وقتی کوه دهان باز می‌کند (+عکس)

کوه ایوب که غار ایوب در آن قرار دارد در جنوب شرقی شهر دهج در ۵۰ کیلومتری جاده انار به شهرستان شهر بابک ‌استان کرمان واقع شده است. اصلی‌ترین مشخصه این غار، دهانه بسیار بزرگش است که در نیمه‌های کوه در ارتفاع بالایی قرار دارد.

هر بیننده‌ای پس از دیدن این غار بلافاصله به این فکر می‌کند که چه اتفاقی افتاده که چنین دهانه بزرگی در قلب این کوه ایجاد شده است و شکل‌های عجیب و غریب سنگ‌ها در این غار چطور به‌وجود آمده‌اند؟

زمین‌شناسان می‌گویند: این غار بر اثر گدازه‌های آتش‌فشانی شکل گرفته و منشأ پیدایشش نیز همین است. غار ایوب بر اثر انفجار و به هم پیوستن آب‌های موجود در زیر گدازه‌های داسیتی به وجود آمده است. پس از شکل‌گرفتن بدنه اصلی غار با گذشت سالیان طولانی بر اثر عوامل طبیعی همچون هوای سرد و رطوبت درون غار، جداشدن تکه‌سنگ‌های بزرگ و انقباض و انبساط دیواره‌های غار، وسعت غار به‌مرور زمان افزایش یافته است. همچنین علاوه بر عوامل ذکر شده، وزش باد نیز تأثیر چشمگیری در به وجود آمدن غار ایوب داشته است. به‌گونه‌ای که وزش باد با سرعت زیاد دانه‌های ماسه و شن را به بدنه اصلی غار که از سنگ‌های داسیت تشکیل شده است می‌کوبیده و بر اثر آن لانه‌های زنبوری شکل که امروزه در بیرون غار مشاهده می‌کنید به وجود آمده‌اند.

غاری با ویژگی‌های خاص

بنابر بررسی‌های باستان‌ شناسی صورت گرفته، در گذشته غار ایوب محل سکونت انسان بوده و آثاری از دوره اشکانیان در آن یافت شده است. جریان‌یافتن جوی باریک آب از دیواره شرقی غار باعث به وجود آمدن حوضچه‌ای در داخل غار شده که آب آن ‌بسیار خنک و گواراست.

سطحی صاف و مسطح بالای این حوضچه وجود دارد که‌ به شکل چاله کوچک و هاون بوده ‌و به آن حوض آرزو یا جوغن می‌گویند. مردم محلی می‌گویند هرکس آرزویی کند و داخل آن سنگ بیندازد و سنگ هم پس از برخورد با چاله به سمت بیرون پرتاب شود آرزویش برآورده خواهد شد! در تالار مرکزی غار ایوب منزلگاهی وجود دارد که گویی برای نشستن و رفع خستگی بازدیدکنندگان به وجود آمده است.

۱۵۰ متر بالاتر از آن نیز جایگاهی وجود دارد که «جایگاه بچه مهتابی» نامیده می‌شود. یک ناحیه گودمانند در این محل وجود دارد که شبیه رد پای انسانی قوی هیکل است و مردم محلی آن را رد پای حضرت ایوب می‌دانند. همین موضوع باعث مقدس دانستن غار ایوب میان برخی اهالی منطقه شده است.

احتمال افزایش وسعت ‌دهانه غار

علیرضا اسدی، کارشناس ارشد زمین‌شناسی در گفت‌وگو با جام‌جم درباره غار ایوب و دهانه بزرگ آن می‌گوید: در بررسی‌های باستان‌شناسی، این غار مسکن و محل استقرار انسان‌ها در گذشته‌های دور بوده و آثاری از دوران اشکانی در آن یافت شده است. وی می‌افزاید: این غار با مساحت ۳۰۰۰ متر مربع و با قطر دهانه حدود ۶۰ در ۸۰ متر، بزرگ‌ترین غار ماگمایی ایران محسوب می‌شود. به‌واسطه وجود هاون آرزو، چشمه حلال و حرام و جای پای منسوب به حضرت ایوب، به لحاظ ژئومیتولوژی (زمین نماد‌شناسی) نیز با‌ارزش است. وی با بیان این‌که دلیل تشکیل این غار، آب موجود در زیر گدازه‌های داسیتی مربوط به عهد پلیستوسن است که بعد از به هم پیوستن و انفجار، چنین غار عظیمی را تشکیل داده‌اند، می‌افزاید: بعد از تشکیل پیکره اصلی غار، عوامل طبیعی مانند رطوبت، آب موجود در غار و هوای سرد درون آن باعث انقباض و انبساط شدید در غار شده و تکه‌های ‌بزرگ سنگ ‌جدا می‌شو‌د و به این ترتیب بر وسعت غار افزوده می‌شود. وی می‌افزاید: همچنین از عوامل موثر بر تغییر ظاهری وحجمی غار می‌توان به فرسایش غار به دلایل جوی، گرما، سرما و رطوبت مانند باران اشاره کرد. اسدی درباره احتمال افزایش وسعت دهانه غار در آینده نیز می‌گوید: احتمال افزایش وسعت دهانه غار ضعیف بوده، ولی دور از انتظار نیست، زیرا رخداد زمین‌لرزه می‌تواند باعث جداشدن قطعاتی از دیواره‌های این غار شده و سبب افزایش وسعت و دهانه غار شود ولی ارائه هر‌گونه پیش‌بینی در این خصوص بسیار دشوار است.

گفتنی است؛ برای زیباسازی غار ایوب قرار بوده پروژه‌ای به‌ارزش پنج ميليارد تومان سرمايه‌گذاری از طرف بخش خصوصی با تمام امکانات گردشگری اجرا و در آن ۵۰۰۰‌مترمربع فضاسازی شود تا بازدیدکنندگان از فضايی امن و زيبا بهره‌مند شوند. در صورت اجرای اين پروژه تعداد ۱۵۰۰ پله برای رسيدن به دهانه غار ايوب و ديدن زيبايی‌های اين غار احداث می‌شود. اما روند اجرای این پروژه به دلیل عدم اخذ موافقت اصولی و لزوم انجام مطالعات غارشناسی متوقف شد.

حکمت قاسم خانی - جام جم کرمان