طنین نام نظامی در ایران و جهان

حکیم نظامی گنجوی که به جز دیوان قصیده‌ها و غزلیاتش، پنج گنج شامل «مخزن‌ الاسرار»، «خسرو و شیرین»، «لیلی و مجنون»، «هفت‌پیکر» و «اسکندرنامه» را به زبان و فرهنگ فارسی هدیه داده، بی‌تردید از مفاخر بزرگ ایران است که سهم قابل اعتنایی در حیات زبان‌فارسی، فرهنگ کهن ایرانی - اسلامی دارد. از حدود پنج سال پیش، روز ۲۱ اسفند در تقویم رسمی کشور به نام بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی نامگذاری شده و امسال در یک برنامه‌ریزی جامع در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار است بزرگداشتی باشکوه برای این شاعر بزرگ در سراسر ایران و نیز در برخی کشورهای خارجی که احتمالا عضو اکو و نیز در زمره کشورهای پرونده نوروز هستند، برگزار شود.دیروز محمود شالویی، دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس ستاد بزرگداشت حکیم نظامی به همراه امیر عبدالحسینی دبیر ستاد بزرگداشت، مریم رضایی مسوول اجرایی دبیرخانه بزرگداشت حکیم نظامی و احسان آقایی، رئیس موزه هنرهای معاصر تهران برنامه‌های این بزرگداشت را تشریح کردند.

یک هم‌افزایی باشکوه
تردیدی نیست که سعدی، حافظ، مولانا، فردوسی، نظامی و دیگر شاعران و حکیمان و اندیشمندان بزرگی که در طول قرون متمادی، در پهنه ایران بزرگ زیست کرده‌اند، متعلق به همه فارسی‌زبانان و جزو گنجینه‌های معنوی تمام جهان محسوب می‌شوند اما افتخار این بزرگان، زمانی از آن ماست که آنها را بشناسیم.
در همین خصوص،  امسال وزارت ارشاد به جای یک روز، یک هفته را به بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی اختصاص داده پیش از آن که دیگران دست به کار معرفی این حکیم نام‌آور بزنند.
دیروز محمود شالویی در جمع خبرنگاران درباره اهمیت جایگاه حکیم نظامی سخن گفت و با اشاره به این‌که کمتر کسی است که نام‌های لیلی و مجنون‌، خسرو و شیرین و شیرین و فرهاد را نشنیده باشد، تصریح کرد: نکته اینجاست که نام‌، سرگذشت و حتی افکار و اندیشه‌های سراینده داستان این شخصیت‌ها آنچنان که باید معرفی نشده است. بنابراین وظیفه‌ای خطیر برعهده همه ادب‌دوستان و اهالی فرهنگ و هنر کشور است تا هرچه بیشتر نسبت به معرفی این شخصیت والا به نسل جوان کشور و مردم سراسر دنیا تلاش کنند.
رئیس ستاد بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی با اشاره به این‌که ۲۱ اسفند در تقویم فرهنگی و رسمی کشور به نام روز بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی است‌، افزود: معمولا برای چنین مناسبت‌هایی برنامه‌های متنوعی در نظر گرفته می‌شود و در مورد شناساندن برخی شاعران مانند فردوسی‌، حافظ و سعدی همت بیشتری صورت گرفته اما تاکنون درباره حکیم نظامی برنامه مهمی تدارک دیده نشده و حکیم نظامی کمتر مورد توجه بوده است.
شالویی در ادامه این را هم اضافه کرد که اصالت حکیم نظامی گنجوی با زبان فارسی و به نام ایران است و از همین روست که بزرگداشت این حکیم نام‌آور به یک روز ختم نمی‌شود و تا یک هفته ادامه خواهد داشت و برخی برنامه‌های بزرگداشت این حکیم نامدار تا بهار سال آینده نیز ادامه خواهد داشت.  
بر اساس توضیحات دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، برنامه‌های بزرگداشت حکیم نظامی به داخل کشور و مراکز استان‌ها محدود نمی‌شود بلکه این برنامه‌ها در تمام کشورها به ویژه کشورهایی که در آنها نمایندگی فرهنگی و سفارتخانه جمهوری اسلامی ایران فعال است به اجرا درمی‌آید.
شالویی در ادامه بزرگداشت حکیم نظامی را آغازی برای بزرگداشت مفاخر و اندیشمندان ایران دانست و اعلام کرد: خوشبختانه با شروع فعالیت دولت سیزدهم و به موازات همتی که دولت در زمینه وضعیت اقتصادی به خرج داده‌، در حوزه فرهنگ نیز رویکرد ویژه‌ای دارد که بازدید اخیر رئیس‌جمهور از موزه هنرهای معاصر و دیدار با جمعی از نخبگان و برگزیدگان هنرهای تجسمی مقرر شد حمایت‌های جدی از حوزه هنرهای معاصر به ویژه هنرهای تجسمی صورت گیرد. با این رویکرد در دولت سیزدهم سنگ بنای بزرگداشت تمام مفاخر علمی‌، هنری‌، فلسفی و... کشور در حوزه‌های مختلف گذاشته شده که از زمره آن می‌توان به حکیم نظامی گنجوی اشاره کرد.
