حال و روز بازار خودروهای دست‌ دوم

جایی که تنها بخش زنده و پویای این روزهای بازار خودرو به حساب می‌آید. قابل پیش‌بینی است که طی ماه‌های آینده تعدد خودروهای وارداتی صفر کیلومتر به شدت کاهش می‌یابد و بار دیگر اقبال به خارجی‌های کارکرده گسترش پیدا می‌کند. از سوی دیگر افزایش روزافزون قیمت خودروهای داخلی نیز رویکرد جدید خریداران برای محصولاتی که مطابق با بودجه مالی‌شان باشد را دستخوش تغییر کرده است. بازار خودروهای دست دوم یکی از معدود محل‌های داد و ستد خودرویی است که قیمت‌های انتشار یافته در آن به شدت به نرخ واقعی نزدیک هستند و پدیده شفافیت نرخ‌ها در این بازار صداقت ویژه‌ای دارد.

هرچند این روزها دست مشتریان برای انتخاب خودروی صفر کیلومتر با قیمت مناسب و آپشن‌های انتخابی بسته است ولی برعکس در بازار دست دوم‌ها هر نوع خودرویی با هر رنگ و آپشن پیدا می‌شود. مزیت اصلی این فضا قیمت‌هایی است که با احتساب بودجه هر خریدار کاملاً هم‌خوانی دارد. با این حال ساده انگاری خواهد بود اگر تصور کنیم بازار خودروهای کارکرده تاثیری از روند قیمت خودروهای صفر کیلومتر به خود ندیده‌اند. بی‌تردید رابطه مستقیمی بین قیمت خودروی صفر کیلومتر و بعد از مدتی قیمت مدل کارکرده آن وجود خواهد داشت. تغییر قیمت مدل صفر کیلومتر بلافاصله در قیمت مدل دست دوم آن تغییراتی ایجاد می‌کند.

دست‌دوم‌ها خوش‌شانس‌تر از صفرها

با نگاهی به سایت‌های خرید و فروش اینترنتی خودرو و بررسی قیمت روز خودرو متوجه می‌شویم که فروشنده خودروهای دست دوم به مراتب کمتر از سال گذشته و یا حتی شش ماه اخیر است. این ریزش را باید به حساب اوضاع نامساعد خرید و فروش خودروهای صفر کیلومتر گذاشت. اما نکته اینجاست که خودروهای دست دوم این شانس را داشتند که به لطف عرضه مدل‌های قدیمی‌تر با سال‌های نه چندان دور حق انتخاب برای مشتری که بودجه محدودی دارد را گسترده‌تر کنند. البته طبیعی است که خرید خودروی کارکرده چه به لحاظ مباحث روانی و چه به لحاظ مسایل فنی و رفاهی هرگز در حد و اندازه‌های مدل‌های تازه تولید شده نخواهد بود.

مشت نمونه خروار است

یکی از ویژگی‌های خاص بازار خودرو کارکرده در ایران، عدم بازخورد گاه و بیگاه آن در ارتباط با خودروهای مشابه صفر کیلومتر است. به عنوان مثال وقتی به شرایط فروش سایپا که به تازگی منتشر شده نگاه می‌کنیم، شاهد آن هستیم که خبری از عرضه سایپا 131 نیست. بازار به مجرد مشاهده این نقص، واکنش نشان می‌دهد و قیمت خودرو از چیزی که هست بالاتر می‌رود.

خریداران و فروشندگان خودروهای کارکرده نیز در ادامه با مشاهده افزایش قیمت بازار صفر کیلومتر اقدام به رشد نرخ پیشین خود می‌کنند. این یعنی بی‌آنکه قیمت این خودرو از سوی سازنده با افزایش روبرو شود، بازار دست دوم آن رو به رشد می‌شود. این تناقض عجیب در بازار خودرو به روشنی حکایت از اصل ماجرای نابسامانی کل سیستم دارد. سیستمی که بار دیگر در آن انحصار و قیمت‌گذاری دستوری گوشزد می‌شود.

شرایط‌گذاری به سبک دست‌دوم‌ها

اگرچه مزیت طلایی خودروهای دست دوم قابلیت نقدشوندگی سریع و یا اثرپذیری کمتر ریسک افت و رشد قیمتشان است، ولی نباید فراموش کرد که کالا در این بازار همواره به صورت نقد خرید و فروش می‌شود. یعنی به عنوان مثال اگر خودروسازان برای محصولات خود شرایط فروش اقساطی خودرو تدارک می‌بینند، در بازار خودروهای دست دوم خریدار و فروشنده غیر از پول نقد شرایط دیگری را متصور نیستند. البته هستند واسطه‌ها و سفته‌بازانی که به اصطلاح خودروی موردنظر را شرایط می‌کنند. این پدیده در واقع شکل نامتعارف و نامطمئن لیزینگ است. موارد بیشماری از اختلاف حقوقی بین خریدار و فروشنده در مورد این خودروها به وجود آمده است. روشی شرایط‌گذاری برای خودروهای دست دوم اغلب به این دلیل که پیش‌پرداخت مبلغ نازلی است، برای خریدار جذاب نشان می‌دهد ولی در ادامه مشکلات ناشی از چک و تسویه حساب به وجود می‌آید.