درمان آفتاب سوختگی پوست صورت و دست و راه های پیشگیری از آن

بنا به گفته متخصصان کلینیک پوست و زیبایی رازی هنگامی که شما به مدت طولانی در معرض نور آفتاب قرار داشته باشید پوست شما قرمز و دردناک می‌‌شود و هنگام لمس کردن داغ به نظر می‌رسد. این عارضه معمولاً به علت قرار گرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید یا منابع مصنوعی از قبیل لامپ آفتابی به وجود می‌آید.

قرار گرفتن در معرض نور شدید آفتاب و به صورت مکرر باعث می‌‌شود که پوست شما دچار سوختگی شود و به این ترتیب ریسک بروز آسیب دیدگی پوست و برخی از بیماری‌های خاص افزایش پیدا کند.

به نقل از متخصص پوست به غیر از تزریقات زیبایی مثل تزریق ژل صورت و تزریق بوتاکس، درمان این مشکلات پوستی شامل خشکی پوست یا چین و چروک پوست یا لکه‌های پوستی ، نقاط خشن روی پوست و سرطان پوست نیز توسط متخصص پوست انجام می شود.

شما می‌توانید به کمک روش‌های درمانی خانگی به رفع آفتاب سوختگی پوست خود کمک کنید. ممکن است چند روز و یا حتی چند هفته طول می‌کشد تا سوختگی پوست شما از بین برود. شما می‌توانید با انجام دادن اقدامات مراقبتی از بروز افتاب سوختگی و سایر مشکلات پوستی مرتبط خودداری کنید. این مسئله زمانی اهمیت بسیار زیادی دارد که شما بیرون از منزل هستید، حتی در روزهای سرد و ابری نیز باید از پوست خود محافظت کنید.

علت بروز آفتاب سوختگی پوست چیست؟

آفتاب سوختگی به علت قرار گرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید به مدت طولانی ایجاد می‌شود. پرتو فرابنفش خورشید یک طول موج در نور خورشید است که طول آن بسیار کوتاه است و چشم ما قادر به دیدن آن نیست. پرتو فرابنفش A یا به عبارتی UVA یک نوع پرتو خورشیدی است که ارتباط زیادی با روند پیری پوست دارد. پرتو فرابنفش B یا به عبارتی UVB یک نوع پرتو خورشیدی است که ارتباط زیادی با روند آفتاب سوختگی پوست دارد. قرار گرفتن در معرض این پرتوها به مدت طولانی با ایجاد سرطان پوست ارتباط دارد. لامپ خورشیدی و تخت مخصوص برنزه کردن پوست باعث تولید نور فرابنفش می‌شوند و می‌تواند باعث آفتاب سوختگی پوست شما شود. ملانین یک رنگدانه تیره است که در لایه خارجی پوست وجود دارد و رنگ طبیعی پوست را به وجود می‌‌آورد. هنگامی که شما در معرض پرتوهای فرابنفش قرار می‌‌گیرید بدن شما با تسریع فرایند تولید ملانین از خود محافظت می‌کند و هرچه سطح تولید ملانین افزایش پیدا کند رنگ پوست شما تیره‌تر خواهد شد. تیره شدن پوست روش دفاعی بدن شما است که از ورود اشعه فرابنفش خورشید جلوگیری می‌‌کند و به این ترتیب از آسیب دیدگی پوست و افتاب سوختگی آن جلوگیری می‌نماید اما بهتر است بدانید که میزان ملانینی که بدن شما تولید می‌‌کند به عوامل ژنتیکی بستگی دارد و بدن تعداد زیادی از افراد به اندازه کافی ملانین برای محافظت از پوست تولید نمی‌کند و در نهایت پرتو فرابنفش خورشید باعث آفتاب سوختگی پوست بروز درد و قرمزی و تورم آن می‌‌شود. احتمال بروز این که در روزهای سرد و ابری و حتی مه آلود پوست شما دچار آفتاب سوختگی شود وجود دارد زیرا حدود ۸۰ درصد از پرتوهای فرابنفش خورشید از ابرها عبور می‌کنند. برف، شن، آب و سایر سطوح می‌‌توانند پرتوهای فرابنفش منعکس کنند و مانند نور مستقیم آفتاب باعث سوختگی شدید پوست شما شوند.

