آژیر قرمز در صنعت دامپروری

همین دو خبر برای ما که گزارش تهیه می‌کنیم کافی است که به عنوان یک سوژه مطرح شود و به ابعاد گسترده آن بپردازیم.

نکته مهمی که در دو بخش اشاره‌شده وجود دارد به خطر افتادن امنیت غذایی در کشور است. به‌نظر می‌رسد اختلاف دو وزارتخانه صمت و جهاد کشاورزی تمامی ندارد و برای اختیارات بیشتری که می‌خواهند داشته باشند تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان باید هزینه آن را بپردازند.

دامداران معتقدند هزینه تولید گوشت و شیرخام افزایش چشمگیری داشته و دولت قصد ندارد در این زمینه یک تصمیم کارشناسی بگیرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد پاییز سال گذشته، هزینه واکسیناسیون تب‌ برفکی یک گاوداری با حدود ۷۰۰رأس دام، حدود ۵میلیون تومان بوده اما امسال این رقم به ۳۵میلیون تومان رسیده و هفت برابر شده است. با این حال دولت با افزایش قیمت شیرخام مخالفت کرده و در این راستا دیروز اتحادیه سراسری دامداران ایران طی نامه‌ای به وزیر کشاورزی خواستار اصلاح قیمت شیر خام شد و هنوز پاسخی به این نامه داده نشده است. جام‌جم به تحلیل دلیل افزایش قیمت شیرخام پرداخته و این‌که چرا دولت با آن مخالفت کرده است.

اعتراض دامداران

در روزهای اخیر، دامداران در استان‌های اصفهان، کرمان، یزد و فارس مقابل سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها تجمع و اعلام کردند که اگر شرایط فعلی ادامه یابد، به این تجمعات ادامه خواهند داد.

فعالان صنعت دام و طیور به خبرنگار ما گفته‌اند که واحدهای بزرگ دامداری کشور تنها به اندازه مصرف یک روز یا یک هفته خود غله دارند و ریسک بسیار بزرگی است، سالانه به حدود ۱۲ میلیون تن غله نیاز داریم و دستگاه‌های متولی باید فکری برای این مساله می‌کردند.

زمانی که در تحویل نهاده تاخیر انجام می‎شود به دلیل بالابودن هزینه‌ها مرغ و دام در هر شرایطی که باشند راهی کشتارگاه می‌شوند در حالی که طبق اصول تولید باید حداقل چهار ماه ذخیره غله و خوراک برای تولیدکننده وجود داشته باشد.

ظاهرا دولت قرار است اواخر تیرماه در این باره تصمیم‌گیری کند، اما فعالان این صنعت می‌گویند آن زمان دیر است و تعداد زیادی دام تا آن زمان ذبح می‌شوند.

اردیبهشت امسال انجمن گاوداران ایران طی نامه‌ای خواستار افزایش قیمت شیرخام از 4500 تومان به 6500 تومان شدند اما ظاهرا با این نرخ موافقت نشد.

آن طور که فعالان صنعت دامداری می‌گویند تعیین قیمت 6500 تومان با تایید دولت بوده اما محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور چهارشنبه هفته گذشته یکباره اعلام کرد دولت با گرانی شیر خام موافقت نکرده است.

پس از این اظهار نظر، دامداران در شهرهای مختلف مقابل استانداری‌ها و فرمانداری‌ها تجمع کردند و شیر خام تولیدی‌شان را کف خیابان ریختند که بازتاب گسترده‌ای در فضای مجازی و رسانه‌های مختلف داشت.

افزایش مشکلات در بخش تولید

دامداری در بخش سنگین به دو بخش شیری و گوشتی تقسیم می‌شود. به طوری که دام‌های ماده برای تولید شیر و دام‌های نر برای تامین گوشت راهی دامداری‌ها و سپس کشتارگاه‌ها می‌شوند اما سیاستگذاری‌های انجام شده طی دو سال گذشته باعث شده تولید شیر و گوشت کشور با مشکلاتی همراه شود.

