عملیات اف‌ای‌تی‌اف از کانال اینستکس

موضوع همکاری ایران با گروه ویژه اقدام مالی اف.ای.تی.اف در ماه‌های اخیر، حواشی زیادی به‌همراه داشته است و نهایتا به‌دلیل نگرانی‌های فراوانی که کنوانسیون‌های مربوط‌ داشته و همچنین عملکرد نامناسبی که اروپا و آمریکا در برجام داشتند این موضوع در مجمع تشخیص مصلحت نظام مسکوت ماند.
این در حالی بود که آمریکا و اروپا برای پیوستن ایران به دو کنوانسیون پالرمو و سی.اف.تی تلاش فراوانی کردند چرا که به اعتقاد بسیاری از مخالفان لوایح اف.‌ای.‌تی.‌اف، در صورت پیوستن ایران به این دو کنوانسیون، غربی‌ها به راحتی اطلاعات بازیگران اصلی اقتصاد ایران را به دست خواهند آورد و این یعنی سهولت بیشتر در اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران. به همین دلیل پس از آغاز سیاست فشار حداکثری، مقامات مختلف آمریکایی از جمله مایک پمپئو (وزیر خارجه) و مقامات وزارت خزانه‌داری این کشور بر پیوستن ایران به دو کنوانسیون پالرمو و سی.اف.تی پافشاری فراوانی کرده‌اند. به‌عنوان مثال، پمپئو در کنفرانس خبری مشترک با هایکو ماس وزیر خارجه آلمان در اوایل خرداد امسال درباره دو کنوانسیون پالرمو و سی.اف.تی گفته بود: «امروز من از ایران می‌خواهم که هر دو معاهده (پالرمو و سی.اف.تی) را بدون تأخیر و بدون هیچ‌گونه حق شرطی به تصویب برساند.»
تلاش برای دور زدن ایران
گرچه تاکنون آمریکایی‌ها نتوانسته‌اند به این هدف خود برسند، اما ظاهرا در هفته‌های اخیر برخی تلاش‌ها در جریان است تا کار ناتمام اف.‌ای.‌تی.‌اف را از طریق اینستکس تمام کند.
در روزهای اخیر اروپایی‌ها تایید کردند چند تراکنش از طریق اینستکس انجام شده است. به عنوان مثال هلگا اشمید در این زمینه گفته است: «اینستکس هم اکنون عملیاتی شده و اولین تراکنش آن در حال انجام است». از سوی دیگر، اخیرا فدریکا موگرینی به صورت ضمنی اعلام کرده که شرط اجرای اینستکس، ارائه اطلاعات بازیگران اقتصادی ایران است. وی در پایان نشست وزیران خارجه این اتحادیه در بروکسل در اواخر تیرماه گفت: «اینستکس سازوکاری است که باید در رابطه با شناسایی هویت مشتری بسیار محتاط باشد». این سخنان نشان می‌دهد اروپا قصد دارد به واسطه اینستکس اطلاعات بازیگران اقتصادی ایران را دریافت کند و تایید راه‌اندازی اینستکس نیز نشان دهنده ارائه اطلاعات از سوی ایران است.
همزمان با این تحولات، خبرگزاری فارس گزارش داده که طرف ایرانی و اروپایی اینستکس در حال امضای تفاهم‌نامه محرمانگی تبادل اطلاعات هستند. چنین موضوعی اگر واقعیت داشته باشد به این معنی است که طرفین قرار است در قالب اینستکس، اطلاعاتی را رد و بدل کنند که به دلیل نگرانی‌ها از افشای آن، تفاهم‌نامه محرمانگی اطلاعات امضا می‌کنند. اما تجربه نشان داده هر اطلاعاتی که به دست اروپا برسد عملا آمریکا نیز از آن مطلع می‌شود و این همان خطری است که بارها نسبت به آن هشدار داده شده است.
نگرانی‌ها در این زمینه باعث شده تا دیروز اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان (دفتر تحکیم وحدت) طی نامه‌ای از علی‌اصغر نوری، مدیرعامل سازوکار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا (ساتما) بخواهد تمامی تفاهمات و توافقات ذیل اینستکس را به‌طور علنی منتشر کرده و با شفافیت به سوالات اساسی شکل گرفته برای مردم و دانشجویان پاسخ دقیق و مستدل ارائه کند. جام‌جم در گفت‌وگویی با کارشناسان به بررسی نگرانی‌های موجود در زمینه شکل‌گیری اینستکس پرداخته و از آنها پرسیده چه باید انجام دهیم تا مشکلاتی که در ماجرای برجام برای کشور به‌وجود آمد این‌بار در قالب اینستکس برای کشور ایجاد نشود.

