سریالی ساخته کیانوش عیاری که مشتاقان آثار این کارگردان مدتهاست منتظر پخش آن هستند. عیاری قصه این سریال را که خود به تحریر درآورده است سال ۹۶ مقابل دوربین برد اما کار تولید و پخش آن تا امسال به طول انجامید. حالا ۸۷ متر بعد از چند بار وقفه در دوره تولید به پخش نزدیک شده و به زودی در ۴۰ قسمت ۴۰ دقیقهای روی آنتن میرود و باید دید تا کجا در جلب نظر مخاطبانش موفق خواهد بود؟ سبک واقعگرایانه عیاری در به تصویر کشیدن قصهها و پرداختن به موضوعات غالبا بکر در آثارش، سبب کنجکاوی بسیاری برای دیدن آخرین اثر این کارگردان بعد از فیلم سینمایی کاناپه شده که هنوز رنگ پرده اکران به خود ندیده است. این سریال قصه دو خانواده است که به سبب بیخبری از کلاهی که در خرید یک خانه سرشان رفته است، با همدیگر دچار اختلاف میشوند. علی دهکردی، فریبا کامران، مهران رجبی، حسین سلیمانی، داریوش کاردان، علی سلیمانی و... از بازیگران این سریال هستند که با تعدادی از آنها درباره ۸۷ متر گفت و گو کردیم. همچنین با شبنم عرفینژاد، بازیگر و سرپرست گروه کارگردانی سریال گپ زدیم و از حضورش در آخرین ساخته عیاری پرسیدیم. مروی هم بر نگاه عیاری به آخرین قصهای که تصویر کرده داشتهایم.
داریوش کاردان، بازیگر سریال ۸۷ متر:لباس یک آدم پولدوست را پوشیدممعمولا شما گزیدهکار هستید و با نگاهی به کارنامه هنریتان متوجه میشویم سراغ نقشهایی میروید که برایتان خاص باشد. حالا وقتی بازی در سریال ۸۷ متر به شما پیشنهاد شد، نقش چه ویژگیهایی داشت که شمارا برای کار وسوسه کرد؟وسوسه اصلی خود نقش نبود، بلکه حضور کیانوش عیاری، کارگردان سریال بود. با توجه به شناختی که از کارهای او داشتم، علاقهمند بودم با او کارکنم. به همین دلیل حضور خود عیاری باعث پذیرش کار شد و بعد نقش. البته خیلی نمیتوانم درباره شخصیتی که بازی کردهام بگویم، چون قصه لو میرود اما میتوانم بگویم در سریال ۸۷متر نقش یک آدم معمولی را بازی کردم که پولدوست است. از این افراد در جامعه دیدهایم که بههرحال دوست دارند بیشتر پول کسب کنند. البته چون شخصیت همسن خودم بود، نیاز به گریم سنگین نبود ولی اطمینان دارم سریال مورد استقبال مردم قرار میگیرد.
فضای قصه سریال چگونه است؟سریال طنز است و نه کمدی. درواقع سریال ۸۷ متر یک طنز واقعی است. اتفاقاتی که در کشورهای دیگر هم میافتد اما در کشورهای ما بیشتر رخ میدهد.
طنز کار تلخ است یا شیرین؟نمیخواهم بگویم طنز تلخ است اما خاصیت طنز این است که هم یک مقدار لبخند به لب مخاطب میآورد و هم مشکلات را بیان میکند. این هم جدای از اوضاع کلی جامعه نیست. هر اتفاقی در جامعه میافتد به نوعی تأثیر گرفته از کل جامعه است و در تقابل با مشکلات جامعه هر فردی یک واکنش دارد. به نظرم سریال ۸۷ متر بهخوبی مشکلات مردم را بیان میکند. مواردی که همه با آنها دستبهیقه هستیم. شخصیتی که من همبازی میکنم، رگههای طنز دارد.
شما اشاره کردید حضور کیانوش عیاری اولین دلیلتان برای بازی در سریال ۸۷ متر بود. طبق شنیدهها کیانوش عیاری جزو کارگردانان سختگیر است که روزی بیشتر از دو دقیقه ضبط نمیکند. این کار شمارا سخت نمیکرد؟وقتی احساس کنیم همه گروه تلاش میکنند تا یک سکانس یا یک پلان خوب دربیاید، مسلما خستگی دیگر معنا نخواهد داشت. کار سریال ۸۷ متر طولانی شد اما باید قبول کرد کیانوش عیاری کارگردان مؤلف است. یکی از خصوصیات خوب او این است که پیشنهادها را گوش میکند و اینطور نیست بگوید هرچه من میگویم همان است. اگر پیشنهاد خوب باشد، میپذیرد و اگر نباشد رد میکند اما در مجموع بازیگر در کارش اسیر نیست. در لحظه میتواند خلاقیت داشته باشد. ضمن اینکه آقای عیاری کارگردانی است که باحوصله کار را انجام میدهد و درنهایت تصمیم نهایی را او میگیرد. ممکن است کم برداشت کند اما کارش را بلد است. برخی مواقع هم پیشآمده روزی شش تا هفت دقیقه ضبط کند. درمجموع بازی در سریال ۸۷متر کنار سختیهای عجیبی که داشت، تجربه خوبی بود.
