مصلحت داوری

با این همه اگرچه اصل فهرست چندان عجیب و باعث تعجب نبود اما کم بودن چند نام چنان باعث تعجب و حیرت شد که از همان ساعت‌های اعلام نتایج، کلید کلی انتقاد و اعتراض به داوران جشنواره زده شد.
ازجمله این انتقادها مربوط به وحید سعیدی، منتقد سینما و روزنامه‌نگار بود که نوشت: «این جمله کلیشه‌ای را حتما زیاد شنیده‌اید که می‌گوید داوری سلیقه‌ای است. عبارتی که دستاویز مسؤولان جشنواره در ادوار مختلف شده و هربار اعتراضی به ترکیب نامزدها می‌شود یا خودشان یا اعضای هیات داوری، این جمله را خرج می‌کنند و می‌گویند این سلیقه و انتخاب ما بوده و قطعا اگر افراد دیگری بودند، انتخاب‌های متفاوتی نسبت به ما داشتند.» این حرف به شدت کلیشه‌ای را به احتمال زیاد از دهان اعضای هیات داوران جشنواره امسال هم خواهیم شنید. اما در پاسخ به این مدعا باید بگوییم نادیده گرفتن بازی هدیه تهرانی در فیلم «بی‌همه چیز»  نهایت بی‌سلیقگی و حتی کج‌سلیقگی است.

آنچه بیش از همه در اعلام نامزدی‌ها به چشم می‌آمد و برای اغلب منتقدان، اهالی سینما و رسانه آزاردهنده بود، نادیده گرفتن بازی‌های چند بازیگر  است که در این دوره بهترین بازی‌هایشان را ارائه کرده‌اند:

هدیه تهرانی در بی‌همه چیز
هوتن شکیبا در ابلق که به شکل غریبی از نقش‌های قبلی جدا شده بود و گویی می‌خواسته در نقش یک شخصیت لات و کبوترباز با خودش مچ بیندازد.
کامبیز دیرباز در تک تیرانداز بسیار بالاتر از اغلب بازیگران این دوره جشنواره بود و توانست یک‌بار دیگر شمایل قهرمان را در سینما احیا کند.

و اما جدای از این چند گاف اساسی که دیگر نمی‌شود اسمش را سلیقه و انتخاب گذاشت، درباره نامزدهای این دوره نکات دیگری نیز قابل توجه است:
اول: تجربه نشان داده در اغلب ادوار جشنواره، نامزدی‌ها البته خیلی اهمیت ندارند. کم نداشته‌ایم فیلم‌هایی که بعضا ۹ یا۱۰ نامزدی داشته‌اند و حتی یک سیمرغ هم نگرفته‌اند.
دوم: در این دوره گویی قرار بوده از همه دلجویی شود و در هر بخش چند فیلم باشد و کسی ناراحت نشود.
سوم: بعضی موارد و انتخاب‌ها عجیب است و با هیچ متر و معیاری قابل قبول نیست؛ مثلا نامزدهای بازیگران مکمل مرد. اسامی نامزدهای این بخش عبارتند از:
۱- عرفان ابراهیمی برای فیلم مامان
۲- پژمان جمشیدی برای فیلم شیشلیک
۳- پوریا رحیمی‌سام برای فیلم زالاوا
۴- وحید رهبانی برای فیلم مصلحت
۵- پدرام شریفی برای فیلم بی‌همه چیز
فهرست عجیبی که شاید به‌جز وحید رهبانی  - که تازه آن هم بازیگر اصلی فیلم بود و نه نقش مکمل- و پوریا رحیمی سام بقیه گویی اسامی بازیگرانی بوده که داوران می‌خواسته‌اند خطشان بزنند و به اشتباه به عنوان نامزد انتخاب شده‌اند. از پدرام شریفی بازی‌های بسیار بهتری دیده‌ایم و در بی‌همه‌چیز انصافا بازی معمولی و پایین‌تر از فیلم‌های دیگرش داشت یا مثلا پژمان جمشیدی - اگرچه بازیگر دوست داشتنی و موفقی است- اما گویی نام او در این فهرست صرفا برای دلجویی از او اعلام شده است. وگرنه جمشیدی بازی‌های بسیار درخشان‌تری داشته و در فیلم‌های گذشته نشان داده می‌تواند چندبرابر بهتر از آنچه از او دیدیم هنرنمایی کند. عرفان ابراهیمی هم اگرچه بازی قابل قبولی داشت اما گنجاندن او در فهرست بهترین بازیگران عجیب بود. وقتی خبری از هنرنمایی شگفت‌انگیز هوتن شکیبا در تی‌تی و ابلق نیست، زمانی که نام هادی حجازی‌فر به شکلی ناباورانه حذف شده و...