فاکتورهای خطر در بروز آفتاب سوختگی شامل چه مواردی است؟

به گفته متخصصین کلینیک پوست فاکتورهای خطر در بروز آفتاب سوختگی شامل موارد زیر می‌باشد:

• داشتن پوست سفید و چشم آبی و موی قرمز یا بلوند
• استراحت کردن یا زندگی کردن در نقاط آفتابی و گرم و نقاط مرتفع
• کار کردن در خارج از منزل
• سابقه آفتاب سوختگی
• قرار گرفتن به صورت مکرر در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید ناشی از نور آفتاب یا منابع مصنوعی مانند لامپ آفتابی
• مصرف برخی داروها که ریسک سوختگی پوست را افزایش می‌دهند.

علائم و نشانه‌های آفتاب سوختگی شامل چه مواردی است؟

علائم و نشانه‌های آفتاب سوختگی به شرح زیر می‌باشد:

• قرمز یا صورتی شدن پوست
• گرم بودن یا داغی پوست در هنگام لمس
• احساس درد، خارش یا حساسیت پوست
• تورم پوست
• تاول کوچک پوستی که درون آن آب جمع شده است.
• سردرد، تب، تهوع و استفراغ و خستگی در مواردی آفتاب سوختگی شدید است.

هر نقطه از بدن از قبیل لاله گوش، پوست سر و صورت و لب که در معرض نور خورشید قرار بگیرد دچار آفتاب سوختگی خواهد شد حتی نقاطی که آنها را پوشانده‌اید در صورتی که بافت لباس آن ناحیه شل و نامناسب باشد می‌تواند پرتوهای فرابنفش را از خود عبور دهد و به این ترتیب باعث آسیب دیدگی پوست شود حتی چشم‌های شما که حساسیت زیادی به نور آفتاب و پرتوهای فرابنفش دارند دچار آفتاب سوختگی خواهند شد که این امر باعث احساس درد و خشکی چشم می‌شود. معمولا علائم و نشانه‌های آفتاب سوختگی طی مدت چند ساعت پس از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب خود را نشان می‌دهد اما ممکن است یک تا چند روز طول بکشد تا به طور کامل وسعت آفتاب سوختگی پوست مشخص شود. پس از آفتاب سوختگی معمولا پوست شما به طور موقت دچار تغییر رنگ و الگو خواهد شد و در مواردی که آفتاب سوختگی بسیار شدید باشد چند هفته طول می‌کشد تا پوست شما به طور کامل بهبود یابد.

عوارض و خطرات آفتاب سوختگی شامل چه مواردی است؟

قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به صورت مکرر باعث آفتاب سوختگی شدید پوست می‌شود و ریسک بروز مشکلات خاص پوستی و سایر آسیب‌دیدگی‌های پوستی را افزایش می‌‌دهد و می‌‌تواند باعث بروز سرطان پوست و پیر شدن زود هنگام آن شود.

پیر شدن زودهنگام پوست

قرار گرفتن در معرض نور آفتاب و آفتاب سوختگی به صورت مکرر می‌‌تواند سرعت فرآیند پیر شدن پوست را افزایش دهد و به این ترتیب صورت شما پیر به نظر برسد. به تغییرات پوستی که به علت قرار گرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش ایجاد می‌‌شود سالخوردگی پوست گفته می‌‌شود و برخی از عوارض این اختلال به شرح زیر می‌باشد:

• ضعیف شدن بافت‌های همبند که باعث کاهش قدرت و خاصیت انعطاف پذیری پوست می‌شود.
• چین و چروک عمیق صورت
• خشکی شدید پوست صورت
• واریس صورت
• ایجاد کک و مک روی صورت و شانه
• ایجاد نقاط تیره و سیاه روی صورت، پشت دست، بازو، قفسه سینه و قسمت فوقانی کمر