چه سختیهای عجیبی؟ما گرفتار برخی تأخیرهای مالی شدیم که بخش اعظمش برمیگردد به مشکلات مالی. هنوز بعد از ماهها تمام شدن کار ضبط و بااینکه به زمان پخش هم نزدیکیم، عوامل هنوز تسویهحساب نشدهاند. هیچکس پول کاملش را نگرفته است. فضا هم طوری نبود که نرویم. البته منظورم این نیست که از سر ترس به کارمان ادامه میدادیم، بلکه حضور کیانوش عیاری بود که باعث شد با اینکه گرفتار مسائل مالی هستیم به کار ادامه دهیم. چون با او فضای خوبی در کار حاکم بود و جزو خوبهاست. یعنی اگر کسی هم این حرف را میزد که دیگر به کار ادامه نمیدهد، باز هم هوس میکرد با عیاری کار را ادامه بدهد.
در این سریال در کنار پیشکسوتان از جوانان هم استفاده شده است. کار در کنار جوانترها با تجربه کمتر بود سخت نبود؟وقتی محیط صمیمی باشد، مهم نیست با چه کسی کار میکنید خواه جوان و کمتجربه باشد خواه پیشکسوت. مهم این است جوانانی وارد عرصه شوند که بااستعداد باشند. اگر فرد استعداد داشته باشد مسلما خیلی زود راه میافتد. در این سریال هم در کنار حرفهایها بودم و هم جوانان. همچنین خدا علی انصاریان را بیامرزد که با او چند سکانس داشتم. البته درباره نقش علی انصاریان چیزی نمیگویم تا مزه سریال از بین نرود. در مجموع کار کنار دوستان خیلی خوب بود. در ابتدا به من گفتند چند روز در تهران و چند روز در شهرستان کار دارم و حس کردم یک ماه بیشتر به طول نمیانجامد اما کارم یکسال طول کشید. البته نه اینکه یکسال مرتب کار کنم، چون سریال توقفهایی داشت که باعث طولانی شدن کار شد. در مجموع چه خوب و چه بد کار تمام شد و امیدوارم نتیجه کار خوب باشد.
فکر میکنید سریال ۸۷ متر تا چه میزان بیانکننده مشکلات جامعه امروز است؟به هر حال وظیفه یک سریال هم سرگرمکنندگی است و هم اینکه بیانگر مسائلی است و سریال ۸۷ متر با زبان طنز بخشی از مشکلات مردم را بیان میکند. امیدوارم گوش شنوایی باشد. گرچه مسؤولان از مشکلات باخبر هستند اما یک سریال شاید اهرمی باشد تا مسؤولان به حل مشکلات مردم تشویق شوند.
سقف ۸۷ متری آرزوهاقصه ۸۷ متر از برهم خوردن آرزوی خانوادههایی برای خانهدار شدن شروع میشود. خانوادههایی از قشر متوسط که با هزار امید و آرزو خانهای را خریداری کردند اما زمان اسبابکشی متوجه میشوند کلاه گشادی سرشان رفته است. این سریال راوی اختلاف و درگیری دو خانواده خلیلی و پوردورانی بر سر مالکیت یک منزل است.
علیرضا پوردورانی با بازی علی دهکردی به همراه همسر، دو دختر و پسرش، خانهای را از یک فروشنده به نام فرج ناصری خریداری میکنند. اما روز اسبابکشی متوجه میشوند خانه به فرد دیگری به اسم محسن خلیلی با بازی مهران رجبی فروخته شدهاست. محسن به همراه پسر، همسر و دو دخترش صبح زودتر از پوردورانیها به خانه رسیده و وسایلشان را در خانه گذاشتهاند ... .
دیبا زاهدی، بازیگر نقش شهرزاد:
سبک دیگری از بازیگری را تجربه کردم
انتخاب نقش؟ حدود چهار سال پیش دستیار آقای عیاری با من تماس گرفتند. من هم سر پروژه رفتم؛ با آقای عیاری صحبت کردم و برای نقش انتخاب شدم.
