وظایف متقابل زن و شوهر

به گزارش جام جم آنلاین از جمله مسائلی که در ازدواج موفق نقش اساسی دارد و بدون آن زندگی پا نمی گیرد، رعایت اصول و آدابی است که هریک از زن و شوهر موظف به رعایت آنها هستند و اگر آن اصول عملی شود زندگی همواره شیرین، بادوام وموفقیت همراه خواهد بود. آن اصول عبارتنداز:

1. احترام متقابل
رسول اکرم(صل الله علیه و آله) فرموده اند: هر کس خانواده اش را تحقیر کند شیرینی زندگی اش را از دست میدهد. [1]

2. اعتماد و خوش بینی

هرگونه شک، تردید، دو دلی و بدبینی نسبت به همدیگر بنای زندگی را متلاشی می سازد و از بهشت خانواده یک جهنم سوزان بوجود می آورد. قرآن با صراحت در سوره حجرات از سوءظن و تجسس نهی نموده و فرموده است: یاایهاالذین آمنوا اجتنبوا کثیرامن الظن ان بعض الظن اثم و لاتجسسوا..(ای مومنان از بسیاری گمان ها (که پایه و اساس ندارد) پرهیز کنید که بعضی از آن گمان ها گناه است ونیز درکارهای همدیگر تجسس و جاسوسی نکنید). [2]

3. نصیحت پذیر بودن
زن و شوهر باید به بزرگترها، بخصوص به پدر و مادر احترام بگذارند و حرمت آنان را پاس بدارند و پندهای دلسوزانه و خردمندانه آنان را بپذیرند.

4. ایمان و تقوا
زندگی بدون عبادت و خدا، سرابی است که هرگز تشنگان را سیراب نخواهد ساخت و همواره با دلهره، اضطراب، تویش و سرگردانی همراه است هرچند با گنج قارون و قدرت فرعون همراه باشد. [3]

5. نحوه برقراری ارتباط با خانواده همسر
بیشتر بانوان مایلند بدانند چگونه با خانواده همسر ارتباط برقرار کنند در ادامه به مواردی چند از این ارتباط خواهیم پرداخت؛

_رازهایی برای ارتباط بهتر با خانواده ی همسر

5.1. نظرهای شخصی بازگو نشود؛
بنابر شخصیت هر کسی ممکن است خاموش ماندن و اظهارنظر نکردن برایش سخت یا آسان باشد. اما در هر حال باید نهایت تلاش خود را بکند جوری برخورد کند که نظر خود را تحمیل بر دیگران نکند. اگر با نظرهای خانواده همسر در مسائلی که چندان مهم نیستند مخالف باشید اظهار مخالفت نشود، اما در مسائلی که با اصول مسلمانی ناسازگار است اظهارنظر باید با سیاست و ادب بیان شود.

5.2. شنونده خوبی باشید، بیش از آنکه گوینده خوبی باشید؛
عملا وقتی انسان پرحرفی می کند حواسش کاملا به آنچه میگوید جمع نیست. برای اینکه همیشه سنجیده سخن بگوید باید بیشتر شنونده باشد، گاهی فضای صمیمیت او را به پرگویی تشویق می کند، باید همیشه در مقابل این وسوسه مقاومت کند.

5.3. بخشی از اوقات فراقت خود را بصورت متناوب با خانواده همسر بگذرانید؛
اگر در طول تعطیلات باخانواده همسر ارتباطی نداشته باشید و آنها را تنها بگذارید، این حس به آنها القا می شود که شما فرزندشان را از آنها دور کرده اید. حتی اگر به خودتان هم خوش نمی گذرد و بخاطر همسرتان بخشی از اوقات فراغت خود را در کنار خانواده ی او باشید و با خوش رویی تلاش کنید به همه خوش بگذرد.

5.4. منزل خود را تمیز و مرتب کنید.
حتی اگر هیچ وقت خانه ی تمیز و مرتبی ندارید پیش از آمدن خانواده همسر همه جا را تمیز کنید حتی کمدها را مرتب کنید چون ممکن است آنها از سر کنجکاوی سری هم به آنجا بزنند.