به گفته دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در اجرای برنامه‌های ستاد بزرگداشت نظامی گنجوی اغلب دستگاه‌های دولتی از جمله وزارت خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی‌، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، شهرداری تهران، وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش نیز همکاری داشته‌اند.
همچنین نامه‌ای از طرف وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به وزارتخانه آموزش و پرورش مبنی بر اهمیت موضوع بزرگداشت حکیم نظامی ارسال شد که در پی این نامه، وزارت آموزش و پرورش‌، مسابقه مقاله‌نویسی با عنوان «درباره حکیم نظامی گنجوی چه می‌دانید؟» را برگزار کرده و برای برگزیدگان این مسابقه جوایزی نفیس در نظر گرفته است.
برنامه‌های هفته بزرگداشت نظامی گنجوی
یک هفته پایانی سال و نیز ماه‌های اولیه بهار سال آینده حال و هوای دیگری خواهد داشت. ستاد بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی در زمینه‌های متفاوتی برنامه دارد و احتمالا قرار است در شهرها و نیز در فضای مجازی هر روز درباره این شاعر و حکیم نامدار ببینیم و بشنویم و بخوانیم.
از مهم‌ترین برنامه‌های ستاد بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی، برگزاری یک نمایشگاه بلندمدت از ۱۸ اسفند امسال تا اردیبهشت سال آینده در موزه هنرهای معاصر تهران است. رئیس موزه که دیروز میزبان نشست خبری ستاد بزرگداشت حکیم نظامی بود، درباره این نمایشگاه گفت: بخش نمایشگاهی این رویداد در موزه هنرهای معاصر برگزار می‌شود و از یک سال قبل هماهنگی و برنامه‌ریزی‌های اولیه این برنامه انجام شده است. موزه هنرهای معاصر میزبان نمایشگاهی خواهد بود که خوانشی معاصر از پنج گنج نظامی را ارائه می‌کند.
امیر عبدالحسینی، دبیر بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی در نشست دیروز برنامه‌های این رویداد ملی را به این ترتیب تشریح کرد:
صداقت جباری، نشان رویداد ملی بزرگداشت حکیم نظامی و مصطفی گودرزی، پوستر این رویداد ملی را طراحی کرده‌اند.
برنامه‌های این رویداد ملی از ۱۵ اسفند، مصادف با تولد امام حسین(ع) در موزه و کتابخانه موزه ملک با نمایش نسخه مکتوب آثار نظامی آغاز می‌شود.
نمایشگاه ۳۰ پوستر از طراحان گرافیک درباره حکیم نظامی در ادارات کل فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مراکز استان‌ها، در رایزنی‌های فرهنگی، در نمایشگاه کتاب بلونیا و نمایشگاه کتاب شارجه و نیز در اکسپوی دوبی از ۱۶ اسفند به نمایش در می‌آید.
انجمن تصویرگران کتاب کودک نمایشگاه تصویرسازی از آثار نظامی گنجوری را تدارک دیده‌اند.
نمایش ویژه و محدود یک نسخه ۹۰۰ ساله از خمسه نظامی که در کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری نگهداری می‌شود از ۲۱ اسفند آغاز می‌شود.
نمایشگاهی از پژوهش‌های علمی و تخصصی و نیز هنرهای سنتی و صنایع هنری مرتبط با حکیم نظامی در مراکز استان‌ها برگزار می‌شود.
برگزاری نمایش‌های خیابانی، اجراهای محیطی از جمله پرده‌خوانی در شهرهای مختلف که جزئیات آن در طول زمان برگزاری اعلام خواهد شد.
اجرای نمایش فرم با نام «گربه جاده ابریشم» توسط یاسر خاسب و نمایش دیگری از امیرحسین شفیعی طی یک هفته پایانی سال در تالار وحدت، موزه هنرهای معاصر تهران و برج آزادی.
اجرای اپرای عروسکی «لیلی و مجنون» به کارگردانی بهروز غریب‌پور در بهار ۱۴۰۱ در تالار وحدت.
روایت عاشقانه و آوازی از آثار نظامی به کارگردانی سیدجلال‌الدین دری در بهار ۱۴۰۱ در فرهنگسرای نیاوران.
اجرای محیطی موسیقی نواحی و مقامی ایران.
اجرای گروه همنوازان حصار علی قمصری در روزهای ۱۶ و ۱۷ اسفند در تالار وحدت.
کنسرت «آفاق عشق» از گروه بیدل به خوانندگی حسام‌الدین سراج و آهنگسازی فریدون شهبازیان به تاریخ ۱۸ و ۱۹ اسفند در تالار وحدت.
کنسرت «رزم‌آرایی خسرو در شکارگاه» با صدای سالار عقیلی، به آهنگسازی فرهاد فخرالدینی که توسط ارکستر ملی با رهبری علی اکبر قربانی در تاریخ ۲۰ و ۲۱ اسفند در تالار وحدت اجرا می‌شود.