چه نقشی؟ نقش شهرزاد، دختر خانواده پوردورانی را بازی میکنم که در رشته وکالت تحصیل میکند. شاید بتوانم بگویم شهرزاد دختری همراه خانواده یا کنجکاو است اما احتمالا این تعریف درستی برای این فیلمنامه و نقش نیست چون فیلمنامه بیشتر بر پایه اتفاقات است، نه شخصیت آدمها. بیشتر قصه فیلم است که سریال را جلو میبرد.
کار برای تلویزیون؟ این اولین تجربه کاریام در تلویزیون بود. البته من کارم در عرصه بازیگری را از سال ۹۱ با سینما شروع کردم و این سریال سال ۹۶ مقابل دوربین رفت. بعد از آن کارهای تلویزیونی داشتم که پخش شدهاست. از ابتدا تا انتهای کار حدود چهار سال بهطول انجامید اما بهصورت تمام وقت سر کار نبودیم.
تجربه همکاری با عیاری؟ سبک دیگری از بازیگری را در کار با آقای عیاری تجربه کردم. علاوه بر بازیگری ناخودآگاه آدم به جزئیات کارگردانی هم دقت میکند و از ایشان یاد میگیرد.
پیشبینی بازخوردها؟ چون آقای عیاری بهعنوان کارگردان پشت دوربین این سریال هستند، فکر میکنم کار خوبی از آب درآمده باشد. اما اینکه تا چند اندازه با توجه به همه شرایط مخاطب خواهد داشت را نمیتوانم حدس بزنم.
تماشای ۸۷ متر از آسمانها
یکی از انتخابهای متفاوت عیاری برای بازیگران سریال، حضور زندهیاد علی انصاریان است که پس از سالها توپ زدن در تیمهای حرفهای فوتبال، سال۱۳۸۰ وارد کار نمایش شد و در چند فیلم سینمایی و آثار تلویزیونی هم بازی کرد. او چند سالی بود پا در حیطه اجرای برنامه و همچنین تهیهکنندگی فیلم هم گذاشتهبود اما سال گذشته ناباورانه با ابتلا به کرونا ازدنیا رفت. همکاری او در ۸۷ متر با کارگردان صاحب سبکی چون عیاری میتوانست برایشان آوردههای زیادی داشتهباشد ولی انصاریان نماند تا بتواند آنچه را کشته، درو کند و این سریال بدون تماشای او راهی آنتن میشود.
ملیکا نصیری، بازیگر نقش فرناز:
عیاری، کیفیت را فدای زمان نمیکند
یکی از بازیگران جوانی که در ۸۷متر عیاری به ایفای نقش پرداخته، ملیکا نصیری است که در این سریال نقش فرناز را به عهده دارد. او درباره نقش خود در این مجموعه تلویزیونی میگوید: من ایفاگر نقش فرناز هستم که دختر کوچک خانواده خلیلیاست و ۱۸سال دارد و مثل تمام شخصیتهای سریال درگیر ماجرای کلاهبرداری خانه میشود.
نصیری درباره همکاری با کیانوش عیاری بیان میکند: من قبل از تجربه بازی در این سریال خبرنگار سینمایی بودم و در جریان اخبار سینمایی قرار میگرفتم. در نتیجه وقتی اسم کیانوش عیاری و بازی در سریال او به میان آمد، بدون کوچکترین شک و ترسی قرارداد امضا کردم و خوشحالم که ایشان و همینطور شبنم عرفینژاد به من اعتماد کردند و یکی از نقشهای اصلی کار را به من سپردند. کیانوش عیاری در قامت کارگردان بسیار صبور و ریزبین است. از کوچکترین جزئیات غافل نمیماند اما دست بازیگر را برای کار باز میگذارد و به او آزادی عمل میدهد و برایش مهم است که بازیگر از هرگونه حرکات تصنعی بپرهیزد و درمقابل دوربین اکتهای متظاهرانه نداشتهباشد. از برداشتهای پرتکرار و طولانی هم هراسی ندارد و تا به نتیجه دلخواهش نرسد، پلانها را تکرار میکند و اجازه نمیدهد کیفیت فدای زمان بشود. سریال ۸۷ متر چند بار دچار وقفه شد و کار تولیدش به تعویق افتاد اما گروه همدلی داشتیم که همه دست به دست هم داده و سختیهای مسیر را هموار میکردند. بار این وقفه بیش از هر کسی بر دوش سهیلا کاشفی، منشی صحنه کار بود که جز به جز راکوردها را در طول چند سال نگهداری میکرد و شبنم عرفینژاد، برنامهریز سریال که به جرأت میتوان گفت با مدیریت صحیح او، بسیاری از بحرانها حل میشد و بخش بسیاری از کار تولید سریال مرهون زحمات اوست.
