فصل تولد تو باید بهار باشد

در این مجموعه یادداشت‌ها جای خیلی‌ها خالی است؛ برخی از دوستان و همکاران قدیمی قیصر یا خیلی‌هایی که در محضرش شاگردی کرده‌اند اما تلاش کردیم این بار از زبان این فرهیختگان، تا جایی که بشود قیصر را به عنوان شاعر و نویسنده‌ای بشناسیم که وجه شاعرانه‌اش در زمینه شعر نوجوان نیز قابل تامل است و 17 سال از زندگی‌اش را صرف انتشار مجله سروش نوجوان کرده که در تاریخ نشریات کشورمان جایگاهی بی‌بدیل دارد.

او اولین شماره سروش نوجوان را بهار سال 1367 روی کیوسک فرستاد تا فصل تازه‌ای در نشریات و نیز ادبیات نوجوانان گشوده شود. بیوک ملکی و فریدون عموزاده خلیلی در کنار او شورای سردبیری را برعهده داشتند و بسیاری از نویسندگان و شاعران امروز در سروش نوجوان مشق کرده و شاگرد قیصر بوده‌اند.

مثل چشمه
بابک نیک‌طلب/ شاعر و نویسنده

قیصر امین‌پور همچنان که برای بزرگسالان شعر می‌گفت، به ادبیات کودک و نوجوان توجه داشت و همان سال‌ها که در حوزه هنری مشغول به کار بود، دو مجموعه مهم اشعارش منتشر شد؛ مجموعه‌های «مثل چشمه، مثل رود» در انتشارات سروش و «منظومه ظهر روز دهم» در نشر برگ. قیصر امین‌پور برای نوجوانان یک مجموعه شعر دیگر هم دارد با عنوان «به قول پرستو» و همین سه‌ مجموعه او را در ردیف شاعران پیشرو در حوزه شعر نوجوان قرار داده است.

ایجاد سروش نوجوان که به همت قیصر امین‌پور، بیوک ملکی و فریدون عموزاده خلیلی صورت گرفت، به ادبیات و شعر نوجوان هویت و جایگاه داد و باعث گسترش آن شد.

آموزش و ارتباط با مخاطب کودک و نوجوان مهم‌ترین دستاوردهای این مجله ارزشمند بود و البته در توسعه ادبیات کودکان و نوجوانان هم سهم به‌سزایی داشت و من این افتخار را داشتم که شاگردی کوچک و همراهی مشتاق باشم که در خدمت قیصر و دیگر اعضای سردبیری سروش نوجوان فعالیت می‌کرد.

قیصر امین‌پور به شعر نوجوان هویت و جایگاه داد؛ تا پیش از او و همکارانش نشریاتی مانند کیهان بچه‌ها و سروش کودکان را داشتیم که شعر کودک را رونق داده بودند اما سروش نوجوان به شعر نوجوان می‌پرداخت. در تمام سال‌هایی که قیصر در شورای سردبیری سروش نوجوان فعالیت داشت، آثار ارزشمندی چه در قالب نظم چه به صورت نثر برای کودکان تولید شد و برخی حتی به صورت سرود یا ترانه مورد استفاده قرار گرفتند. اشعار زیادی از سروده‌های قیصر امین‌پور به صورت سرود در مدارس خوانده شده مانند «شب بیکران» یا «سرود نماز» یا همین طور سرود معروف «باز آمد بوی مدرسه».

بین سال‌های 1370 تا 1380 من مسؤولیت بخش شعر مجموعه آوای مدرسه را برعهده داشتم که از تولیدات اداره کل فرهنگی هنری وزارت آموزش و پرورش است و تعداد قابل‌توجهی از اشعار قیصر امین‌پور در شورای کارشناسی این مجموعه انتخاب شده و در آن جای گرفته است. شعرهایی مانند «لحظه سبز دعا»، « قطره تنها چرا بی‌رنگ ماند؟»، «چشم روشنی» و بسیاری شعرهای دیگر. شعرهای قیصر روان هستند، مثل چشمه و پذیرش عام دارند.

آموزگار همیشه
افشین علاء/ شاعر

قیصر امین‌پور همیشه آموزگار بود؛ از روزگار جوانی، چه آن زمان که در حال تحصیل بود، چه بعد از آن و حتی در محیط کار هم می‌شد از محضرش آموخت و تحصیل کرد. به عنوان عضو انجمن شاعران ایران، در دفتر شعر و در سروش نوجوان هم آموزگاری می‌کرد و نشست‌ها و گپ‌و‌گفت‌های معمول با او هم آموزه‌هایی داشت برای مراجعان و اطرافیانش. هر بار چیزی برای آموختن داشت، از ادبیات و هنر گرفته تا نوع نگاهش به پدیده‌ها و رویدادها.

