند، امکانش را ندارید که نگاه سریعی به پانوشت بیندازید و برگردید ادامه مطلب را بخوانید. بنابراین یک کتاب صوتی خوب باید طوری روایت شده باشد که مخاطب از سکوت‌ها و تغییر لحن‌ها یا شیوه‌های دیگر روایت، متوجه پایان یافتن پاراگراف‌ها و نقل‌قول‌ها و باقی موارد بشود.

راوی خوب

این روزها بازار کتاب‌های صوتی پر است از کتاب‌هایی با صدای چهره‌های مشهور اما نکته اینجاست که هر صدایی برای شنیدن کتاب مناسب نیست. کسی که کتاب صوتی می‌خواند باید بتواند در انتقال حس اندازه را رعایت کند؛ کتاب صوتی نمایش رادیویی نیست که سرشار از احساس باشد، گویندگی خبر هم نیست که کاملا فارغ از احساس روایت شود.

ملاحظات صدای آشنا

اگر کتاب صوتی مد نظر شما را بازیگر یا گوینده‌‌ای آشنا روایت کرده و نویسنده کتاب را هم می‌شناسید، بهتر است به آن کتاب صوتی گوش ندهید، به‌خصوص اگر زبان کتاب اول شخص باشد! تصور کنید قرار باشد داستانی از هوشنگ مرادی‌کرمانی را با صدای بازیگری بشنوید که از بهترین‌ها و خوش‌صدا‌ترین‌ها هم باشد؛ آیا در تجسم و تصویرسازی ذهنی دچار مشکل نخواهید شد؟ بخشی از ذهن شما می‌داند نویسنده داستان چه شمایلی دارد و بخش دیگری از آن تصویر بازیگر مورد نظر را برایتان تصویر می‌کند! بهتر است با مغزتان مهربان باشید.

گزینه‌های ممنوع

برخی کتاب‌ها را اصلا نباید و نمی‌شود به صورت صوتی مطالعه کرد. کتاب‌های مبتنی به تصویر. رمان‌ها، داستان‌های کوتاه، زندگینامه‌ها و به‌خصوص کتاب‌های تخصصی رشته‌های مختلف، مبتنی به تصویر هستند و طبیعی است یا اصلا به کتاب صوتی بدل نشوند یا اگر صوتی شدند، شنیدن آنها چندان لطفی نداشته باشد.

مشکل تمرکز

در نهایت اگر مشکل تمرکز دارید شاید بهتر باشد دور کتاب صوتی را خط بکشید چون ممکن است همچنان که کتاب را می‌شنوید به آن گوش ندهید و معزتان درگیر موضوع دیگری شده و برای خودش مسیر دیگری را در پیش گرفته باشد. آن وقت است که مدام باید به عقب برگردید و چه‌بسا بیشتر گیج و کلافه شوید.

آذر مهاجر - گروه فرهنگ و هنر روزنامه جام جم​​​​​​