طالبان باید خودش را ثابت کند

چند مساله را می‌توان به عنوان دلایل این ماجرا ذکر کرد. اولا این‌که در سطح سران طالبان شاهد اختلافاتی هستیم و رهبران این گروه به دو یا چند طیف میانه‌رو و افراطی تقسیم‌ می‌شوند.

دلیل دوم این‌که بدنه طالبان متاثر از جریان‌های تندرو است و عمدتا نیروهایی هستند که بی‌سوادند و آموزش‌هایی که دیده‌اند عمدتا آموزش‌های ایدئولوژیکی است که داخل پاکستان به آنها داده شده است و اگر تحت فرمان جریان‌ های تندرو قرار گیرند شاهد رفتار افراط‌گرایانه از سوی آنها خواهیم بود بنابراین اکنون باید منتظر ماند که طالبان خودش را اثبات کند و قرار نیست هیچ کشوری در مقام توجیه طالبان و پاک کردن سوابق آن بربیاید.

هنوز هیچ کشوری طالبان را به رسمیت نشناخته است بنابراین جریانی که در حال حاضر تلاش می‌کند خودش را در حکومت تثبیت کند باید رفتاری از خود نشان دهد که ناظر به تغییر جدی و جوهری این گروه است و اثبات کند که قابلیت تعامل را دارد.

شرط عقلانیت سیاسی، همین است و ما اگر امروز بدون هیچ سند معتبری بگوییم طالبان تغییر کرده و درصدد پاک کردن گذشته این گروه و برخی رفتارهای فعلی آنها برآییم یکباره با شرایطی مواجه می‌شویم که در پنجشیر یا در خود ارگ ریاست‌جمهوری میان شبکه حقانی و ملا برادر اتفاق افتاد.

باید این موضوع را در نظر داشت که تغییر چند نفر از طالبان به این معنا نیست که کلیت این جریان تغییر کرده است.

همان طور که مشاهده کردیم ملابرادر کسی است که به میانه‌روی اعتقاد دارد و به دنبال این بود که دولت فراگیر تشکیل دهد اما نتیجه آن چه شد: درگیری داخل ارگ و گوشه‌گیری ملابرادر در قندهار و شکل‌گیری یک دولت موقت کاملا افراطی و تندرو. الان گزارش‌های متعددی از افغانستان منتشر می‌شود که نشان‌دهنده پاکسازی قومی از سوی طالبان در برخی ولایت‌ها از جمله قندهار دایکندی، پنجشیر، تخار و برخی جاهای دیگر است بنابراین باید از طالبان درباره این رفتار سوال کرد.

طالبان به دنبال این است که از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته شود و منابع ارزی در اختیارش قرار گیرد. اینها اهرم‌هایی است که برای محک‌زدن طالبان وجود دارد.

طالبان باید خودش را اثبات کند و لازمه اثبات طالبان، همان مواضعی است که جناب آقای رئیسی در اجلاس شانگهای در گفت‌وگو با سران شانگهای و بیانیه مشترک اعلام کردند. یعنی حفظ یکپارچگی افغانستان، دفاع از ملت افغانستان و لزوم تشکیل یک دولت فراگیر متشکل از همه اقوام و طوایف و مذاهب.

اینها شاخص‌های دقیقی است که طالبان اگر می‌خواهد خودش را نشان دهد چاره‌ای جز این اقدامات ندارد. در حال حاضر گزارش‌های مختلفی از اعدام و تیرباران و برخی رفتارها در افغانستان می‌رسد که ممکن است طالبان، مسوولیت آنها را به عهده نگیرد و بگوید تندروی بوده یا کار داعش یا القاعده بوده است.

طالبان باید اثبات کند که آیا صلاحیت به‌دست‌‌گرفتن سکان امور و تشکیل دولت مشارکتی را دارد یا نه. نباید بی‌جهت طالبان را توجیه کرد چرا که در این صورت با شرایط غیرقابل پیش‌بینی و شوکه‌آور مواجه می‌شویم.

طالبان از نظر من همان طالبان است مگر این‌که خلاف آن ثابت شود زیرا از نظر عقلانیت سیاسی، گذشته و رفتار فعلی طالبان در صحنه تحولات افغانستان نشان می‌دهد که طالبان بر همان مبنای گذشته رفتار می‌کند و اگر ادعا دارد که تغییر کرده است باید این تغییر را ثابت کند.

طالبان گروهی است که در دو سال گذشته با توجه به توافقاتی که با آمریکا داشته از هرگونه اقدامی که حتی منجر به ریختن یک قطره خون از بینی یک آمریکایی شود پرهیز کرده اما در همین چند وقت اخیر بیش از 8000 نفر از مردم افغانستان اعم از نظامی و غیرنظامی و کودک کشته شده‌اند.

مسوولیت اینها متوجه طالبان است. بنابراین در شرایط فعلی بهتر است با تامل نسبت به طالبان برخورد کرد و بهترین سیاست همان است که رئیس‌جمهور کشورمان اعلام کردند.

ابوالفضل ظهره‌ وند - سفیر پیشین ایران در افغانستان / روزنامه جام جم