دولت منتخب و مساله تمرکززدایی

شاید با اندکی اغماض بتوان گفت حاشیه‌نشینی‌های آسیب‌زای امروز در همه جوامع از جمله آسیب‌های توسعه ناپایدار و توزیع ناعادلانه منابع ثروت است.

تمرکز منابع در کلانشهرها و به‌صورت کلی تجمیع این منابع در محیط‌های شهری، باعث سرازیری عمده جامعه روستایی به سمت اماکن شهری در جست‌وجوی خوشبختی شده است.

پرواضح‌است در چنین شرایطی منابع متمرکز در شهرها یکسان در دسترس همگان قرار نمی‌گیرد و جمعیت عمدتا غیرمتخصص روستایی تازه‌ شهری‌ شده، به حاشیه رفته و با رفتن به سمت مشاغل کاذب، باعث ایجاد ناهنجاری‌های مختلف می‌شود.

باری؛ آنچه رفت شرح درد بود. اما درمان چیست؟! قابل پیش‌بینی‌ترین پاسخ به سوال حاضر این است که جمعیت روستایی در زادگاه خود مسکون بماند و امکانات حداکثری برای رفع حوائج در اختیارشان قرار گیرد. اما برای این چاره باید مکانیسم‌هایی به کار گرفت که از آن جمله می‌توان به ایجاد مشاغل روستایی خوداشتغالی اشاره کرد.

درصورتی‌که ایجاد مشاغل روستایی (توام با درآمد مکفی) با توجه به مولفه‌های بومی هر روستا فعلیت پیدا کند، قطعا علاوه‌بر مواجهه با پدیده‌هایی مانند مهاجرت بی‌رویه به کلانشهرها، شاهد پویایی اقتصادی کشور و شکوفایی بسیاری از ظرفیت‌های بالقوه‌ای خواهیم بود که تاکنون متأسفانه مغفول مانده است.

تمرکززدایی روستامحور این امکان را به ما می‌دهد تا علاوه‌بر مدیریت اقتصادی مطلوب‌تر، در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز قادر به مواجهه با بسیاری از بحران‌ها باشیم.

یکی از اصلی‌ترین آفات مهاجرت بی‌رویه روستاییان به شهرها و کلانشهرها، انحلال بسیاری از رسوم، سنت‌ها و حتی فرهنگ‌های غنی و اصیل روستایی است.

بدیهی است در راستای تحقق این موضوع، زندگی در روستا باید به یک مطلوبیت در بین روستاییان تبدیل شود.

کمک به ایجاد خوداشتغالی در اقتصاد روستایی می‌تواند به بهبود مزیت‌های نسبی در اقتصاد و زندگی روستایی کمک کند.

هر گونه نسخه پیچیدن برای تعالی زندگی مدرن شهری بدون بهبود کیفیت زندگی روستایی، ناقص و تقلیل‌گرایانه است.

از این رو الزامات توسعه پایدار ایجاب می‌کند دولت جدید و منتخب ملت نسبت به توانمندسازی اقتصاد روستایی با تکیه بر خوداشتغالی روستاییان توجه جدی داشته باشد و از این طریق گامی در جهت توسعه پایدار و متوازن شهری و روستایی بردارد.

بدیهی است در این خصوص مجلس شورای اسلامی و دیگر نهادهای دخیل در این امر باید نقش خود را به‌خوبی ایفا کنند.

هر اندازه در پیشبرد طرح تمرکززدایی روستامحور تعجیل شود، قطعا آثار و برکات این طرح در حوزه‌های متنوع اقتصادی، فرهنگی و عمومی کشور بیشتر قابل مشاهده خواهد بود.

پرواضح‌است طی کردن این مسیر آسان نخواهد بود اما می‌توان با عزم و اراده‌ای آینده‌نگرانه، بر معضلات و موانعی که در این مسیر وجود دارد غلبه کرد.

سجاد ریحانی‌ نژاد - استاد دانشگاه / روزنامه جام جم