اجرای کنسرت «عاشقانه‌های خسرو و شیرین» ساخته لوریس چکناواریان با همراهی ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک و قطعه «گفت‌و شنید» از ساخته‌های پیمان سلطانی در بهار ۱۴۰۱.
برگزاری نشست‌های نقد و بررسی فیلم و اقتباس از آثار نظامی، در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران به همت خانه سینما و با همکاری منوچهر شاهسواری.
برگزاری چند همایش علمی درباره حکیم نظامی و انتشار مقالات ادواری و سفارش مقالات ادبی جدید و برگزاری نشست ادبی.
برافراشتن پرچم حکیم نظامی گنجوی در برج آزادی، محوطه موزه هنرهای معاصر تهران و در ادارات کل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها و نیز رایزنی‌های فرهنگی ایران در کشورهای مختلف.
نمایش و پخش برنامه‌هایی مرتبط با حکیم در شبکه‌های مختلف رادیو و تلویزیون و پوشش برنامه‌های گرامیداشت حکیم از طریق رادیو فرهنگ.
تاسیس و تامین محتوا مرتبط با نظامی گنجوی در یک صفحه اینستاگرمی به نشانی hakimnezamioficial و اجرای برنامه نظامی‌خوانی و اجرای خسرو و شیرین توسط اساتیدی چون عبدالجبار کاکایی، پریسا مقتدری، شبنم قلی‌خانی و...
رونمایی از ماکت مجسمه حکیم نظامی گنجوی که توسط نادر قشقایی در دست ساخت است. استاد قشقایی ساخت مجسمه آیت‌ا... مدرس در میدان بهارستان و مجسمه میدان فلسطین را در کارنامه دارد. این مجسمه تا سال آینده در یکی از میادین شهر تهران نصب خواهد شد.
اجرای بازی کودکانه بر اساس هفت پیکر نظامی گنجوی در ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها.
برگزاری مسابقه بین کتابخوان‌های سراسر ایران در ارتباط با نظامی گنجوی به همت نهاد کتابخانه‌های عمومی.
برگزاری همایش‌های مرتبط با این بزرگداشت در استان آذربایجان شرقی.
برگزاری وبینار به همت انجمن مفاخر ملی ایران با حضور نظامی‌پژوهان و اندیشمندان و متخصصان ملی و بین‌المللی 
انتشار محتوا برای فضای مجازی روی پلتفرم‌های مختلف و به چند زبان از هفته آینده.
حمایت از ناشران برگزیده در حوزه نشر آثار نظامی گنجوی و حمایت از نشر آثار نظامی.
کمیسیون ملی یونسکو در تهران جایزه‌ای به نام «جایزه نظامی» در نظر گرفته که جزئیات آن در آینده اعلام می‌شود و هدفش ایجاد پیوند بین کشورهای منطقه در ارتباط با شعر و اندیشه نظامی است.
این رویداد متفاوت
ویژگی بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی آن است که این رویداد به اعتقاد برگزارکنندگانش اگر بی‌نظیر نباشد، قطعا کم‌نظیر است و تاکنون چنین بزرگداشت‌هایی با این وسعت و تنوع مسبوق به سابقه نبوده است.
رئیس ستاد برگزاری بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی همچنین معتقد است این رویداد با هم‌افزایی تمام نهادهای فرهنگی به انجام می‌رسد و فقط یک رویداد بین‌المللی نیست.
شالویی معتقد است تداوم برنامه‌های بزرگداشت حکیم نظامی تا بهار سال‌ آینده فرصت مناسبی است برای دعوت از مسوولان عالی‌رتبه فرهنگی کشورهای عضو پرونده نوروز برای شرکت در این برنامه‌ها.
بر اساس توضیحات دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، جمهوری آذربایجان -که مقبره حکیم نظامی در خاک این کشور واقع شده- در همراهی با سفارت و رایزنی فرهنگی ایران، در کنار این رویداد بزرگ خواهد بود و همچنین بیش از ۴۰ رایزنی فرهنگی برای همراهی با این رویداد اعلام همکاری کرده‌اند.
به گفته شالویی، ستاد بزرگداشت در حال امضای تفاهم‌نامه با کشورهای عضو اکو به منظور همراهی و میزبانی بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی است.
همچنین به جز وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی ذکر شده از بخش خصوصی نیز موزه ملک، موزه آستان قدس رضوی، کتابخانه استاد شهید مطهری، کتابخانه آیت‌ا... مرعشی نیز با ستاد بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی همکاری دارند.
شالویی تاکید کرد که این بزرگداشت آغازی است برای رویدادهای ملی جهت معرفی مفاخر ملی و به همین منظور وزارت ارشاد از انجمن مفاخر ملی ایران درخواست کرده که برنامه‌هایش را برای بزرگداشت‌های بعدی تدوین کند و در اختیار وزارت ارشاد قرار دهد.