این بازیگر درباره همکاری و تعامل با دیگر نقشآفرینان سریال میگوید: جو دوستانهای در پشت صحنه حاکم بود و فکر میکنم این صمیمیت و کمک بازیگران به همدیگر در نتیجه کار هم مشهود باشد. ما سکانسهای سخت اسبابکشی داشتیم که در هر پلان تعداد زیادی از بازیگران جلوی دوربین میرفتند و هرچه بازیگران بیشتری در یک قاب کنار هم باشند، کار فیلمبرداری سختتر میشود. بسیاری از ما هم اولین تجربه حرفهای خود را تجربه میکردیم و این کمتجربگی در اوایل کار به هرحال احتمال خطا را بالا میبرد و بازیگران باتجربه مثل علی دهکردی، فریبا کامران، حسین سلیمانی یا شهین تسلیمی بسیار صبوری میکردند و کوچکترین خمی بر ابرو نمیآوردند و به اعتقاد من همکاری با چنین بازیگران صبوری که از هیچ کمکی هم فروگذاری نمیکردند، شانس ما بود. در واقع همه ما در نهایت خانوادهای شدیم که نزدیک چهار سال کنار هم، از پس فراز و نشیبهای کار برآمدیم.
شبنم عرفینژاد، سرپرست گروه کارگردانی و بازیگر نقش سمیرا:
زنی قوی و محکم
شبنم عرفینژاد، سرپرست گروه کارگردانی و بازیگر نقش سمیرا درباره پذیرش این نقش و اینکه چطور شد برای اولینبار تصمیم گرفتید بازی کنید، میگوید: من در پروژه حضور داشتم و میخواستیم کار را انجام دهیم. بنابراین بیآنکه دلیل خاصی داشته باشد، قرار شد من این نقش را بازی کنم. در ابتدا قرار بود نقش پدر سمیرا را زندهیاد حسین محباهری بازی کند که البته بخشی از کار هم ضبط شد اما بعد از فوت ایشان، نقش سمیرا افزایش پیدا کرد. از سوی دیگر من ۲۰ سال است کارگردانی میکنم و دلم میخواست برای اولینبار خودم را در بازیگری محک بزنم و ببینم آنچه خودم در کسوت یک کارگردان از بازیگران میخواهم، میتوانم انجام بدهم؟ همین شد که در این سریال نقش سمیرا را بازی کردم.
وی درباره شخصیت سمیرا در قصه توضیح میدهد: سمیرا یک زن قوی است که به هیچوجه مغلوب نمیشود. او زنی نیست که فقط در آشپزخانه حضور داشته باشد، بلکه به واسطه اتفاقاتی که در قصه برای همسر سمیرا رخ میدهد، باعث میشود سمیرا هم با مسائل زیادی دستوپنجه نرم کند.
عرفینژاد در پاسخ به این سوال که برایتان سخت نبود اولینبار جلوی دوربین ظاهر شوید؟ میگوید: نه، سخت نبود؛ چون من از سال ۸۲ با آقای کیانوش عیاری همکاری کردم. یعنی از سریال «روزگار قریب». جنس بازیگرفتنهایش را میدانم و میدانستم باید به گونهای باشم که انگار زندگی میکنم نه اینکه بازی میکنم. بنابراین برایم سخت نبود.
این بازیگر در پاسخ به این سوال که بازی زندهیاد حسین محباهری در کار حفظ شده یا نه؟ میگوید: بله، صد در صد حفظ شده و حتی یک فریم از بازی او کم نشد. ادامه نقش او را هم برادر واقعیاش محمد محباهری بازی کرد که بسیار به ما لطف داشت و بسیار انسان ارزشمندی است. گرچه شبیه نیستند، ولی ما هم نمیخواستیم اصرار کنیم شبیه باشند، بلکه میخواستیم بخشهای بازی زندهیاد حسین محباهری حفظ شود. واقعا نبود او دردناک است.
حسین سلیمانی، بازیگر نقش شاهین
نگاهم به بازیگری، بعد از ۸۷ متر عوض شد
حسین سلیمانی یکی از بازیگران این سریال تلویزیونی است و نقش فرزند یکی از خانوادههای درگیر ماجرا را بازی میکند. با او درباره بازی در ۸۷ متر گپ زدیم.
چه شد که به ۸۷ متر پیوستید؟
با معرفی آقای رضا منصوری، دستیار کارگردان و خانم شبنم عرفینژاد برای بازی در این نقش معرفی شدم. بعد از آخرین روز تصویربرداری سریال «محکومین» به کارگردانی سیدجمال سیدحاتمی به صحنه ۸۷ متر آمدم؛ با آقای عیاری چند دقیقهای حرف زدیم و من را پذیرفتند.
