اعتماد به نفس افراد بالا میرود که خود میتواند قابلیتهای افراد را هم افزایش دهد. به همین دلیل ما انسانها نیاز داریم که دیگران به ما توجه کنند و عکس آن هم صادق است. برای داشتن روابط انسانی پایدار، نمیتوانیم نسبت به دیگران بیتفاوت باشیم. لذا یکی از وجوه این نوع روابط انسانی در زندگی اجتماعی، این است که باید به فکر دیگران هم باشیم. برای من و سایر همکاران در حوزه مددکاری اجتماعی اهمیت این موضوع و مشارکت اجتماعی بسیار ملموس است چرا که معتقدیم در سایه این توجه و مسؤولیتپذیری در قبال دیگر همنوعان، جامعهای خواهیم داشت که در آن مردم دغدغههای کمتری خواهند داشت و شرایط به زیستن اجتماعی را بیش از پیش تجربه خواهند کرد. در استان مازندران رسمی وجود داشت به نام «بنواز» که از نوازش کردن میآمد؛ البته شبیه این در سایر اقوام ایرانی هم وجود داشت. یعنی اگر فردی به هر دلیلی دچار مشکل میشد مردم بدون این که کسی از آنها بخواهد خود را نسبت به او مسؤول میدانستند و نانوشته و بدون چشمداشت به او کمک میکردند تا مبادا برای ادامه حیات و... دچار مشکل شود. این نوع رابطه با دیگران درنهایت برای انسان کمککننده هم کارکردهایی دارد. از احساس رضایت از خود گرفته تا این که اگر به هردلیل او دچار مشکلی شده، پشتوانه مهمی به نام مردم را دارد که تنهایش نمیگذارند.
این ذات زندگی اجتماعی است و چه زیباست که زندگی خود را اینگونه مدیریت کنیم تا همه با هم از زندگی لذت ببریم. مهمترین دلیل شاید این باشد که ما همه به همدیگر نیاز داریم و رفع نیازها و مشکلات بدون توجه افراد به یکدیگر امکانپذیر نبوده یا دشوار است. نکتهای که امام علی(ع) در نامه 53 به مالکاشتر تاکید میکند هم گویای همین نیاز متقابل به یکدیگر است: «ای مالک! بدان مردم از گروههای گوناگون میباشند که اصلاح هر یک جز با دیگری امکان ندارد و هیچ یک از گروهها از گروه دیگر بینیاز نیست». فراموش نکنیم که انسان بدون توجه به دیگران «اجتماعی» نخواهد شد. این که در فرهنگ عامه گفته میشود «دستی که کمک میکند،از دستانی که برای دعا بالا میروند مقدستر است» خود گویای اهمیت یاریگری دیگران است. پس بیاییم در این دنیای زودگذر با توجه به نیازها و مشکلات دیگران راه و رسم خوب زیستن را در جامعه نهادینه کنیم.
دکتر حسن موسوی چلک
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی