لازم است تذکر دهم؟

تازه این‌ها فقط بخش خیلی کوچکی از ویرایش صوری است. ویرایش فنی و محتوایی خودش عالمی دارد. گاهی ناچاریم به‌کلی جمله را بکوبیم و از نو بسازیم. می‌خواهم مثل برف پاییزی امسال که بدون مقدمه‌چینی آمد و غافلگیرمان کرد، بیشتر از این حوصله‌تان را سرنبرم و بروم سراغ اصل موضوع. همین حالا که از ویرایش کار جدید خانم... فارغ شده‌ام و سرم پر است از غرغرهای ناشی از غلط‌های املایی و دستوری و نگارشی کتابش، باید جایی پیدا می‌کردم که غر بزنم و کجا بهتر از «قفسه»؟ باور کنید خود شما هم اگر با چنین متن درب‌وداغانی روبه‌رو می‌شدید، مثل من می‌افتادید به غرغر. توی پرانتز بگویم که تو را جان عزیزانتان «روبه‌رو» را «روبرو» ننویسید. همین «روبرو»، «لابلا»، «پابماه» و «جابجا» و... به‌تنهایی برای دق‌دادن یک ویراستار بی‌اعصاب کافی است!
برگردیم به گفت‌وگوی خیالی و البته محترمانه من با نویسنده. (لازم است تذکر دهم که «گفت‌وگو» را هم «گفتگو» ننویسید؟!)
خب آخر خواهر من، همه اشکال‌های نگارشی و دستوری‌ات روی چشم من جا دارد؛ اما دیگر چرا «سپاسگذاری»؟ چرا «چه‌جوری» را «چجوری» نوشته‌ای و «چطور» را «چه‌طور»؟ عزیزم، این «را»ی نشانه مفعول بعد از فعل‌هایت را کجای دلم باید بگذارم؟
بی‌شک بعد از این سؤال‌های مهم از خانم نویسنده، صدایی در پس ذهنم می‌گوید: به‌جای این‌همه سؤال و غرغرهای اعصاب‌خردکن، دستی به متن بکش و درستشان کن دیگر! صدای دیگری هم می‌گوید: من می‌گویم همان طوری که داری غلط‌ها را رفع می‌کنی، یک جوری ساده و روان نکته‌هایی هم به علاقمندان بگو!» سریع می‌گویم: این هم خوب فکری است؛ اما علاقه‌مندان درست است، نه علاقمندان!
در غر اول برویم سراغ تفاوت گزاردن و گذاردن. گذاردن یعنی قراردادن، وضع‌کردن، تأسیس‌کردن مثل قانون‌گذار، بنیان‌گذار، سیاست‌گذار و بدعت‌گذار. اما گزاردن به‌معنای به‌جاآوردن، انجام‌دادن و اداکردن است و واژه‌هایی مثل وام‌گزار، نمازگزار، خدمت‌گزار و سپاسگزار از این ریشه‌اند.
به‌غیر از «چطور»، «چرا» و «چگونه» واژه‌ها با پیشوند «چه» بدون حذف ه نوشته می‌شود؛ مثل چه‌جور، چه‌کار، چه‌کسی و....
«را»ی مفعولی بدون واسطه بعد از مفعول می‌آید. پس آوردن «را» پس از فعل نادرست است. به این جمله نگاه کنید: «ابتکار شما در طراحی این دستگاه که باعث پیشرفت مجموعه است را تقدیر می‌کنیم.» درست این جمله این است: «ابتکار شما را در طراحی این دستگاه که باعث پیشرفت مجموعه است، تقدیر می‌کنیم.»
از ما گفتن بود!
پی‌نوشت: صورت صحیح «لابلا»، «پابماه» و «جابجا» این است: «لابه‌لا»، «پابه‌ماه» و «جابه‌جا».

فهیمه اسماعیلی

ویراستار