فتیر فراموش شده اراک

برای همین قدمت بیشتر بناهای تاریخی و میراث فرهنگی آن به دوره قاجار برمی‌گردد. حتما آوازه قالی اراکی هم به‌عنوان مهم‌ترین صنایع‌دستی این شهر به گوشتان رسیده است اما هر شهر و روستا و منطقه در ایران معمولا یک سوغاتی خوراکی هم دارد و اراک هم از این مهم مستثنا نیست. سوغاتی‌ای که می‌تواند در ردیف نبات مشهد، سوهان قم، گز اصفهان، کلوچه شمال یا نان برنجی کرمانشاه قرار گیرد و در سبد مصرفی گردشگران بنشیند.

فتیر همان سوغاتی است؛‌ نانی گرد یا بیضی‌شکل و ترد و شیرین که اراکی‌ها علاقه زیادی به آن دارند و هر گردشگری که پایش به استان مرکزی و شهر اراک برسد هم از طعم لذیذ آن بی‌نصیب نمی‌ماند.

سال‌هاست که پخت فتیر یکی از مشاغل مهم و جاافتاده و پرطرفدار در اراک به شمار می‌آید و اهالی این شهر در مغازه یا حتی خانه خود مشغول این کار هستند.

دلیل اقبال به این حرفه هم استقبال خوب مردم استان و همچنین مسافران از این سوغات شیرین و خوش‌طعم اراکی است البته بسته‌بندی نازیبا، نبود مراکز توزیع مناسب سوغات مانند آنچه در شهرهای گردشگرپذیر کشور وجود دارد از یک‌سو و افزایش برخی هزینه‌ها که بر هزینه تمام‌شده پخت فتیر هم تأثیر می‌گذارد از دیگر سو، مشکلاتی در مسیر تولید ، عرضه و معرفی این سوغاتی پرطرفدار ایجاد کرده است.

برای ثبت برند تلاش کنید

رئیس اتاق اصناف استان مرکزی مهم‌ترین مشکل فتیرپزی‌های استان را شیوه سنتی کار، بسته‌بندی غیرتجاری محصول و نداشتن نشان عنوان کرده و به جام‌جم می‌گوید: فتیرپزان اراکی باید برای ثبت نشان محصول خود تلاش کرده و این سوغات را به‌عنوان یک برند در استان مرکزی در سطح کشور معرفی و عرضه کنند. جمشید زند می‌افزاید: فتیر استان مرکزی چیزی از سوغات شهرها و استان‌های دیگر ازجمله نان برنجی کرمانشاه یا سوهان قم کم ندارد، بااین‌حال نه در سطح کشور شناخته‌شده و نه برندسازی شده‌است.

فتیرپزان هم همت کنند

رئیس اتاق اصناف استان مرکزی با اشاره به این‌که میراث فرهنگی برای معرفی این سوغاتی اراک اعلام آمادگی کرده است، تأکید می‌کند اما فتیرپزی‌ها هم باید به این محصول ارزش بدهند و آن را در بسته‌بندی جدید و شکیل و نشان مناسب در سطح کشور عرضه کنند تا بشود از آن دفاع و ثبت ملی‌اش کرد. زند می‌گوید، به‌هرحال برای گسترش و فعالیت بهتر فتیرپزی‌ها در خدمت آنها هستیم و از هیچ‌تلاشی در این زمینه دریغ نمی‌کنیم و علاوه بر این‌که به‌عنوان واحدهای تولیدی آردشان را تأمین می‌کنیم که نوعی حمایت است، در سایر بخش‌ها هم حامی آنها هستیم.

هزینه بالای مواد اولیه

سراغ یکی از خشکه‌پزان در شهر اراک می‌رویم تا بیشتر در جریان مشکلات این صنف قرار بگیریم. او یکی از مشکلات عمده این صنف را قیمت بالای تمام‌شده عنوان می‌کند و می‌گوید: با توجه به رشد سالانه هزینه مربوط به دستمزد کارگر ناچار به افزایش هزینه‌ها هستیم. از طرفی باوجود حمایت اتاق اصناف در زمینه آرد، هزینه‌های مربوط به سایر مواد اعم از شکر، تخم‌مرغ و... تأثیر مستقیمی روی قیمت تولید دارد.
یکی از فتیرپزان قدیمی در مرکز شهر اراک درخصوص تولید این سوغات به ما می‌گوید: از سال‌های دور فتیر به‌عنوان یک سوغات قدیمی اراک پخت می‌شده و پخت آن حتی در روستاها نیز به اشکال مختلف فتیر،کسمه‌ و... صورت می‌گرفته، بااین‌حال تبلیغ و معرفی خوبی درباره این سوغات استان نشده و برای همین در سطح کشور ناشناخته است.

نبود بسته‌بندی مشتری‌پسند

این فتیرپز ادامه می‌دهد ، شاید فتیر برای مصرف روزانه اراکی‌ها نیاز به یک بسته‌بندی خاص نداشته باشد و توزیع در همین پلاستیک‌های نایلونی کافی باشد اما درخصوص ارائه به‌عنوان سوغات شهر، قطعا بسته‌بندی خوبی ندارد و نیاز به توجه و بازنگری است تا بتوان این سوغات را مانند گز اصفهان، سوهان قم، قطاب یزد و... در بسته‌بندی مناسب و قابل‌عرضه به‌عنوان یک سوغات مخصوص قلمداد و عرضه کرد.

فتیر را ثبت ملی کردیم

مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی اما از حمایت این نهاد از فتیر اراکی به جام‌جم می‌گوید و ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که فتیر سوغات محلی و بومی شهرستان است، بر اساس درخواست‌هایی که داشتیم آن را در فهرست آثار ملی ثبت کردیم. در گام بعدی با توجه به این‌که بیشتر کارگاه‌های فتیرپزی در شهرستان اراک فعال و از رونق اقتصادی برخوردارند، پس از مرحله ثبت، اقدام به تبلیغات و معرفی این سوغات کردیم.

مصطفی مرزبان می‌گوید: در راستای معرفی بهتر این محصول، سعی کردیم آن را از طریق بسته‌های حمایتی و تبلیغی به استان‌های دیگر و سایر کشورها معرفی کنیم و این کار را از طریق ارائه نمونه‌ای از آن در جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و مراسمی که مهمانان داخلی و خارجی حضور داشتند، انجام دادیم. همچنین در شبکه‌های اجتماعی فعالیت‌های فتیرپزان را منتشر و معرفی کردیم.

نمی‌گذاریم منسوخ شود

مرزبان بابیان این‌که هم‌اکنون کارگاه‌های زیادی در حال پخت فتیر هستند و این حرفه رونق دارد، تصریح می‌کند با این‌حال اگر زمانی فعالیت در این حرفه از رونق افتاد یا به عبارتی مانند برخی آثار و صنایع‌دستی در استان منسوخ شد و فعالیتی نداشته باشد در زمینه آموزش، ایجاد کارگاه و تجهیز کارگاه‌ها به آنها کمک می‌کنیم و این یعنی همه جوره پای کار هستیم.

مبین جلیلی - جام جم استان مرکزی