حالا او برای کتاب صوتی «خسرو و شیرین» که حسن همایی، گوینده و دوبلور، آن را خوانده و در موسسه نوین کتاب گویا صوتی شده، آهنگسازی کرده است.
تا حالا آهنگسازان زیادی سراغ شاعران رفتهاند. جایگاه نظامی و پنجگنج او در میان هنرمندان ما کجاست؟
همیشه آهنگسازان استقبال فراوانی از آثار مولوی و حافظ داشتهاند؛ مولوی به خاطر خوشوزنی و شیدایی و ریتم و ملودی مناسبی که در اشعارش دارد و حافظ به خاطر بار معنایی زیبا و آهنگ فوقالعادهای که کلماتش در همنشینی با یکدیگر دارند. آثار نظامیگنجوی و بسیاری از شاعران دیگر مانند اقبال لاهوری، خیام، جامی و... کمتر مورد توجه شاعران قرار گرفتهاست. نخستین دلیلش هم معرفی کمتر آنها به جامعه است. دوم این که گلچین کردن اشعار شاعرانی که در آن داستانی را سرودهاند، بسیار پیچیدهاست. این دلیل دوم در اشعار افرادی مثل نظامی بیشتر نمود پیدا میکند.
خودتان چه زمانی با نظامی مانوس شدید؟
من وقتی که ۱۷ یا ۱۸ سال داشتم یعنی حوالی سال ۷۹، اولین آهنگسازی جدیام که همیشه خاطرهاش برایم زنده است، برای اشعار نظامی بود. دلیلش هم فراخوان برگزاری «شبهای ادبیات ایران» بود که من به دلیل علاقهام به نظامی، اشعار او را انتخاب کردم. خاطرم هست آن شب، شش یا هفت آهنگساز حضور داشتند که آثار ارسالشده را میشنیدند. راستش، من جدی گرفته نشدم که یک دلیلش سن کم من و جوانی گروهمان بود و دلیل دیگرش انتخاب دستگاه چهارگاه برای نظامی بود. خلاصه خواستم بگم نظامی همیشه در قلب من جای دارد.
چه شد سراغ آهنگسازی درباره خسرو و شیرین برای یک کتاب صوتی رفتید؟
من بارها کل پنجگنج نظامی را خواندهام و هر بار برایم تازگی داشتهاست. زمانی که نوین کتاب آهنگسازی کتاب خسرو و شیرین را به من پیشنهاد داد، نمیدانم چرا با وجود تمام مشغلههایم در روزهای اوج کاری اسفند، چنین پیشنهاد سنگینی را پذیرفتم. برای این که اهمیت کار را به شما نشان بدهم لازم است بگویم من نسخه صوتی اثر را که حدود پنج ساعت و ۱۰ دقیقه بود، تحویل گرفتم و اثری که به نوین کتاب تحویل دادم شش ساعت و ۲۶ دقیقه بود. یعنی بیش از یک ساعت آهنگسازی برای یک کتاب صوتی آماده کردم.
چطور توانستید کاری کنید که شنیدن اثری در این بازه زمانی برای مخاطب خستهکننده نشود؟
تلاش کردم از افکتهای صوتی برای القای بهتر مطلب به مخاطب استفاده کنم. شنونده هنگام گوش کردن به کتاب صوتی خسرو و شیرین گمان میکند دارد یک فیلم صوتی میشنود. از طرفی، افکتها به خوشریتمتر شدن داستان و هیجانیتر شدن آن، کمک میکند.
آیا سبک موسیقی خاصی در نظر گرفتید؟
اگر قرار باشد بسیار دقیق برای مصرع به مصرع این اثر آهنگسازی شود، هم مجال آن وجود ندارد و هم بودجه کافی معمولا برای چنین کارهای سنگینی در نظر گرفته نمیشود. از همه مهمتر، اطلاعات شنیداری دقیقی در اختیار نداریم که بدانیم در زمان نظامی موسیقی به چه صورت بودهاست. پس ما مبنا را موسیقی کلاسیک و ردیفی ایرانی خودمان میگذاریم که وامدار تاریخ طولانی موسیقی ایرانی است.
سراغ موسیقی نظامیخوانی نرفتید؟
نکته مهم در همین سوال است. من در دو بخش، یکی در تیتراژ و دیگری هنگام مرگ شیرین، از موسیقی نظامیخوانی لرستان استفاده کردم. چرا این موسیقی؟ زیرا در سراسر ایران منظومهخوانی قدمت دارد. من لرستان را انتخاب کردم؛ زیرا نظامیخوانی در آنجا همچنان زنده و پویاست. هدف از این انتخاب، رنگ قومیتی دادن به خسرو و شیرین یا نظامی نبودهاست. بلکه هدف استفاده از گنجنیههای ملیمان است که از سراسر ایران به گوش میرسد. ضمن این که طراحی من در این آهنگسازی با توجه به این نکته بوده که اثر در نهایت یک کتاب صوتی است. آهنگسازی برای کتاب صوتی با آهنگسازی برای یک فیلمسینمایی یا سریال بسیار تفاوت دارد.
چقدر دستتان را در انتخاب سازها باز گذاشتید؟
آهنگسازی این کتاب صوتی بسیار پرساز بود. شما در این اثر صدای تار، سنتور، کمانچه، سه تار، دهل و... را میشنوید. در این اثر، چهار آوازهخوان نیز حضور دارند؛ سیامک موسوی (آوازهخوانی بخشهای لری)، مهدی شیرزایان (آوازهخوان شعرهای میانی اثر). آقای علی امیرقاسمی و خانم ژیلا تقوی نیز در قسمت مرگ شیرین آوازهخوانی کردند که ترکیبی از یک لالایی و آواز است که شنیدن آن را به همه توصیه میکنم. زیرا شیرین، در حال نوازش جای زخم خسرو است و این لالایی صدای شیرین و حال و هوای اوست و آواز خواندهشده نیز نشانی از حسرت جایگاه از دسترفته خسرو است که به نامردی از سمت پسرش کشته میشود و در نهایت به خودکشی شیرین منجر میشود.
حورا نژادصداقت-فرهنگ و هنر / روزنامه جام جم