قیصر، آموزگاری جذاب و متواضع بود، بسیار جذاب؛ چنان که کسی از محضرش خسته نمی‌شد. وجه آموزگاری او در کنار تواضع، روی گشاده، توانمندی و سواد، دلپذیرتر و موثرتر می‌شد به‌خصوص برای نوجوان‌ها.

اگر قیصر امین‌پور برای بچه‌ها هیچ نمی‌نوشت و نمی‌سرود و منتشر نمی‌کرد از نقش و تاثیرش در شعر و ادبیات ایران ذره‌ای کاسته نمی‌شد.

کارهای او کافی و ممتاز بود. قیصر به ادبیات کودک و نوجوان نیازی نداشت این ادبیات کودک و نوجوان بود که به قیصر امین‌پور نیاز داشت؛ به کسی که شعر و ادبیات را بشناسد و بر آن اشراف داشته باشد، کسی که اسلوب‌ها را بداند، مفاهیم و مخاطب را درک کند و آثاری خلق کند که ماندگار باشند.

شعر و ادبیات کودک و نوجوان بدون این دانش عمیق و جامع، حتما سهل‌انگارانه و سطحی می‌شود و اگر شعر قیصر ماندگار است به این بر می‌گردد که از گنجینه دانشی عمیق برآمده.

در کمتر شعری از مجموعه اشعار کودکانه و نوجوانان می‌توان مانند شعر قیصر زبان، فرم، لحن و لهجه و حال و هوا را در حد و اندازه‌های معیار دید.

کمتر شعری برای این گروه سنی، همچون اشعار قیصر قابل تدریس است و ضمن در اوج بودن، مخاطب را با گنجینه ادبیات فارسی و قابلیت‌های این زبان آشنا می‌کند.

قیصر به راستی استاد ادبیات بود نه به استناد مدرکی که از دانشگاه گرفته بود بلکه به استناد نظر بزرگانی چون محمدرضا شفیعی کدکنی. قیصر امین پور شعر فارسی را درک کرده بود و همین است که آثارش را ماندگار کرده است.

به پاس قیصر به یاد افشین
محمد میرکیانی / نویسنده

با قیصر همکار نبودم؛ هر کدام ما مسیر حرفه‌ای خودش را داشت و به همین دلیل از گفتن درباره قیصر امین‌پور معذورم اما خاطرم هست وقتی قیصر از دنیا رفت من مدیریت گروه کودک و نوجوان شبکه یک را برعهده داشتم. در عرض 24 ساعت بعد از درگذشت او برنامه‌ای تدارک دیدیم به نام آستانه که 9 آبان سال 1386 از شبکه یک به نمایش درآمد.

این برنامه را خانم الهه کسمایی تدارک دید و ویژگی مهمش فقط این نبود که یک روز بعد از درگذشت قیصر امین‌پور، پخش می‌شد بلکه حضور مرحوم افشین یداللهی در این برنامه بود که به سرعت با گروه سازنده این برنامه همراه شده بود و در این برنامه درباره ویژگی‌های شخصیتی، شخصت هنری و ویژگی‌های شعر قیصر امین‌پور صحبت کرده بود.

افشین یداللهی در برنامه آستانه توانمندی شعری قیصر امین‌پور را تشریح کرد و تاثیر این شاعر بزرگ در شعر کودک و نوجوان و اعتلای آن را متذکر شد و امروز جای این هر دو شاعر گرانقدر خالی است.