پیش از این هم تجربه همکاری با کیانوش عیاری را داشتید؟
آقای عیاری فیلم سینمایی «مربای شیرین» به کارگردانی مرضیه برومند را تدوین کردهبودند و من در آن فیلم بازی داشتم اما همکاری مستقیم با ایشان نداشتم. این همکاری برای من خیلی اتفاق بزرگی بود.
چرا؟
من همیشه به آقای عیاری میگویم مسیر زندگی و نگاهم به بازیگری با او عوض شد. همیشه فکر میکردم خیلی بازیگر خوبی هستم چون در بچگی جایزه گرفتم و فیلمهای خوبی مثل هزارپا، ۲۶۰ درجه، هاری، مارمولک، مهر مادری و ... بازی کرده بودم اما آقای عیاری نگاهم به بازیگری را تغییر داد. فهمیدم بازیگری فقط آن چیزی که من فکر میکردم نیست. باید برایش خیلی تلاش کرد و نتیجهاش این است که بعد از ۸۷ متر سخت سر کار میروم. ۴-۳ فیلم سینمایی کار کردم که یکیاش به اسم «کولبرف» در سه جشنواره شرکت کرده و از دوتای آنها جایزه دریافت کردم. من از مکتب آقای عیاری یاد گرفتم.
ساخت این سریال زمانی طولانی داشت. شما چقدر درگیر پروژه بودید؟
سال ۹۶ کارمان شروع شد و اگر با صداگذاری حساب کنیم هنوز تمام نشده و ما تا چند روز پیش سر صداگذاری میرفتیم اما فیلمبرداری ۶-۵ ماه پیش تمام شد. تقریبا سه سال و نیم درگیر این سریال بودیم.
با این همه وقتی که گروه گذاشتند، نتیجه کار را چطور میبینید؟
به هر حال کیانوش عیاری پشت این کار است. نام کیانوش عیاری کوچک نیست و او تاکنون فیلم بدی نداشتهاست. جزئیات خیلی برای ایشان مهم است. فکر میکنم بیشک این سریال برای اهالی و دانشجویان سینما یک کلاس است. برای من هم چنین بوده است. در این سه سال و نیم از آقای عیاری یاد گرفتم؛ با تمام سختیهایی که داشتیم. ۹ ماه به دلیل کرونا و بیپولی و ... تعطیل بودیم و به خیلی از ما از نظر مالی بسیار فشار آمد اما وقتی کنار آقای عیاری کار میکنی هیچکدام از اینها حس نمیشود. شاید در یک پروژه دو ماهه، یک ماه حقوق نگیری برایت آزاردهنده باشد ولی ما سه سال و نیم با همه سختیهایش کار کردیم. بازی در این سریال به من چسبید و فکر میکنم به مخاطب هم میچسبد. با اینکه داستان ما در زمانی اتفاق میافتد که بالاترین قیمت خانه در تهران حدود متری ۶- ۵ میلیون بود آن موقع ساخت کار را شروع کردیم. الان قیمتها تغییر کرده و ناخواسته حرفهای ما برای قدیم است اما کلیت داستان خوب است و اگر مخاطبان دقت کنند، درگیرش میشوند. سوژه جذابی دارد چون موضوع کلاهبرداری را داریم که در مملکت اتفاق میافتد و میتواند برای خیلیها تلنگر باشد.
چه نقشی را بازی میکنید؟
من نقش شاهین، پسر خانواده پوردورانی را بازی میکنم. خانواده اصلی داستان که آقای دهکردی نقش پدر، فریبا کامران نقش مادر و غزاله شجاعی نقش یکی از خواهرانم را دارد. این خانواده درگیر خرید یک خانه میشوند.
تفاوت این نقش با کارهای قبلیتان باعث پذیرش آن شد یا نام عیاری برای این همکاری کافی بود؟
در سینمایی کار میکنیم که نمیشود گفت فاصله نقشها با یکدیگر خیلی زیاد است. اما بازی در این نقش برای من فاصله زیادی با کارهای دیگرم دارد چون خیلی چیزها درباره بازیگری یاد گرفتم که این چیزها را ۲۲ سال پیش از آنکه کار میکردم، بلد نبودم. کمی طول کشید که قلق کار آقای عیاری دستمان بیاید و با راهنماییهایشان راه بیفتیم چون حرفهایشان خیلی نکتههای ریز داشت ولی کمکم راه افتادیم و روان شدیم. بسیار مشتاقم سریال را ببینم و امیدوارم به دل مردم هم بنشیند.
