تاملی بر گزاره‌های ترویجی و رسانه‌ای طالبان

گروه طالبان پس از فتح کابل، تصویری منتشر کرد که در آن تعدادی از نیرو‌های این گروه در پوشش نظامیان آمریکایی به بازسازی تمسخرآمیز تصویری معروف از نظامیان آمریکایی در جنگ جهانی دوم پرداخته‌اند. در این تصویر که به‌ویژه واکنش‌های سیاسی و رسانه‌ای بسیاری در محافل غربی و عربی پیدا کرد، اعضای واحد کماندویی طالبان بدری۳۱۳ دیده می‌شوند که در پوشش مذکور و با تجهیزاتی از جمله عینک‌های دید در شب ظاهرا در حال بازسازی تصویری معروف از نظامیان آمریکایی در جنگ جهانی دوم هستند.

 

انتشار چنین تصویری نشان داد طالبان از همان روز‌های ابتدایی برای تصرف افغانستان با یک پیوست رسانه‌ای مشخص فعالیتش را آغاز کرد. از این منظر، پیوست رسانه‌ای آن‌ها را می‌توان به قبل و بعد از سقوط و تصرف افغانستان تقسیم کرد. در این یادداشت به برنامه رسانه‌ای طالبان پیش از تصرف کامل افغانستان نمی‌خواهم بپردازم که البته در جای خود به عنوان یک رسانه جنگی قابل تامل بوده و نکات مهمی دارد و بسیار مناسب است در قالب یک پایان‌نامه دانشگاهی دقایق و ظرایف آن تحلیل شود. پس از تصرف و اشغال افغانستان، تجزیه و تحلیل پیام‌ها، بیانیه‌ها و رفتار‌های رسانه‌ای این گروه نشان می‌دهد آن‌ها روی گزاره‌های راهبردی مشخصی تمرکز کرده‌اند. در این معادله، گزاره‌های زیر متصور است:

پیروزی از طریق جنگ به دست آمد نه با مذاکره: طالبان می‌گوید خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان به دلیل فشار‌های ناشی از جنگ علیه این نیرو‌ها در طول ۲۰سال گذشته بوده است. آن‌ها تاکید می‌کنند: شکی نیست که ما در جنگ پیروز شدیم. تأیید در این پیروزی، طالبان یک فیلم تبلیغاتی برای گردان عملیات ویژه‌اش منتشر کرده است که ابتدای این یادداشت به آن اشاره کردم.

 

نمایشی که تصویر پیروزی سرباز معروف آمریکایی ایوو جیما در جنگ جهانی دوم را تقلید کرده است. انتشار هوشمندانه این تصویر، هم در غرب و هم در کشور‌های عربی بسیار بازتاب یافت. تصویری که در آن طالبان فتح کابل را با جنگ‌جهانی دوم مقایسه کرد.

تضمین مشروط آزادی اطلاعات: طی ۲۰سال گذشته و پس از سرنگونی حکومت طالبان، فضای رسانه‌ای افغانستان کاملا تغییر یافت و با تاسیس ده‌ها سازمان رسانه‌ای، حدود ۱۲هزار روزنامه‌نگار مشغول فعالیت شدند. در این مدت تقریبا هشت خبرگزاری، ۵۲ایستگاه تلویزیونی، ۱۶۵ایستگاه رادیویی و ۱۹۰موسسه انتشاراتی تاسیس شد که هرکدام دارای گرایش‌ها و تعلقات گوناگونی بوده‌اند. بنا به گزارش گزارشگران بدون مرز- که تایید هم شد- طالبان جدید اعلام کرده است: رسانه‌های خصوصی می‌توانند همچنان آزاد و مستقل باشند و به فعالیت خود ادامه دهند، اما نباید علیه ما کاری انجام دهند. این پیام نشان می‌دهد نگاه طالبان به رسانه‌های افغان، در مسیر حفظ منافع این گروه در کوتاه‌مدت و میان‌مدت است. فراموش نکنیم قبلا طالبان در دهه ۱۹۹۰ همه رسانه‌های افغان به‌جز رسانه‌های وابسته خود را تعطیل کرده بود.