17 سال زحمت
بیوک ملکی / نویسنده و شاعر

در مورد قیصر امین‌پور خیلی حرف نزده‌ام و قصد هم ندارم خیلی درباره‌اش بگویم. هر کسی به هر بهانه‌ای از قیصر گفته و نوشته و شاید کمتر اشاره شده به رنج و زحمتی که قیصر تحمل می‌کرد. او 17سال برای سروش نوجوان زحمت کشید و 17سال زیر فشار بود. مشکلات زیادی داشتیم چون از روز اول بنابراین سروش نوجوان را بر ادبیات و هنر گذاشته بودیم و قصد داشتیم اگر آموزشی هست یا حرفی و پیامی از همین مسیر به مخاطبان ارائه کنیم اما برخی روزنامه‌ها و نشریات تنگ‌نظر و مسؤولانی که نگاه بسته و محدود داشتند، به هر آنچه در این نشریه نوشته می‌شد و باب میل و سلیقه آنها نبود اعتراض می‌کردند. کارشکنی‌ها و مزاحمت‌ها پایانی نداشت. به ما حتی در طرح مسائل مذهبی خرده می‌گرفتند چون طبق اساس و تعریف مجله از دریچه هنر و ادبیات به آن می‌پرداختیم و این بود که قیصر امین‌پور 17 سال مزاحمت را متحمل شد اما در نهایت نشریه منتشر کرد که هنوز معتبر است، آدم‌های استخوان‌خرد کرده‌ای در آن سهم داشتند و هنوز مثل آن منتشر نشده است.

بارها درباره قیصر نوشته شده و به این مزاحمت‌ها بی‌توجهی شده. به‌راحتی 17 سال از زندگی قیصر در یادمان‌ها و گزارش‌ها و زندگی‌نامه‌ها نادیده گرفته شده و به همین دلیل است که دوست ندارم به هر بهانه درباره قیصر حرف بزنم و به این راحتی درباره فعالیت مطبوعاتی او، اینکه چطور یک نشریه را به‌وجود آورد و به اوج رساند، توضیح بدهم.

شاعر نام‌آشنای همه کودکان ایران
اکبر میرجعفری / نویسنده، شاعر و عضو دفتر تالیف کتب درسی

در کتاب‌های دوره ابتدایی و دوره متوسطه اول از قیصر امین‌پور شعرهایی منتشر شده است؛ شعرهایی که در قالب شعر سنتی و شعر نو. شعرهای او هم برای مولفان کتب درسی جالب بوده و هم برای معلمان و هم برای دانش‌آموزان. شعرهای قیصر امین‌پور سهل ممتنع است؛ پر معنا و عمیق و در عین حال روان و بدون پیچیدگی. شعر قیصر آموزنده است و مفاهیمی را در بر می‌گیرد که همیشه برای نوجوانان می‌تواند پربار باشد. شعر قیصر مناسب است برای تدریس؛ گیر و گرفتاری ندارد، در ارزشیابی جایگاه قابل دفاع دارد و در عین حال از قابلیت‌های زبانی قابل اعتنایی برخوردار است. قیصر امین‌پور در اشعارش به موضوعاتی می‌پردازد که با سایر موضوعات کتاب‌های درسی در تضاد نیست.

قیصر امین‌پور از معدود شاعرانی است که همیشه شعری از او در کتاب‌های درسی وجود داشته و امیدواریم در سال‌های آینده هم چنین باشد. شاید در بازنگری و به روز شدن کتاب‌ها، گاهی شعری از او حذف شده باشد اما شعر دیگری از او مورد توجه قرار گرفته و در کتاب‌های درسی گنجانده شده مثل شعر کوچه‌های خراسان که در دوره‌های پیش نبود اما حالا در کتاب دوره دبیرستان اول وجود دارد.
قیصر با شعرهایش به تمام کودکان این سرزمین معرفی شده و شاید به همین دلیل شاعری نام‌آشناست.

تمام فتنه‌ها زیر سر اوست...!
حسام الدین سراج / خواننده موسیقی ایرانی

من همیشه معتقدم اگر کاری بویی از حقیقت و درستی برده باشد مردم به صورت طبیعی نسبت به آن واکنش مثبت نشان می‌دهند و این یک امر طبیعی است. در آلبوم «وداع» که برای امام حسین (ع) و واقعه کربلا خوانده‌ام از اشعار قیصر امین‌پور، ابراهیم درویشی و غلامرضا کافی هم استفاده کردیم و در جریان همین مسیر بود که دیدم «نی‌نامه» قیصر امین‌پور یک شاهکار است و این بیتش را خیلی دوست دارم که می‌گوید:
ز دست عشق درعالم هیاهوست
تمام فتنه‌ها زیر سر اوست...

شعرهای او و به‌خصوص نی‌نامه‌اش مضمون و بیان تاثیرگذاری داشته و چند لایه است‌. قیصر از آن دسته شاعرانی است که هنوز به‌خوبی او را نشناخته‌ایم و نسل‌های بعد پی به قوت شعر او می‌برند.

آذر مهاجر - فرهنگ و هنر / روزنامه جام جم