امام احیای شیعه

کتاب «حماسه امام سجاد(ع)» به‌زعم کارشناسان از این نظر توانسته نگاهی تازه و دیگرگونه به شخصیت حضرت زین‌العابدین(ع) داشته باشد و در این راستا از جمله کتب معروف بوده است. به جهت واکاوی بیشتر موضوع سراغ حجت‌الاسلام مجتبی صابری رفته‌ایم تا وجوه مختلف کتاب حاضر را برای مخاطبان جام‌جم تشریح کند.

تاکنون کتاب‌های مختلفی درباره سیره اهل بیت(ع) و امام‌سجاد(ع) منتشر شده است. امتیاز کتاب «حماسه امام‌سجاد(ع)» نسبت به این کتب چیست؟
رهبر معظم انقلاب تاکنون در مباحثی که درخصوص سیره و تاریخ زندگی اهل بیت(ع) ارائه داده‌اند، نگاهی را درباره زندگی حضرات داشته‌اند که در تمامی آثارشان همین نگاه را دنبال کرده‌اند و آن نگاه این است که به تعبیر ایشان تمام ائمه دارای یک هدف واحد و مشخص هستند و همه برای همان هدف تلاش می‌کنند. در واقع این ماجرا بلاتشبیه به یک دوی امدادی شبیه است که هر کدام از شرکت‌کنندگان بخشی از این ماجرا را عهده دارند و در راستای هدف ترسیم شده فعالیت می‌کنند اما هدفی که از آن صحبت می‌کنیم همان آرزوی انبیا و اولیای الهی و مقصود خداوند متعال از ارسال رسل است که همانا تشکیل حکومت اسلامی است. ائمه هرکدام باتوجه به شرایط زمانی خود نحوه‌ای از حرکت را برای رسیدن به این هدف اتخاذ کرده‌اند. امام سجاد(ع) در شرایطی که بعد از عاشورا، خفقان شدیدی گریبانگیر جامعه اسلامی شده بود، برای یک مدت طولانی یعنی ۳۴ سال عهده‌دار امامت بودند. ایشان موفق شدند بار دیگر جامعه اسلامی را متحد کنند و ذهن مردم را برای معارف اسلام ناب آماده کنند. در ماجرای انحرافاتی که پس از عاشورا به وجود آمد، حضرت سجاد(ع) نقش اصلی را در هدایت مردم داشتند و مایه‌های اصلی اسلام را به جامعه اسلامی تزریق کردند. ایشان برای تحقق این هدف با شیعیان خاص‌شان ارتباط داشتند و اقدام به تربیت فردی شیعیان کردند.   اما در باب این کتاب نکته مهمی که مطرح است آن که مؤلف با استناد به منابع تاریخی نشان داده امام سجاد(ع) صرفا گوشه‌نشین و در حال عبادت نیست بلکه ما در کتاب «حماسه امام سجاد(ع)» با چهره‌ای از حضرت مواجهیم که ایشان را امامی فعال، پویا و همواره در تکاپو به نمایش می‌گذارد. این شاید مهم‌ترین ویژگی کتاب حاضر باشد. این‌که مبارزات امام سجاد(ع) تفاوت‌هایی با قیام پدر بزرگوارشان امام حسین(ع) داشت و مبارزات ایشان در لایه‌های پنهانی جامعه از طریق تربیت شاگردان خاص صورت گرفت تا جایی که باید بگوییم اگر این زحمات حضرت در راستای تربیت جامعه اسلامی نبود، امروز اثری از اسلام و شیعه نبود.

به نظر شما چرا تاکنون این بخش مهم از شخصیت حضرت سجاد(ع) مغفول مانده بود؟
این مساله دلایل مختلف و متعدد دارد. یکی از این دلایل آن است که در دوران‌های متمادی بین خلفا دست‌به‌دست شده و این مساله سبب شده شخصیت حقیقی معصومین به مردم جامعه نشان داده نشود. به همین علت باید نقش تبلیغاتی دستگاه ظلم را در این اتفاق بیش از هر دلیل دیگری جدی گرفت. برای مثال محمد ابن شهاب زهری یکی از عالمان درباری است که شاید در برخی کتب و منابع نیز به‌عنوان یکی از شیعیان و پیروان مکتب اهل بیت(ع) معرفی شده باشد اما نکته مهم در باب شخصیت این فرد آن است که او عالمی در اختیار دستگاه حکومتی بود و امام سجاد(ع) را آنچنان که خودش می‌خواسته به مردم معرفی می‌کرده است. همین مساله هم سبب می‌شود امام نامه‌ای برای عتاب او می‌نویسد که نامه بسیار تندی هم هست و در کتاب به‌طور کامل متن آن آمده است. علت دیگر در مغفول ماندن همه ابعاد شخصیت معصومین‌(ع)، متاسفانه کم‌اطلاعی و اکتفا به اسناد بدون مراجعه‌های دقیق علمی‌است. همین مساله سبب می‌شود از برخی دوران زندگی امام غفلت شود. مثلا در مورد امام سجاد (ع)، ایشان سه‌ماه بعد از عاشورا به جهت وقایع پیش امده و بیماری‌ای که به آن مبتلا بودند، کماکان با ضعف جسمانی دست و پنجه نرم می‌کردند در حالی که مدت امامت ایشان ۳۴سال بوده و وقایع این مدت بسیار کم در بین مردم شناسانده‌ شده ‌است.

به نظر شما باتوجه به تاکید رهبر انقلاب به مقوله کتابخوانی، در عصر رسانه‌های دیجیتال و فضای مجازی، در انتشار این کتاب نکاتی نهفته است؟
هرچند ما در عصری زندگی می‌کنیم که تمامی‌ابزارهای مجازی و دیجیتال حضور دارند و بدون شک فوایدی نیز در استفاده از این ابزارها نهفته است، باید دانست که بن‌مایه اصلی تمام آنها کتاب است؛ چرا که تمامی‌این ابزارها عمرهای محدود دارند. یعنی در یک دوره مشخص اوج می‌گیرند و همه‌گیر می‌شوند اما بعد از مدتی جای خود را به نمونه‌های دیگر می‌دهند و بی‌استفاده می‌شوند. تنها کتاب است که با وجود گذشت سالیان بسیار کماکان مشتری‌های پر و پا قرصی دارد. در واقع کتاب توانسته از ابتدا همزاد بشر باشد. رهبر انقلاب نیز در این سال‌ها توصیه‌های فراوان و متعدد به کتابخوانی داشته‌اند و این از آن جمله جوانب شخصیتی ایشان است که تقریبا همه به آن معترف هستند. بدون‌شک انتشار یک کتاب توسط ایشان نشان‌دهنده همین تاکید دوباره ایشان بر کتاب و کتابخوانی است.