هزینه‌ های بالای نوشت‌ افزار سبب شده برخی خانواده‌ها از بازار نوشت‌ افزار تهران دست‌ خالی یا با حداقل‌ ها برگردند

 انتظار این است که این روزها، فروشگاه‏های لوازم‏تحریر یا بازار لوازم‏تحریر، پر از رفت‏وآمد و صدای خنده و شادی کودکانی باشد که شوق حضور در مدارس را دارند اما راسته بازار لوازم‌ تحریر این روزها کم‏‌رفت‎وآمد و خلوت است؛ آن‌هم در روزهایی که باید مشتری از سر و کول‌شان بالا برود و در فصل فروش، وقت سر خاراندن نداشته باشند.

تعداد اندکی مشتری در راسته بین ‏الحرمین، راسته فروش نوشت‌افزار دیده می‏شوند و کسانی که اگر قصد خرید داشته باشند با قیمت‎های بالا‌ مواجه می ‏شوند. به همین دلیل است که در دست بیشتر پدر و مادرها، یک نایلون کوچک خرید دیده می‏شود؛ نایلونی که درون آن چند دفترچه لاغر، مداد، خودکار و پاک‏ کن قرار دارد.

این روزها پدر و مادرها اگر بخواهند حداقل‌های لازم را آن‌هم از بازار تهیه کنند‌ باید دست‌کم‌ 200هزار تومان کنار بگذارند. این هزینه، برای یک دفتر معمولی، مداد، تراش و پاک‏کن است و اگر بخواهیم قیمت یک کوله ‏پشتی ساده را هم به آن اضافه کنیم، به رقم حدود 500هزار تومان می‌رسیم.

بازار نوشت‌افزار خلوت است، خلوت‎تر از دیگر راسته‏ های بازار. در اینجا می‏ توان راحت و بدون نگرانی از برخورد با عابری، از کوچه ‏های باریک گذشت.

از جلوی هر مغازه که عبور می‎کنیم، فروشنده خوش‎برخورد ما را دعوت می‎کند به خرید. همه مغازه‏داران مشتاقند تا چیزی بفروشند به هر بازدیدکننده‏ای. تند، سریع و مشتاقانه، از اجناسی که بیرون از مغازه چیده ‏اند یا از در و دیوار آویزان کرده‏ اند می‏گویند. اول از همه ‌دانش‎آموز دختر است یا پسر؟ بعد برای دانش ‏آموزان‌ مجموعه‎ای از دفتر، مداد، کیف و جامدادی پیشنهاد می‏ دهند.

با وجود انرژی‌ای که برای جذب مشتری صرف می‏شود اما اندک مشتریانی که وجود دارند، تنها نگاهی می‏اندازند به لوازم رنگارنگ، قیمت‎ها را می‎پرسند و بعد راه کج می‏کنند و سراغ مغازه دیگری می‏روند. مغازه‎داران ناامید نگاه می‏کنند به مشتری‌ای‏ که از دست داده‏ اند و می‏گویند: «تخفیف هم می‏دهیم» اما مشتری‌ها‎ برای خرید مجاب نمی‏شوند.  

مغازه‏دار جوان، بینی‏اش را از ماسک بیرون انداخته است و جامدادی ‏های رنگارنگش را به دیوار آویزان می‏کند. می‏گوید در دو سال گذشته، کار و کاسبی‏ اش کساد شده است.

او توضیح می‏دهد که به علت آموزش آنلاین و برگزار نشدن حضوری کلاس‎های درس، تمایل خانواده‏ها به خرید لوازم‌تحریر کم شده است.

او به خلوتی بازار این روزهای صنف‌شان اشاره می‏کند و می‏گوید: «با این که نزدیک بازگشایی مدارس است اما باز هم این روزها سرمان خیلی خلوت است.»

خریدهای لاغر

 تا چشم کار می‏کند، مغازه‏ دار دیده می‏شود. مشتری‏ها تعدادشان کمتر از مغازه‏ دارهاست. زنان و مردانی که بدون حضور فرزندشان راهی بازار شده‎اند. تعداد زنان از مردان بیشتر است. دو بانوی میانسال، سرگرم خریدند. با دقت نگاه می‏کنند به لوازم‌ تحریر رنگارنگ و بعد، از قیمت‎ها می‎پرسند.

برای ‌نوه‏شان‌ آمده ‏اند بازار؛ دانش‎آموزی که تازه امسال قرار است پشت نیمکت‎ها بنشیند. آنها اما دو نوه دیگر هم دارند که باید برایشان خرید کنند. یک بسته مداد سیاه و یک بسته مداد قرمز را هرکدام 35هزار تومان می‏خرند. برای خرید دفتر اما چند دقیقه‎ای برای انتخاب وقت می‏گذارند. در آخر دو دفتر 40برگ، 8000 تومانی به لیست خرید اضافه می‌کنند.

