حال دیمی‌‌ کاران خوب می‌شود

در چنین سرزمینی بهترین روش کشت و تولید محصولات زراعی، کشت دیم است؛ یعنی کشتی که آب مورد نیازش از طریق بارش‌های آسمانی در فصول بارانی تامین می‌شود و نه منابع آبی سطحی و زیرزمینی و آبیاری دستی که با کمبود شدید مواجهند اما اگر می‌خواهید بدانید وضعیت ما در کشت دیم چگونه است، باید بگوییم که چندان تعریفی ندارد، برخلاف سایر نقاط دنیا که درمجموع حدود ۸۰درصد سطح زیرکشت محصولات کشاورزی آنها دیم است و فقط ۲۰ تا ۳۰‌درصد محصولات خود را با کشاورزی آبی تولید می‌کنند.

این رقم در کشور ما برعکس است، یعنی حدود ۷۰درصد محصولات با کشت آبی و حدود ۳۰درصد با کشت دیم تولید می‌شوند که اصلا خوشایند نیست، چه این‌که منابع آبی کشور ما بسیار محدود است و باوجود خشکسالی‌های پیاپی ادامه‌دار، همان منابع محدود هم سال به سال کاهش چشمگیری می‌یابد.

خب طبیعی است که نمی‌شود دست روی دست گذاشت و باید به این رویه پایان داد یعنی نوع آبیاری کشاورزی را از آبی به دیم تغییر داد اما کشت دیم در شرایط کنونی در کشور ما باردهی کمتری دارد، برای همین در اولین گام، وزارت جهاد کشاورزی به کمک ستاد اجرایی فرمان امام به اجرای طرحی برای بهبود عملکرد کشت دیم اقدام کرده‌است.

این طرح که از امسال در ۱۶ استان کشور از جمله لرستان به صورت پایلوت اجرایی شده، قرار است طی پنج سال به افزایش ۲۵‌درصدی تولید منجر شود.

آن‌طور که گفته شده طرح جهش تولید در دیم‌زارها در سال اول یعنی امسال در گسترده‌ای به وسعت ۶۵۰هزار هکتار و در سال آینده در بیش از دو میلیون هکتار اجرا می‌شود و گیاهانی که در این طرح تولید و توسعه می‌یابند بیشتر شامل گندم، جو، گیاهان دارویی، حبوبات و دانه‌های روغنی و گلرنگ است.

تلاش برای بهبود کیفیت

سیدجواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی که جمعه گذشته همراه با رئیس‌جمهور به لرستان سفر کرده بود، دراین باره گفت: لرستان یکی از استان‌های مستعد و دارای ظرفیت فراوان در حوزه کشاورزی است، ‌طوری که ۵درصد اراضی کشاوزی کشور (یعنی حدود ۹۰۰ هزار هکتار) در این استان است و ۱۴ هزار میلیارد تومان تولید محصول کشاورزی دارد.

نکته حائز اهمیت این‌که برخلاف بیشتر نقاط کشور، کشت در این استان بیشتر دیم است و با حدود ۷۵درصد کشت دیمی که در لرستان وجود دارد، می‌توان آن را نمایشگاه دیم ایران نامید.

ساداتی نژاد از کشاورزی به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های مهم لرستان یاد کرد و گفت: به کمک کشاورزی می‌توان اقتصادی پویا و درآمدزایی خوبی داشت، هرچند طی سال‌های گذشته این ظرفیت آن‌گونه که باید و شاید نتوانسته به باردهی خوبی دست پیدا کند و از طرفی میزان آبی شدن اراضی دیم نیز مستلزم بازه زمانی بلندمدت، اعتبارات کلان، ساخت سد و... است. در چنین شرایطی می‌توان با بهره‌گیری و استفاده از طرح جهش تولید در دیم‌زارها و بهبود عملکرد تولید، بهترین استفاده ممکن را از اراضی دیم داشت.

جهش در ۲۳۵هزار هکتار

مدیرکل ستاد اجرایی فرمان امام (ره) لرستان به‌عنوان یکی از نهادهای مجری طرح جهش تولید می‌گوید: اراضی دیم در استان می‌تواند به یک فرصت برای اقتصاد و بهبود وضع معیشتی کشاورزان تبدیل شود. لرستان یکی از استان‌های پیشرو در طرح جهش تولید در دیمزارهای کشور است و ۲۳۵هزار هکتار برای اجرای این طرح در لرستان در نظر گرفته شده است.