5.5. مهارت پوشش مناسب
سعی کنید همیشه در جمع خانم های خانواده همسر لباس خوش دوخت و مناسب بپوشید، اینگونه لباس پوشیدن هم شما را بهتر نشان می دهد و هم ظاهرتان را آراسته تر می کند، البته از فخر فروشی دوری کنید. [4]

5.6. مهارت عدم لجبازی
با شناخت عوامل لجبازی و تلاش در ترک آن میتوان مهارت عدم لجبازی را کسب کرد.گاهی افراد متوجه نیستند که در حال لجبازی با همسرشان هستند و بدون اینکه به اعمال و گفتار خود بیندیشند با همسرشان برخورد میکنند.
زمانی لجباز می شوید که:
بخواهید اشتباه های همسرتان را با رفتارتان تلافی کنید.
-عمدا کاری را که میدانید همسرتان دوست ندارد، انجام می دهید.
-اشتباه های خود را تکرار کرده، اصرار داشته باشید که کارتان درست است.
-می دانید اشتباه از شماست ولی آن را نپذیرید.
-قصد آزار همسرتان را داشته باشید.
-حرف همسرتان را با دقت گوش ندهید و مدام حرف خود را تکرار کنید.
وقتی بدانید کار شما اشتباه است و به کار خود ادامه دهید در حال لجبازی هستید و با این کار همسرتان را نیز به لجباز شدن و جنگیدن با خودتان تشویق می کنید. [5]
با ترک این مواردی که ذکر شد می توان مهارت عدم لجبازی را برای خود رقم زد.

6. مهارت ارتباط جنسی در آیات قرآن کریم
خداوند در قرآن کریم می فرمایند:
نساوکم حدث لکم فاتوا حدثکم انی شئتم ..(همسران شما محل بذرافشانی شما هستند، بنابراین هرزمان بخواهید میتوانید با آنها آمیزش کنید). [6]
فاذا تطهرن فاتوهن من حیث امرکم الله ..(چون پاک شدند، از آنجا که خدا فرمان داده است با ایشان نزدیکی کنید). [7]
در آیه بعد خداوند از زبان پیامبرش لوط که قومش را مورد خطاب قرار داده بود، می فرمایند:
...یاقوم هولاء بناتی هن اطهر لکم ..(ای قوم!اینها دختران من هستند.(من حتی حاضرم دختران خودم را به عقد شما دراورم اینها برای شما پاکیزه ترند). [8]
قال هولاء بناتی ان کنتم فاعلین ..( (لوط به قوم خود) گفت: من این دخترانم را به نکاح شما درآوردم تا اگر خیال عملی دارید، انجام دهید).[9]

7. مهارت رفتارهای جنسی مطلوب
رفتار اول:رعایت احترام و محبت متقابل
زوجین در راستای استحکام خانواده و ایجاد یک رابطه ی سالم جنسی و معقول باید به روابط میان خود براساس صمیمیت و احترام توجه کافی داشته باشند. مرد باید ابراز نیاز کند و زن به نیاز مرد توجه لازم را داشته باشد و همچنین هرگاه زن نیاز داشت باید به گونه ای نیاز خود را به شوهرش آشکار سازد تا شوهر پاسخ مناسب را ابراز کند.
در چنین رابطه ای زن باید با مرد خود مهربان و پاکدامن باشد؛ زیبایی خود را برای شوهرش آشکار سازد ودر خلوت، مرد هرچه از زن بخواهد در اختیار او بگذارد.

رفتار دوم: پرهیز از حیای بی جا
زن و شوهر باید بدانند که هیچکس(حتی پدر ومادر) به اندازه همسرشان به آن ها نزدیک نیست ودر امر جنسی فقط زن و شوهر هستند که می توانند از مسائل و مشکلات جنسی یکدیگر آگاه باشند، پس هیچ گونه شرم و حیای بین آن دو در این رابطه معنا ندارد.

رفتار سوم: تفاهم و توافق در امور جنسی
زن و شوهر باید در ارضای نیاز جنسی به تفاهم و توافق نظر برسند و قبل از انجام مقاربت جنسی آمادگی های روانی و جسمانی لازم را کسب کنند. درک متقابل و رعایت شرایط یکدیگر باعث ارضای کامل و صحیح و دوجانبه ی غریزه ی جنسی همسران خواهد شد.

رفتار چهارم:رعایت اخلاق جنسی
در روابط زناشویی، ضروری است که زن و شوهر کاملا مراقب گفتار و رفتار خود باشند و از ادای عباراتی که موجب تحقیر دیگری شود، بپرهیزند. در غیر این صورت وضعیت روانی یکدیگر را مختل ساخته، این اختلال بر کنش جنسی آنها تاثیر منفی خواهد گذاشت، به طوریکه ممکن است موجب سردی شده و از ادامه آمیزش جنسی ممانعت به عمل آید.

رفتار پنجم: احترام به حریم نیاز جنسی همسر
اسلام به مردان اجازه نمی دهد که به زنان و میل جنسی آنها بی توجه باشند.از سوی دیگر افراط نیاز نباید صورت گیرد و هرگاه نیاز مرد برآورده شده بسنده کند و به امور دیگر بپردازد.