یک پاک‌کن 6000تومانی، یک خط‌کش 5000تومانی، یک تراش عروسکی 20هزار تومانی و یک مدادرنگی 12رنگی ایرانی 35هزار تومانی، تمام خریدشان می‌شود. خریدی که حدود 200هزار تومانی برای آن هزینه کرده‌اند. مادربزرگ می‌گوید:«اصلا نمی‌دانستم قیمت‌ها این قدر گران شده است. برای هدیه دانش‌آموزی برای سه نوه، هیچ چیزی نخریدیم اما نفری 200هزار تومان هزینه کردیم.»  زن تند و سریع سفارش می‌دهد: «این دفتر چند بود؟... سه تا بگذار... آن یکی دفتر چند است؟ از این نه... گران است... این دفتر صد برگ چند؟ دو دفتر خوب است... پسرانه بگذارید.»

پسر نوجوانش سفارش می‌دهد و دفترهایی با طرح‌ها و رنگ‌های دیگر را انتخاب می‌کند. مادر اما گوشش به او بدهکار نیست و به خواسته‌های پسر توجه نمی‌کند. پدرش با اضطراب نگاه می‌کند به چند دفتری که جدا گذاشته شده و بعد حساب و کتاب می‌کند. پسر نوجوان، مدادرنگی و جامدادی هم می‌خواهد.

مادر اما می‌گوید: «جامدادی سال قبلت را استفاده کن.» زمان حساب و کتاب که می‌شود، پدر با اضطراب کارت بانکی‌اش را تحویل می‌دهد. هزینه شش، هفت دفتر سیمی، حدود 250هزار تومانی می‌شود. زن نگاه می‌کند به فاکتور خرید و آرام می‌گوید: «چرا این قدر گران شد؟» بعد نایلون خرید لاغر خود را برمی‌دارد و سه نفری، راه می‌افتند درون دالان باریک و کم نور.  پسربچه لاغر نگاهش را دوخته به تصویر روی دفتر به پسرنوجوانی که چند اژدها دور و برش است.

به مادرش می‌گوید: «این دفتر را می‌خری برام؟» مادر اول نگاهی می‌کند به دفتر و بعد قیمت را می‌پرسد. هر دفتر 80برگ، 17هزار تومان قیمت دارد. مادر رو برمی‌گرداند و دفتری را برمی‌دارد که روی آن تصویر خودروی قرمز خوشحالی نقاشی شده است، دفتری که 7000 تومان قیمت دارد. او رو به پسرش می‌گوید: «ببین؟ این دفتر هم خوب است. می‌توانیم سه تا بخریم.»

پسربچه اما دلش پیش نقش دفترچه دیگری است. او آن قدر اصرار می‌کند که درنهایت مادر رضایت می‌دهد برای خرید. مادر دو تا از دفترچه‌هایی را که درون نایلون خرید گذشته است، برمی‌دارد و بعد به جای آن، دفترچه گران‌تر را می‌گذارد. چشمان پسربچه می‌خندد و سبکبال‌، نایلون را تاب می‌دهد.  زن لاغر و قد کوتاه است و دستانش را جلوی شکمش مچاله کرده. آرام جلوی هر مغازه می‌ایستد و از قیمت‌ها که می‌پرسد، دستانش، مچاله‌تر می‌شود. می‌گوید برای خرید نوشت‌افزار دختر کلاس سومی‌اش به بازار آمده ، قیمت‌ها اما از سال گذشته بالاتر رفته است.

برای او، آموزش آنلاین و باز نشدن مدارس به صرفه‌تر است. آرام می‌گوید: «مدارس آنلاین باشد، پدر و مادرها راحت‌تر می‌توانند خرید کنند. اگر مدارس باز شود، مجبورند وسایل گران‌قیمت‌تری بخرند.» به دخترش فکر می‌کند، به این که جلوی دوستانش سرشکسته نشود. دست می‌برد و دفتر لاغر با جلد تک‌رنگی را برمی‌دارد، بعد اما دفترچه را می‌گذارد سرجایش و یک دفترچه با نقش دختری خندان برمی‌دارد. قیمت را که می‌پرسد، دوباره دستانش جمع می‌شود، بعد اما در حالی که نگاهش به دختر خندان روی جلد دفترچه است، پول را پرداخت می‌کند.