آثار عیاری شبیه زندگی است و جزئیات فراوانی دارد. «۸۷ متر» هم ادامه همین سبک کاری اوست؟
بله. آقای عیاری به شکلی به جزئیات نگاه میکند که وقتی بعدش پلان را میدیدم متوجه میشدم قبل از ضبط، به این بخش اصلا اینگونه فکر نمیکردم! برای مثال در سکانسی من باید از ماشین پیاده میشدم و در ماشین را قفل میکردم. پنج متر با در خانهای فاصله داشتم که باید میرفتم و درش را میزدم. هر بازیگری برای بازی این لحظات اگر بخواهد خیلی نشان دهد بازیگری بلد است چند دقیقهای با ریموت ور میرود، در را چک میکند و... اما ما این لحظات پرت را در کار با آقای عیاری نداشتیم. به جایش جزئیاتی شبیه زندگی عادی داشتیم. از هر بازیگری پرسیدم این لحظات را چطور بازی میکردی، اتفاقی که در سریال افتاد، به ذهنش نرسید! آقای عیاری گفتند از زیر در خانه آب بیرون آمدهباشد که مثلا حیاط را شستهاند، به همین دلیل من مجبور شدم بلندتر گام بردارم و همین من را در آن لحظه درگیر کرد. این لحظههای ساده در زندگی هست، ولی در هیچکدام از سریالهای ما اتفاق نمیافتد. برای همین فکر میکنم اگر یک قسمت دو بار دیده شود، خیلی چیزها را در آن میبینیم.
«هزاران چشم» به سوی تازهترین ساخته عیاری
اینکه سبک خاص عیاری در فیلمسازی را بپسندید یا نه، با توجه به سلیقه شماست اما همه بر تفاوت زبان آثار او هم نظر هستند و این خاص بودن را در آثار این کارگردان کهنهکار عنوان میکنند. خانه به خانه، هزاران چشم و روزگار قریب از جمله سریالهایی است که کیانوش عیاری برای تلویزیون کارگردانی کرده است که در دو مورد آخر آن این تمایز بیش از هر چیز به چشم میخورد. کارنامه عیاری در سینما هم پر است از آثاری که تحسین منتقدان و مخاطبان را برانگیخته و البته گاه حاشیهساز هم بودهاست. روز باشکوه، شاخ گاو، بودن یا نبودن، بیدارشو آرزو، خانه پدری و کاناپه برخی از این فیلمهای سینمایی هستند. عیاری از سال ۹۶ پشت دوربین قرار گرفت تا قصهای تازه را برای بینندگان سیما به تصویر بکشد؛ قصهای درباره روابط انسانی که او آن را نوشته، تهیه و کارگردانی کرده و تدوین کار را هم بر عهده داشته است. باید منتظر ماند و با پخش سریال دید عیاری در آخرین ساخته خود در مسیر فیلمسازیاش یک گام جلوتر نهاده است یا خیر؟
نقلهای کارگردان
این کارگردان در مورد۸۷ متر پیشتر گفت و گوهایی با جامجم داشته و به نکاتی درباره نگاهش به این قصه اشاره کردهاست که در اینجا مرور میکنیم:
*من قرارداد ساخت ۸۷ متر را از سال ۸۹ با تلویزیون بستم و در مرحله نگارش فیلمنامه بودم. برخی اتفاقات و مسائل خانوادگی و شخصی مانع شد بتوانم همان موقع کار را شروع کنم. به همین دلیل پروژه در روندی طبیعی و با یک تاخیر شش هفت ساله شروع شد.
*ایده اولیه ساخت مجموعهام به سالها قبل برمیگردد اما در آن زمان شرایط برای ساختش فراهم نبود. در آن زمان خلاصه فیلمنامه را نوشته بودم و بعد از سالها به مرحله ساخت رسید. من انسانیت و ارتباطات میان انسانها را به تصویر میکشم. مهمترین عنصری که در اجتماع میان انسانها به چشم میآید، دروغ است و ۸۷ متر هم از آنجا که سریالی در مورد انسان و انسانیت است، تاثیر دروغ را در جامعهمان نشان میدهد.
*۸۷ متر جزو مجموعههای کاملا جدی و درامی است که فضای مخصوص به خود را دارد. البته در کنار این قالب لحظههایی را در آن میبینید که بازیگران لبخند میزنند و این خنده را روی لب بیننده هم مینشانند اما به هیچ وجه به واسطه آن چند پلان لبخند، نباید بگویید که این کار طنز و کمدی است. قصه و موضوع کار جزو مسائل رایجی است که به هر طرف نگاه کنید، آن را میبینید و در واقع این داستان به شدیدترین شکل ممکن مورد ابتلای خیلیها شده است. به همین دلیل جا داشت به این شکل به آن پرداخته شود.
*هسته قصه ابدا برایم مهم نیست؛ بلکه بهانهای است تا سراغ ارتباطات انسانی بروم و ارتباطات انسانها را میان خود و جامعهای که در آن زندگی میکنند به نمایش دربیاورم. این رفتارهای میان انسانهای مختلف و با جامعه پیرامونیشان فرهنگی را شکل میدهد که نمایش آن بسیار مهم است. با این حال هیچ عنصری نمیتواند به تنهایی عامل جذابیت یا اهمیت و تشکیل دادن هستی و چیستی یک سریال باشد. سریال ۸۷ متر در ارتباط با آدمیت و انسان است.