حامد ویسکرمی می‌افزاید: به منظور ارتقای امنیت غذایی در طرح جهش تولید در دیم‌زارها چند محصول استراتژیک مانند گندم، جو، نخود، کلزا و علوفه‌ها مورد حمایت هستند و امیدواریم حداقل افزایش ۲۵ تا ۳۰درصدی را در عملکرد مشاهده کنیم که با توجه به روند بارشی کنونی به نظر می‌رسد امکان‌پذیر باشد.

ما حمایت می‌کنیم 

رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) با اشاره به حمایت‌های این سازمان از طرح جهش تولید می‌گوید: برای اجرای این طرح در استان، ستاد اجرایی فرمان امام حمایت‌های مختلفی را از کشاورزان در دستور کار قرار داده که بیمه محصولات کشاورزی، یارانه بیمه دیم، یارانه خرید کود و بذر، تسهیلات قرض‌الحسنه خرید ماشین آلات، امنیت غذایی در طرح دیم و... ازجمله این اقدامات حمایتی است.

همچنین تهیه ۴۸۳ دستگاه ادوات و ماشین آلات کشاورزی و پرداخت ۲۰میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه برای کشاورزان متقاضی شرکت در این طرح در نظر گرفته شده و ۴۱هزار و ۵۹۹ لیتر کود بذرمال به‌صورت رایگان در اختیار جهاد کشاورزی قرار گرفته است.

در سامانه ثبت نام کنید

رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در لرستان می‌گوید: طرح جهش تولید یک طرح پنج ساله است که برای سال اول ۴۰میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده و به نظر می‌رسد با توجه به نظارت‌های انجام شده انحراف از تسهیلات به صفر می‌رسد.

ویسکرمی یادآور می‌شود سامانه دیم‌زار برای کشاورزان متقاضی راه‌اندازی شده و پس از ثبت‌نام، تقاضای کشاورزان توسط کارگروهی که متشکل از کارشناسان جهاد کشاورزی و ستاد اجرایی فرمان امام(ره) است، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۲۵درصد تولید بیشتر

رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز با اشاره به مزایای فراوان اجرای طرح جهش تولید در دیم‌زارهای لرستان که بیشترین کشت دیمی کشور را دارد، می‌گوید: این طرح باعث پیشبرد افزایش ضریب امنیت محصولات غذایی، اصلاح الگوی کشت، پایداری تولید، ارتقای عملکرد در سطح مزارع دیم و بهبود وضعیت معیشتی خانواده‌های روستایی می‌شود.

اسفندیار حسنی مقدم حسنی مقدم می‌افزاید: سطح زیر کشت اراضی دیم در استان زیاد است اما میزان بازدهی و برداشت محصول از این اراضی پایین است لذا امید می‌رود با اجرای طرح جهش تولید، این بازدهی را افزایش دهیم و برداشت محصول از این اراضی را به سطح مطلوب برسانیم.

وی با اشاره به آمار و ارقامی درخصوص سطح زیرکشت در طرح مذکور می‌گوید: این طرح در ۲۳۵ هزار هکتار اجرایی می‌شود که این محصولات شامل ۱۳۲هزار هکتار گندم، ۱۹هزار هکتار نخود، ۴۹هزار هکتار جو، ۱۱هزار هکتار کلزا، ۹۰۰۰ هکتار گلرنگ، ۹۰۰۰هکتار علوفه و ۵۰۰۰ هکتار عدس است.

به گفته حسنی‌مقدم، درحال‌حاضر میانگین تولید گندم دیم در استان یک تن و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار، جوی دیم یک تن، عدس ۵۰۰ کیلوگرم، نخود ۵۵۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم و گلرنگ حدود ۶۰۰ کیلوگرم در هکتار است که باید تا پنج سال آینده ۲۵درصد به تولید این محصولات در هر هکتار اضافه شود.

تسهیلات درنظر گرفته‌ شده

رئیس سازمان جهادکشاورزی لرستان به تسهیلات درنظرگرفته‌شده برای اجرای این طرح در استان هم اشاره و عنوان می‌کند: برای لرستان ۱۹میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه با نرخ ۴درصد سود با بازپرداخت سه تا پنج سال به عاملیت بانک‌ملی در نظر گرفته شده است. همچنین شش‌میلیارد تومان تسهیلات پرداختی برای خرید ادوات مورد نیاز کشاورزان طرح جهش تولید در دیم‌زارهای استان به تصویب رسیده است.