یا مثلا نگاهی به اسامی نامزدهای بازیگران مرد بیندازیم:
۱- پرویز پرستویی برای فیلم بی‌همه چیز
۲- نوید پورفرج برای فیلم زالاوا
۳- محسن تنابنده برای فیلم روزی روزگاری آبادان
۴- میلاد صویلوی برای فیلم یدو
۵- رضا عطاران برای فیلم روشن
۶- امیر نوروزی برای فیلم مامان
چطور می‌شود محسن تنابنده که این بار برعکس هنرنمایی‌های درخشان همیشگی حتی نتوانسته لهجه را در فیلم روزی روزگاری آبادان درست ادا کند یا رضا عطاران که بازی معمولی در روشن داشت، در این فهرست باشد اما بازی متفاوت بهرام رادان در ابلق دیده نشود. چطور و با چه استدلالی می‌شود از بازی کم نقص و کاملا حرفه‌ای کامبیز درباز در تک تیرانداز گذشت؟ چطور می‌شود بازی پارسا پیروزفر در تی‌تی را ندید؟یا حتی از بازی حسام محمودی در فیلم رمانتیسم عماد و طوبا به‌سادگی گذشت؟

و اما در میان بازیگران نقش اصلی زن، نامزدی جشنواره مبارک این بانوان هنرمند باشد: رویا افشار برای فیلم مامان، ستاره پسیانی برای فیلم یدو، الناز حبیبی برای فیلم رمانتیسم عماد و طوبا، ملیسا ذاکری برای فیلم ستاره بازی، الناز شاکردوست برای فیلم ابلق و نازنین فراهانی برای فیلم مصلحت.
اما چه می‌شود که حتی با وجود اعلام نام شش بازیگر در این بخش، هدیه تهرانی و بازی درخشانش در این فیلم دیده نمی‌شود؟یا خبری از نام فاطمه معتمدآریا برای فیلم روزی روزگاری آبادان نیست؟
یا در میان نامزدهای نقش مکمل زن نام آزیتا حاجیان برای فیلم خط فرضی - که انصافا میان هنرنمایی‌های قبلی خانم حاجیان نمی‌شود به آن خوب گفت  - به چشم می‌خورد اما بازی خوب باران کوثری در بی همه چیز دیده نشد.
به هر روی با این که داوری این دوره را دست کم در مرحله اعلام و انتخاب و اعلام نامزدها باید از ضعیف‌ترین داوری‌ها در ادوار مختلف جشنواره دانست اما همچنان و هنوز همان جمله کلیشه‌ای کاربرد دارد که: بخشی از داوری‌ها بر اساس سلیقه است و اگر گروه دیگری بودند امکان داشت فهرست متفاوتی ارائه کنند و...
و دست آخر این‌که دبیر این دوره از جشنواره طباطبایی‌نژاد است. مدیری که پیش از این مدت‌ها مدیریت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی را به عهده داشت. او در این دوره از جشنواره با فیلمی از این مرکز روبه‌رو بود که از قضا تهیه‌کننده آن هم مجید برزگراست (که او هم در پشت پرده اغلب ادوار جشنواره دستی بر آتش دارد).
اعلام پنج نامزدی برای این فیلم که تنها فیلم مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در جشنواره بود هم عجیب به‌نظر می‌رسد.