*من روشی دارم که سالهاست به آن پایبندم، این که به انطباق فیزیکی میان بازیگرانم و نقشهایی که برایشان در نظر گرفته شده، فکر میکنم. انطباق فیزیکی از هر چیزی برایم مهمتر است و در درجات بعدی به توان بازیگر و رفتار و اخلاقش در پشت صحنه فکر میکنم. اگر این معیارها همه در کنار هم وجود داشته باشد، خب نور علی نور است. بر اساس همین انطباق فیزیکی نقشها سراغ بازیگرانی چون مهران رجبی، علی دهکردی، فریبا کامران و شهین تسلیمی رفتم و در کنارشان تعدادی از بازیگران جوانتر را هم انتخاب کردم؛ جوانانی که حتما همهشان آینده خوبی خواهند داشت.
*با وجود دشواریهایی که تصمیم حضور بازیگران تازه دارد اما گاهی برای جا انداختن یک نقش چهرههای جدید بهتر هستند. چرا؟ چون خیالمان راحت است که این چهرهها تجربههای دیگری ندارند و دیگر لازم نیست به گونهای چهرهای را که از قبل داشتند، گوشهای پارک کنیم و سراغ خلق یک فضای جدید که با آن نقش متناسب باشد، برویم. البته در بین این انتخابها گاهی کسانی بودهاند که ما را به مرز جنون کشاندهاند و مثلا کار سه روزه را به یمن وجودشان به ۱۰ روز کشاندند؛ یعنی این مسائل هم در کنار محاسنی که چنین اقدامی میتواند داشته باشد، وجود دارد. با این حال برای این موضوع سعی میکنیم احتیاط کنیم و بهترین انتخابها را داشته باشیم، هر چند این گرفتاریها خیلی اوقات وجود دارد.
*وقفههایی که گریبانگیر سریال شد، ویرانگر است. علاوه بر روحیه افراد گروه و مشکلات عدیدهای که به دنبال این اتفاق ایجاد شد، در حوزه مادی هم خسارتهایی وارد شد که کار را دچار مشکل کرد.
*متأسفانه به دلیل مسائل مالی کمی سناریو را زیر و رو کردیم تا روایت داستان را به داخل ایران محدود کنیم. خوشبه حال آنها که میتوانند و این امکان را دارند که چنین سفرهایی را برای کارشان داشته باشند. من واقعا نمیدانم چرا آنها میتوانند و من نمیتوانم.
علی سلیمانی، بازیگر نقش محمدرضا پوردورانی:ضدبازی، بازی میکردیمعلی سلیمانی، بازیگر نقش برادر آقای پوردورانی شخصیت اصلی قصه است. این بازیگر از حضورش در «۸۷ متر» به جامجم میگوید.
«۸۷ متر» یادگاری برای تلویزیونفکر میکنم «۸۷ متر» یکی از سریالهای ویژه تلویزیون خواهد بود و یادگاری میماند چون نوع نگرش آقای عیاری به روابط اجتماعی و آسیبشناسی این روابط جالب است و به نظرم احتمالا مردم تاکنون اینگونه به این روابط نگاه نکردند.
محمدرضا، یاریگر برادردر این سریال نقش محمدرضا پوردورانی برادر علیرضا با نقشآفرینی آقای دهکردی را بازی میکنم. سریال ۴۰ و چند قسمت است و این شخصیت از قسمت ۲۰ وارد قصه میشود. محمدرضا سعی دارد به برادرش که بهزعم او سادهلوح است کمک کند. کلاه برادرش را برداشتهاند و او درصدد اصلاح این ماجراست. در واقع او کمککننده به شخصیت علیرضا است.
نگرش ویژه به متن و بازیگریپیش از این تجربه همکاری با کیانوش عیاری را نداشتم. وقتی وارد گروه تولید سریال شدم، دیدم نوع نگرش ایشان به متن، کارگردانی و بازی ویژه است. نمیگویم خوب یا بد است؛ ویژه و منحصر به او است. مثلا اصرار دارند ضدبازی، بازی کنی تا کسی نفهمد که داری بازی میکنی. این برای بازیگری که حرفهای نیست یا نابازیگران خیلی سخت است. هماهنگی با آنچه میخواهند در سه چهار جلسه اول برای من هم سخت بود اما خودم را به اهداف اجرایی ایشان نزدیک کردم. اوایل کمی برایم مشکل بود تا متوجه شوم ایشان چه میخواهد.