مشکلات کشاورزان دیم‌کار

رحیم امیری، یکی از کشاورزان که با روش دیم محصول تولید می‌کند، می‌گوید: از آنجا که زمین‌های کشاورزی ما دیم است و سال گذشته بارندگی کم بود و از سوی دیگر قیمت نهاده‌هایی چون بذر و کود و سم خوب هم بالا بود، محصول خوبی برداشت نکردیم. بااین‌اوصاف ممکن است کشاورزان از کشت کامل زمین خود منصرف شده و تنها بخشی از اراضی خود را کشت کنند، چون توان مالی لازم را ندارند. جهادکشاورزی هم نمی‌تواند در این زمینه به‌غیراز بیمه محصولات کشاورزی حمایت دیگری داشته باشد، در صورت بیمه کردن محصولات هم، کل خسارت واردشده به کشاورزان پرداخت نمی‌شود. همه این موارد باعث می‌شود تا امنیت خاطری برای ادامه کشاورزی برای ما وجود نداشته باشد.

اکبر اسکندری، کشاورز دیم‌کار دیگری است که با تایید صحبت‌های امیری می‌گوید: خشکسالی و گرانی کود و سم و بذر، برای کشاورزان دیم‌کار، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند، آنقدر که چیزی در نهایت عاید کشاورز نمی‌شود. از طرفی شغل بیشتر مردم استان کشاورزی است و درصورتی‌که از کشاورزان حمایت نشود، نمی‌توانیم از پس مخارج زندگی خود برآییم، کمااین‌که تامین محصولات غذایی برای مردم نیز با مشکل مواجه می‌شود.

بیشترین استفاده از کمترین اراضی

اما طرح جهش تولید در دیم‌زار یعنی چه و اصلا قرار است چه اتفاقی در دیم‌زارهای کشور با اجرای این طرح بیفتد تا باعث رشد کیفی و کمی محصولات شود؟ محمدرضا عابدی، کارشناس‌ارشد کشاورزی به این پرسش این‌گونه پاسخ می‌دهد: اجرای کشاورزی حفاظتی، رعایت تناوب کشت، حفظ بقایا و پوشش گیاهی خاک سه برنامه مهم در طرح جهش تولید دیم‌زارهاست که با اجرای دقیق آنها می‌توان طی پنج سال میزان تولید در اراضی دیم را تا ۲۵درصد افزایش داد.

عابدی می‌افزاید: برای اجرای این طرح بایدها و نبایدهایی لازم است ازجمله این‌که کشاورزان یک‌سری اقدامات که تاکنون انجام می‌دادند را باید کنار گذاشته و از برنامه کاشت خود حذف کنند. جهادکشاورزی با کمک واحد ترویج این موارد را برای کشاورزان اطلاع‌رسانی خواهد کرد. از سویی جهت حفظ رطوبت خاک و افزایش تولید، کشاورزان باید از روش‌های جدید برای کاشت استفاده کنند که به‌ همین‌ منظور ماشین‌ آلات و ادواتی برای کشاورزان در نظر گرفته شده است.

این کارشناس تاکید می‌کند: طرح جهش تولید در دیم‌ زارها باعث افزایش تولید می‌شود اما در این میان باید خرید تضمینی برای محصولات تولیدی کشاورزان نیز وجود داشته باشد تا کشاورز بتواند با خیالی آسوده در این طرح مشارکت داشته باشد.

عابدی یادآور می‌شود طی این سال‌ها، تعداد زیادی از کشاورزان به دلیل کم‌بودن عایدی حاصل از کشت و زحمات فراوان و دردسرهای زیاد تولید محصول، نسبت به کشت‌وکار بی‌میل شده‌اند اما با اجرای این طرح می‌توان از کوچک‌ترین اراضی دیم نیز بهترین و بیشترین استفاده ممکن و بهینه را داشت. به عبارتی با اجرای این طرح کشاورزان توانمند شده و راهکارهای کشاورزی مدرن و امروزی را فرامی‌گیرند و می‌توانند بهترین محصول را برداشت کنند. ضمن این‌که هزینه‌های تولید کاهش یافته و درآمد کشاورزان از محل بهبود عملکرد افزایش می‌یابد.

فاطمه حافظی - جام جم لرستان