هر کیلو یونجه سال گذشته با قیمت بین 2000 تا 2200 تومان به دست دامدار می‌رسید اما اکنون به 5000 تومان رسیده است. این مورد در سایر اقلام مربوط به خوراک دام مانند کاه، ذرت و ... نیز صادق است و افزایش هزینه‌های تولید به حدی زیاد بوده که دامداران می‌گویند نمی‌شود هزینه‌ها هر روز در مسیر رشد قرار بگیرد اما قیمت دستوری تعیین شود.

خطر امنیت غذایی

مسوولان وزارت جهاد کشاورزی همیشه گلایه داشتند چرا قانون انتزاع کامل اجرا نمی‌شود و گرانی و نابسامانی بازارهای مرغ و تخم مرغ را به این بخش ربط می‌دادند تا این‌که قرارگاه مرغ تشکیل شد تا در مورد تولید، صادرات و قیمت آن تصمیم‌گیری کند اما باز هم شاهد گرانی مرغ و تخم‌مرغ در بازار هستیم. مشکلاتی که این روزها در بازار گوشت و شیر مشاهده می‌شود.

اکنون دامداران به دلیل بالابودن هزینه‌ها دام‌های مولد خود را راهی کشتارگاه می‌کنند که این مشکل می‌تواند کشور را در دو ماه آینده با مشکل جدی روبه‌رو کند.

به طوری که هم تولید شیرخام در کشور کاهش خواهد یافت و کاهش تولید در این بخش به معنای پایین آمدن تولید لبنیات در کشور و گرانی چشمگیر این کالا خواهد بود.

از سوی دیگر زایمان گاو‌ها کاهش می‌یابد و تولید دام سنگین گوشتی نیز در مسیر نزولی قرار می‌گیرد و به گفته کارشناسان در آن زمان وابستگی شدیدی به خارج برای تامین اقلام اساسی خواهیم داشت.

موضوع دیگری که کارشناسان در این زمینه هشدار می‌دهند این است که در صورت ادامه کشتار دام مولد امنیت غذایی کشور به خطر می‌افتد و این در حالی است که کشور در بحران ارزی به سر می‌برد و برای تامین ارز به منظور واردات این کالا باید برنامه‌ریزی‌های دقیق انجام شود که زیان اصلی آن متوجه مردم است.

هشدار گرانی گوشت در مرداد

علی اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی هم در این باره گفته نگرانی ما در حال حاضر کشتن بره‌های ماده است که به نوعی نسل‌کشی محسوب می‌شود. کشتن بره ماده‌های مولد به آینده کشور ضربه می‌زند و از مرداد به بعد دچار کمبود دام و چالش در این حوزه خواهیم شد.

ملکی با بیان این‌که بره ماده‌ها به دلیل خشکسالی، شرایط نامطلوب مراتع و کمبود شدید علوفه و همچنین نهاده‌های دامی کشتار می‌شوند، گفت: این بره‌ها وزن بسیار کمی هم دارند و حداکثر ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم گوشت از آنها حاصل می‌شود در حالی که در حالت نرمال میزان گوشت استحصالی باید حداقل ۲۳ کیلوگرم گوشت بدون دنبه باشد.

این مقام صنفی تاکید کرد: اتفاقی که سال گذشته برای مرغ افتاد با ادامه این روند برای دام نیز رخ می‌دهد و دامداری به گونه‌ای نیست که مانند مرغ بتوان کاهش تولید آن را در مدت زمان کوتاهی جبران کرد.

میراث تلخ

فعالان بازار معتقدند دولت در شرایطی با سرکوب قیمتی قصد دارد بازار را مدیریت کند که دامداران در بخش تولید شیر دام‌های خود را به دلیل بالا بودن هزینه‌های تولید راهی کشتارگاه می‌کنند. سازمان نظام صنفی کشاورزی نیز چندی پیش در این زمینه گزارش داد که در صورت ادامه رفتار دولت دوازدهم میراث تلخی به دولت سیزدهم خواهد رسید.