دولت از نظر کارشناسان استفاده کند

لطف‌ا... فروزنده
تحلیلگر مسائل سیاسی
ما تجربه تلخ برجام را داریم و در این توافق به اروپا و آمریکا اعتماد کردیم اما راه آمریکا با خروج از برجام مشخص شد. اروپا هم نشان داد که همان حرکت ایالات متحده را البته با شیوه‌ای مزورانه در پیش گرفته است.
بنابراین از ابتدا باید به مذاکره و گفت‌وگو با اروپا بدبین باشیم. روش درست این است که از این پس در هر مذاکره با اروپا به صورت شفاف و روشن مواضع خود را مشخص کنیم و مثل گذشته درگیر پدیده فریب نشویم. روشن شدن ابعاد قضیه در خصوص سازوکار مالی اروپا و کسب نظر منتقدان و کارشناسان از سوی دولت از مقدمات این گفت‌وگو باید باشد. هدف اصلی چنین مراوداتی حتما مبتنی بر رسیدن به گشایش‌ها در عرصه‌های اقتصادی است، بنابراین توجه به این نکته حائزاهمیت است که غرب اساسا در پی محدود کردن گفتمان انقلاب اسلامی بوده که در دهه‌های اخیر در منطقه شکوفا شده است. غربی‌ها با توجه به این‌که مقابله نظامی را راهکاری غیرقابل اجرا درخصوص جمهوری اسلامی ایران می‌دانند رویه فشار اقتصادی را در پیش گرفتند. بنای آنها از ابتدا این بود که با کسب اطلاعاتی از وضعیت اقتصادی کشور تحریم‌ها را به‌صورت هوشمند جلو ببرند.
در شرایط کنونی هم این رویه همچنان از سوی اروپا دنبال می‌شود. بنابراین نباید کاری کرد که اطلاعات اقتصادی کشور به بیگانگان منتقل شود. شرط اصلی برای از سرگیری مذاکرات با غرب در درجه اول درس عبرت گرفتن از برجام است و در ادامه مسیر دولت حتما باید از نظر کارشناسان و منتقدان بهره ببرد و همچنین جزئیات مذاکرات هم به صورت شفاف و روشن در اختیار افکار عمومی قرار گیرد.

مذاکرات اینستکس شفاف باشد

محمدحسین صبوری
دبیر جنبش عدالتخواه دانشجویی
کشورمان در شرایط فعلی در جنگ اقتصادی قرار دارد، بنابراین در چنین شرایطی مثل جنگ نظامی نباید نقاط‌قوت و ضعف خود را در اختیار دشمن قرار دهیم. طبیعتا نباید روزنه‌ها و سبک‌های جنگی در جنگ اقتصادی یعنی اطلاعات اقتصادی را به طرف مقابل بدهیم. این همان چیزی است که قرار بود در قالب اف.ای.تی.اف اتفاق بیفتد که البته با هوشیاری به موقع جریان‌های انقلابی مواجه و موقتا با آن مقابله شده است.
در اف.ای.تی.اف نیز قرار بود اطلاعات ما به طرف خارجی ارائه شده و راه‌های دور‌زدن تحریم‌ها و سبک اقتصادی ما برای طرف مقابل افشا شود.
امروز نیز همان بحث‌ها و اختلافاتی که در اف.ای.تی.اف داشتیم در اینستکس وجود دارد؛ یعنی طرف اروپایی اینستکس را نیز دروازه‌ای برای ورود به اطلاعات اقتصادی ما قرار داده و به این ترتیب به‌رغم این‌که طرف مقابل را از اف.ای.تی.اف بیرون کردیم آنها قصد دارند از دریچه اینستکس وارد شوند.
خانم موگرینی نیز مدعی می‌شود که اروپا باید در رابطه با شناسایی هویت مشتری بسیار محتاط باشد، یعنی از طریق اینستکس اطلاعات فعالان اقتصادی ایران را به‌دست آورند. اخیرا اخباری نیز شنیده‌ایم مبنی بر این‌که طرف اروپایی تفاهمی برای انتقال اطلاعات از طریق اینستکس با ایران منعقد کرده است، به این ترتیب جای نگرانی وجود دارد که در اینستکس نیز مانند اف.ای.تی.اف تا حدودی مجمع تشخیص و مجلس دور زده شده و در جریان توافقات قرار نگیرند.
بنابراین مسؤولان دستگاه دیپلماسی کشورمان باید نماینده واقعی ایران و حافظ منافع کشور باشند. مجلس نیز نظارت و بررسی خود را در مورد توافقات اینستکس بیشتر کند و همچنین موارد مطرح شده در توافقات مربوط به اینستکس به‌طور کاملا شفاف اعلام شود تا مشخص شود این تفاهم به چه شکلی بسته شده است.
البته جریان‌های انقلابی هم در این موضع هوشیار هستند و اجازه نخواهند داد با برخی اقدامات، منافع اقتصادی ایران به خطر بیفتد.