8. عوامل موثر بر تحکیم خانواده

8.1. عوامل برون خانوادگی

- فرهنگ و محیط اجتماعی
روابط انسان انعکاس آموخته پیرامونی او است، فرهنگ و نحوه ی زیست هرفرد، اولین عامل موقر در روابط او است.
امروزه یکی از عواملی که به صورت غیر مستقیم بر روابط اعضای خانواده تاثیر میگذارد، ارتباطات مجازی است. بهترین روش تربیت خانواده ترویج فرهنگ استفاده مناسب و معقول از رسانه ها است.

- اقتصاد جامعه
از آنجا که میزان درآمد خانواده و رفاه نسبی مردم، متاثر از اقتصاد
عمومی است، همه ی شئون خانواده تحت تاثیر این  جریان خواهدبود. اقتصاد ضعیف، خانواده های فقیر در پی دارد و روابط در خانواده های فقیر با ثروتمند متفاوت است.
در خانواده های فقیر، پدر به تنهایی جوابگو نیست و مادر هم مجبور به کار در بیرون منزل است، این تلاش اگر همراه با فرهنگ اشتغال جمعی نباشد و مادران و پدران نسبت به تنظیم روابط عاطفی با یکدیگر و فرزندان توجه نداشته باشند و در صدد جبران برنیایند، در فرهنگ روابط آنها تاثیر منفی خواهد گذاشت و موجب ایجاد فاصله و تنهایی میگردد.

- خانواده طرفین
در خانواده های ایرانی، خانواده جدید از خانواده های ماقبل بریده نمیشود و همیشه یک وابستگی عاطفی و امدادی را با آنان حفظ می کنند. پدران و مادران هم چندان رضایتی در استقلال کامل زوج جوان ندارند، از این رو گاه با دخالت های دلسوزانه خود، زمینه اختلاف میان زوج جوان را فراهم می آورند. این ارتباطات گرچه از حیث روانی مطلوب است اما چنانچه به افراط کشیده شود مخرب خواهد بود. تفریط در این روابط هم آسیب زننده است. زیرا زوج های جوان تا مدت هایی پس از ازدواج نیازمند راهنمایی و توجه والدینشان می باشند.

8.2. عوامل درون خانوادگی
- توجه به جایگاه خانواده
قرآن خانواده را نظامی جامع و در مسیر کمال می بیند و بالقوه آن را یک مجموعه متعالی برای تاسیس اهدافی مقدس می انگارد که
 برای به فضیلت رساندن آن برنامه ریزی می کند و جایگاه حقوقی و وظایف افراد را با این ویژگی تعیین می نماید.
- سرپرستی خانواده
از نظر حقوقی وقتی خانواده به عنوان کوچکترین واحد اجتماع تشکیل شد، سرپرست می خواهد. از آنجا که سلامت زندگی اجتماعی منوط به سلامت محیط خانواده است، اسلام همایتی خاص دارد که بنیان خانواده درست پی ریزی شود و دوام پیدا کند. بدین لحاظ برای خانواده سرپرست تعیین کرده است. باید برحسب استعداد، روحیات و ظرفیت افراد تقسیم وظایف شود، خداوند این تقسیم بندی را در خانواده با واگذاری ریاست آن به مرد و تمکین به زن قائل شده است.

- تثبیت نقش ها
مرد، همسر و پدر خانواده است و حق همسری و پدری دارد و باید حقوق او در جایگاهش رعایت شود. زن نیز همسر و مادر خانواده است و باید حقوق او در هر دو جایگاه حفظ شود.
همسران نیز باید موقعیت یکدیگر را در نظر داشته باشند، البته همکاری و کمک به دیگری در خانواده، به معنای تزلزل یا جابجایی نقش ها نیست.[10]

9. نیازهای اصلی مرد
- مقبولیت
از مهمترین نیازهای عاطفی مردان، مقبول بودن و مورد پذیرش قرار گرفتن است. اما مردان نیازمند آن هستند تا به آن ها ثابت شود که در محیط خانواده، خواستنی هستند، نه بخاطر شغل، درآمد یا مقام و موقعیت اجتماعی که تماما موقتی هستند، بلکه فقط بخاطر وجود خودشان.