دشواریهای نمایش زندگیبازی در این سریال برای من بیشتر جنبه آموزش داشت تا چیز دیگری. یکی از ویژهترین چیزهایی که از آقای عیاری یاد گرفتم این بود که او لوکیشنهایی را انتخاب میکند که فوقالعاده میتوان در آن با توجه به نوع معماری شهری، مبلمان شهری، مکانیک رفت و آمد آدمها و... دکوپاژ کرد. مثلا ما وسط بازار و چهار راه سیروس پلان گرفتیم. خیلی سخت است که حواس مردم را به بوم و دوربین جلب نکنی. مجبور بودیم حرکتهای ایذایی بزنیم! مثلا دعوایی الکی را یک گوشه از این منطقه راه بیندازیم تا توجه مردم به آن جلب شود و ما این طرف پلان بگیریم. این کارها انجام میشد تا لحظات زندگی وسط چهار راه سیروس به تصویر کشیده شود. من کمتر سینماگری با این نوع نگرش دیدهام که بخواهد چنین فضایی را تجربه کند. آنقدر چالش دارد که واردش نمیشوند و عطایش را به لقایش میبخشند! ولی آقای عیاری به این کار اصرار دارد. نگرش ایشان به نظرم مثبت است. در این سریال مردم را هم در قصه، هم در نگرش دکوپاژی و هم در مراوده نقشها با جامعه به صورت کلوزآپ میبینید، نه در لانگشات. همین کار را سخت و طولانیتر میکند. من چهار ماه قرارداد داشتم اما یک سال و نیم سر این کار بودم. بچههای دیگر قرار بود ۱۲ ماهه کارشان تمام شود و چهار سال و نیم در این کار بودند. تقریبا روزی یکی دو پلان میگرفتیم. این برای سریال ساختن که معمولا به شیوه بگیر و ببند انجام میشود، توجیه اقتصادی ندارد. فقط عیاری میتواند اینگونه فیلم بسازد. علاوه بر ایشان در کار کردن با حمید نعمتا... در وضعیت سفید هم این تجربه را داشتم. در آنجا هم روزی یکی دو دقیقه میگرفتیم. ایشان هم صاحب نگرش ویژهای نسبت به جامعه و جهان است و کارهایشان ریتم دراماتیکی خاص دارد.
نقشآفرینان قصهای ۸۷ مترینقشآفرینان قصههایی که عیاری در سینما و تلویزیون روایت میکند معمولا گروهی از بازیگران شناخته شده و حرفهای کنار هنرپیشگان تازه کار هستند. ۸۷ متر هم از این قاعده مستثنا نیست.
بازیگرانی در این سریال مقابل دوربین رفتند که از باتجربگان عرصه نمایش هستند و سابقه همکاری با کیانوش عیاری را دارند و همراه آنها کسانی هم نقشآفرینی کردهاند که ۸۷ متر نخستین کار آنها به حساب میآید و بعد از آن در آثار دیگر به ایفای نقش پرداختند. چندی از بازیگران این سریال علی دهکردی (علیرضا پوردورانی)، مهران رجبی (محسن خلیلی)، فریبا کامران (لیلی)، شهین تسلیمی (فریبا)،حسین سلیمانی (شاهین)، دیبا زاهدی (شهرزاد)، علی سلیمانی (محمدرضا پوردورانی)، زندهیاد حسین محباهری (پدر سمیرا)، شبنم عرفینژاد (سمیرا)، سونیا سنجری (سونیا)، الهه خادمی (ساناز)، ملیکا نصیری (فرناز)، غزل شجاعی، مهدی داناییمقدم، سلیمه رنگزن، عادله دائمپناه، حسام قاسمی، هانا وارسته، با معرفی: عرفان آصفی (سینا خلیلی)، مانی صدیقی (فرج ناصری)، نیما نوریزاده و با حضور داریوش کاردان، فریده سپاهمنصور، سعید پیردوست، مریم سلطانی، محمد بحرانی، شیما مرزی، رضا مسعودی و زندهیاد علی انصاریان هستند.
میشود گفت در این میان مهران رجبی بیش از دیگر بازیگران، سابقه همکاری با عیاری را دارد. رجبی در سینماییهایی چون بیدارشو آرزو، خانه پدری و همچنین سریال روزگار قریب مقابل دوربین عیاری رفته است. کامران هم در فیلم سینمایی کاناپه مقابل دوربین این کارگردان قرار گرفتهبود. مریم سلطانی هم از جمله هنرپیشگانی است که در تلویزیون و با سریال روزگار قریب پیش از این همکاری با عیاری را تجربه کرده است.
نوشین مجلسی و فاطمه عودباشی و فاطمه شهدوست - رسانه / روزنامه جام جم