شیر خام جزو کالاهای خرید تضمینی است و از اردیبهشت امسال تاکنون چندین بار نامه‌نگاری شده تا قیمت شیرخام افزایش یابد. در صورت افزایش قیمت شیرخام قطعا قیمت لبنیات نیز افزایش خواهد یافت و به نظر می‌رسد مصرف لبنیات در ایران که نسبت به سایر کشورها سرانه بسیار پایینی دارد به مرز خطر برسد.

همان طور که در گزارش‌های قبلی هم به آن اشاره شد مصرف لبنیات با هزینه درمان و سلامت کشور در تقابل است. به طوری که مصرف لبنیات کاهش یابد هزینه درمان خانوارها افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر باید توجه داشت تولید هر کیلو شیر خام بدون یک ریال یارانه 9000 تومان خواهد بود و با قیمت فعلی که پیشنهاد شده 2500 تومان اختلاف دارد.

برخی کارشناسان معتقدند دولت یارانه از آن بخش را حذف کند و به خانوارهای کم‌درآمد اختصاص دهد. حتی پیشنهاد شده به سه دهک پایین جامعه سبد کالای لبنیاتی تحویل شود تا از خطر مصرف لبنیات در امان باشند. اقداماتی که برای دولت بعد هزینه‌های بالایی به‌دنبال دارد.

هزینه‌ها آزاد؛ قیمت دستوری

ناصر استاداحمدی، تولیدکننده دام گوشتی: دولت در فازاول، قیمت سبوس اصناف و صنایع را گران کرد که البته خبرها حاکی از آن است که فعلا جلوی این کار گرفته شده و مشکل اصلی دامداران این است که ستاد تنظیم‌بازار طبق مصوبه‌ای در 26خرداد امسال قیمت سبوس را آزاد اعلام کرده است. طبق این مصوبه، ستاد تنظیم بازار متعهدشده افزایش قیمت سبوس نسبت به بازار آزاد را در قیمت تمام‌شده شیر لحاظ کند. از آنجا که در حال حاضر دولت اعلام‌کرده قصدی برای افزایش قیمت شیر ندارد باید قیمت سبوس دولتی تعیین شود. اتحادیه دامداران به این منظور طی نامه‌ای به ستاد تنظیم‌بازار درخواست لغو مصوبه کرده و خواستار این شده که سبوس به نرخ دولتی در میان دامداران عرضه شود. قرار بر این است که ستاد تنظیم‌بازار در ماه فعلی نیز سبوس را به نرخ دولتی در میان دامداران عرضه کند ولی این که چه تصمیمی برای شیر و سبوس در آینده گرفته خواهد شد هنوز مشخص نیست. قیمت نهاده‌های دامی به‌شدت افزایش پیداکرده به‌طوری که علوفه دولتی نسبت به سال‌گذشته با افزایش 42درصدی روبه‌رو شده است. قیمت ذرت هم از 1300تومان به 1900تومان رسیده و قیمت سویا نیز از 2450تومان به 3350تومان رسیده و این امر برای دامداران بسیار سنگین است.

اتحادیه دامداران تقاضاکرده که تصمیم‌گیری‌های نهایی به یکی از این دو صورت باشد یا این که جو، ذرت و سویا با نرخ 8500تومان عرضه و قیمت سبوس هم تغییر نکند یا دولت کلا آزادسازی کرده و هیچ علوفه‌ای به دامداران ندهد و قیمت شیر را به 10هزار تومان برساند. قیمت واکسن تب‌برفکی در دو سه سال گذشته هر دوز 6000تومان برای دامداران تمام می‌شد اما در سال‌جاری قیمت این واکسن به 60هزار تومان رسیده که این واکسن باید هر چند ماه یکبار به دام ها زده شود.

گروه اقتصاد روزنامه جام جم