دفتر دولتی یا مداد باکیفیت؟

 تنوع در بازار بی‌شمار است. جلوی هر مغازه‌ای ردیف به ردیف دفترچه، قلم، خودکار، جامدادی و مدادرنگی چیده‌اند. نوشت‌افزار رنگارنگی که هر کدامشان یک قیمت دارد.

دفترهای مشق عموما از 6500تومان شروع و تا 30هزار تومان فروخته می‌شود، انواع خودکار حدود 3000 تومان، جامدادی‌ از 35هزارتومان‌تا 90هزار تومان، مدادرنگی‌ از 30هزار تومان تا 85 هزار تومان، ماژیک از 7000 تومان تا 12هزار تومان،مداد تراش از 4000 تومان تا 20 هزار تومان، مداد از 2000تومان تا 5000 تومان و پاک‌کن از 4000 تومان تا 12هزار تومان قیمت دارد.

با وجود تنوع زیاد اما کیفیت‌ها متفاوت است. یکی از فروشنده‌ها می‌گوید قیمت دفتر دولتی 4000 تومان است.

دفتری که سیمی نیست و با منگنه ورق‌ها به هم متصل شده است و بعد از هر بار پاک‌کردن، یک لایه از ورقه‌ها هم کم می‌شود. دفترها با قیمت آزاد اما قیمت‌های متنوعی دارند.

دفترهای آزاد 70درصد کاغذ، قیمت کمتری دارد و بسته به تعداد برگ‌هایش به فروش می‌رسند، دفترها صددرصد کاغذ اما گران‌تر هستند و قیمت 40برگ آن از 8000تومان شروع می‌شود.

فروشنده‌ای دفترهای 70درصد می‌فروشد، توضیح می‏دهد که این دفترها، ضخامت و کیفیت خوبی ندارند و با پاک‌کردن هم به راحتی پاره می‏شوند.

فروشنده جوان توضیح می‏دهد انتخاب بسیاری از مشتری‏ها همین دفترچه‏های بی‏کیفیت است؛ چون قیمت پایین‎تری دارد. درست است که خیلی از مشتری‏های بازار، برایشان مهم نیست کیفیت لوازم‏ تحریری که به ماه نمی‏رسد، تمام می‏شود چقدر بالاست؛ برای برخی مشتری‏ها اما کیفیت مهم است، به همین دلیل دربه‌در برای پیدا کردن جنس باکیفیت، به تک‏تک مغازه‏ ها سر می‏زنند.

لوکس ‌تر، گران‌‏تر

بازار لوازم ‏تحریر پر از جنس‎های رنگارنگ است اما نکته مهم در قیمت‎گذاری این است که تزئینات در قیمت آنها نقشی مهم دارد.

یکی از فروشنده ‏ها می‏گوید که قیمت دفترهایی که با اکلیل و رنگ‏های برجسته تزئین شده، گران‏تر است. قیمت یک دفتر 40برگ با رنگ اکلیلی، از 10هزار تومان شروع می‎شود و حتی تا 30 هزار تومان قیمت دارد.

مدادهای فانتزی و رنگارنگ که روی سر هر کدام‌شان هم یک عروسک خندان نشسته از مداد معمولی گران‏تر است، مدادهای فانتزی، حداقل 15هزار تومان قیمت دارند و مداد صاف و معمولی هم 4000تومان. فروشنده می‏ گوید: «درست است که این لوازم‏ تحریر زیبا و گران‌تر است اما برخی از آنها کیفیت کمی دارند و البته کمتر هم عمر می ‏کنند.» و بعد مدادتراش زردرنگی را نشان می‏دهد که شبیه سر عروسکی است که فقط دو سال عمر می‏کند و 15هزار تومان قیمت دارد و بعد درباره مدادتراش ساده‏ ای می‏گوید که 8000تومان است و حداقل چهار سال عمر می‏کند.

او توضیح می ‏دهد این روزها، بسیاری از اجناس گران و فانتزی مغازه ‏اش مشتری ندارند.   این روزها، روزهای سخت والدین است، مخصوصا این که آنها باید خرید نوشت‌افزار را زودتر انجام دهند و خود و دانش‎آموزشان را برای آموزش حضوری در آبان‏ ماه آماده کنند.

این روزها اگر والدین هیچ چیزی هم برای فرزندان‌شان نخرند، برای خرید دو سه دفتر مشق، دو بسته مداد یا خودکار، مدادتراش، مدادرنگی، جامدادی و یک کیف مدرسه، حداقل باید 500هزار تومان هزینه کنند. بسیاری از لوازم ‏تحریر خریداری شده اما مصرفی است و به ماه نرسیده، تمام می ‏شود و والدین دوباره باید برای خرید دست به جیب شوند.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه جام جم