- اعتماد
از دیگر نیازهای اساسی مردان، مورد اعتماد بودن است. اگر مردی در محیط خانواده با این احساس ناخوشایند روبرو شود که همسر نسبت به او اعتماد و اطمینان لازم و کافی را (در هر زمینه) ندارد، احساس بی کفایتی، عدم اعتماد به نفس و ناخوشایندی بر وجود او مستولی شده، احساس می‌کند حامی خوبی برای خانواه اش نیست. حتی تصور اینکه زن، شوهرش را بی لیاقت و بی کفایت بداند و در موقعیت های دشوار و یا حتی معمولی زندگی، آن طور که باید او را تکیه گاه قرار ندهد، برای مرد به منزله مرگ عاطفی است. اگر برداشت زن از مرد با توانایی ها و امکانات و استعداد های او، بی تعصب و واقع بینانه باشد و توقعات و انتظارات خود را بر مبنای واقعیت تنظیم کند، احساس عدم امنیت و اطمینان به قدرت و تکیه گاه خود بپندارد، در حالیکه مادر با حرکات خواسته یا ناخواسته خود، به منزلت اصلی و واقعی او بیندیشیم و آن را به شریک زندگی خود هدیه کنیم تا با احساس امنیت بیشتر، برتلاش خود برای درک
خانواده و ارتقای کیفیت و کمیت ارتباطات و بهبود وضعیت رفتاری و اخلاقی خود، بیفزایند، فرزندان با اطمینان به قدرت فکری و توانایی های پدر، خود را در جامعه تنها و بی یاور و بدون حامی و پشتیبان تصور نمی کنند. احساس بی پشتوانگی فرزندان سبب می شود تا دیدگاه منفی از دنیا، افراد و موقعیت ها در ذهن آنان شکل بگیرد. برای فرزندان، مهم است پدرش را مظهر قدرت و قهرمان تصور کند، علاوه براین هر مردی در اعماق وجود خود، می خواهد در نظر خانواده اش قهرمان ارزشمند باشد، پهلوانی که در هر شرایطی، مورد اطمینان خانواده قرار داشته، به عنوان الگویی از دانش و چاره اندیشی، حلال مشکلات خانواده و اطرافیان است.

-تشویق
تشویق نیز یکی دیگر از نیازهای مرد است. هرمردی برای امیدوار بودن به زندگی، به تشویق همسر خود نیازمند است. تشویق و قدرشناسی از زحمات و تلاش های مرد، احساس ارزشمندی و رضایت را به او هدیه میکند. تحسین ویژگی های منحصر به فرد، استعدادها، خلق وخو، توانایی و مقاومت مرد، احساس امنیت را به او هدیه می کند. همه ما قبول داریم رفتاری که مورد تشویق قرار گیرد تکرار خواهد شد؛ پس بیایید به جای آن که عیوب طرف مقابل را به رخ او بکشیم و یا نقصان و توانایی های اورا به طور مداوم به خودش (ویا در جمع) یادآور شویم، اعمال نیکو، نقاط قوت و توانایی هایش را این بار نه فقط در خلوت، که در جمع نیز متذکر شویم تا رفتار نامناسب به شیوه ی غیر مستقیم کاهش یابد.[11]

- نیازهای اخلاقی
علاوه برنیازهای ذکر شده، مردان نیازهای دیگری نیز دارند که بد نیست از آنها به عنوان نیازهای اخلاقی یاد کنیم. خلق خوش و نیکوی خانم منزل، یکی از پایه های نگهدارنده و حتی شاید بتوان ادعا کرد اصلی ترین ستون زندگی مشترک محسوب می شود. زنانی که ناخواسته در محیط منزل و در مقابل شوهرانشان پرخاشگری می کنند، خوب است متوجه این نکته باشند که اگر گلایه ای از شوهران خود دارند، آن را مطرح كنند. از طرفی مردان نیز از این زاویه به قضیه بنگرند كه پرخاشگری در زن، نتیجه احساس عدم امنیت عاطفی و روانی در اوست. چه خوب می شد اگر هر دو طرف به جای آنكه مثل كوه، تنها صوت را انعكاس داده و فریاد بكشند ، علت رفتار پرخاشگرانه را جویا شوند. [12]

منبع:
1. عباس،رحیمی،ازدواج موفق،انتشارات جمال،چ7،سال1390،ص3
2. سوره حجرات، آیه12
3. عباس،رحیمی،همان،ص44
4. مسلم،داوودی نژاد،رازهای تسخیرقلب همسر،ناشر مهر دلدار،چ14،1391قم،ص137
5. سوره بقره،آیه 230
6. همان،ایه222
7. سوره هود، آیه78
8. سوره حجر،آیه71
9. فهیمه، جابری، الگوی اسلامی اخلاق در کانون خانواده،سال1394،ص83
10. محمدرضا،سالاری فر،درآمدی برنظام خانواده دراسلام،ص25
11. همان،ص 83-84
12. tebyan.net

هاجر طرفاوی