ایجاد ضایعات پیش سرطانی

ایجاد ضایعات پیش سرطانی به صورت نقاط زبر و فلس مانند در نقاط که توسط نور آفتاب آسیب دیده است دیده می‌‌شود ممکن است به رنگ سفید، صورتی، قهوه ای یا تیره مشاهده شود. این ضایعات در نقاطی که بیشتر در معرض آفتاب قرار می‌‌گیرند از قبیل سر، صورت، گردن و دست افرادی که پوست سفیدی دارند ایجاد می‌شود. این ضایعات می‌‌توانند به سرطان پوست تبدیل شوند که به آنها کراتوز اکتینیک یا کراتوز خورشیدی گفته می‌شود.

سرطان پوست

قرار گرفتن در معرض نور خورشید حتی اگر باعث آفتاب سوختگی پوست نشود می‌تواند ریسک بروز سرطان پوست از قبیل ملانوم را افزایش دهد و باعث آسیب رساندن به DNA سلول‌های پوست شود. آفتاب سوختگی در دوران کودکی یا نوجوانی می‌‌تواند ریسک بروز سرطان پوست در دوران بزرگسالی را افزایش دهد. معمولا سرطان پوست در نقاطی که بیشتر در معرض نور آفتاب بوده‌اند از قبیل پوست سر، لب، گوش، گردن و قفسه سینه، بازو دست و پا به وجود می‌آید. سرطان پوست پا در زنان در مقایسه با مردان شیوع بیشتری دارد. برخی از انواع سرطان پوست به صورت یک زائده کوچک ایجاد می‌‌شوند یا به راحتی دچار خونریزی می‌شوند، روی آنها پوست تشکیل می‌شود، سپس بهبود می‌یابند و مجدداً سر باز می‌کنند. در ملانوم ممکن است یک خال که از قبل وجود داشته است تغییر کند یا اینکه یک خال جدید با ظاهر مشکوک به وجود بیاید. یک نوع ملانوم که لنتیگو ملیگنا نام دارد در نقاطی به وجود می‌‌آید که به مدت طولانی در معرض نور آفتاب قرار داد داشته است و در ابتدا به صورت یک نقطه صاف و کوچک ایجاد می‌شود سپس به تدریج تغییر رنگ می‌دهد و بزرگ می‌شود.

آسیب دیدگی چشم

نور آفتاب می‌‌تواند باعث سوختگی چشم نیز شود. قرار گرفتن بیش از حد در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید باعث آسیب دیدگی قرنیه، عدسی و صلبیه می‌‌شود. نور خورشید باعث آسیب دیدگی عدسی و کدر شدن آن خواهد شد و شما با احساس درد و ناراحتی مواجه می‌‌شوید. از آفتاب سوختگی قرنیه تحت عنوان برف کوری یاد می‌‌شود.

آفتاب سوختگی پوست چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک به انجام معاینه جسمانی می‌‌پردازد و از شما در خصوص علائم و نشانه‌هایی که دارید، سابقه آفتاب سوختگی در گذشته و قرار گرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید سوال می‌پرسد. در صورتی که شما دچار آفتاب سوختگی شده‌اید یا پس از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب و چهار حساسیت پوستی شده باشید پزشک درخواست انجام تست نور را می‌دهد. در این روش بخش کوچکی از پوست شما در معرض پرتوهای UVA و UVB قرار می‌گیرد تا پزشک به این نتیجه برسد که آیا شما دچار آفتاب سوختگی شده‌اید یا خیر و در صورتی که پوست شما به پرتوهای فرابنفش خورشید واکنش نشان دهد پزشک به این نتیجه می‌‌رسد که شما به نور آفتاب حساسیت دارید.

آفتاب سوختگی چگونه درمان می‌شود؟

انتخاب روش درمان آفتاب سوختگی به نوع آسیب دیدگی پوست ارتباط دارد.

خشکی پوست

در صورتی که شما دچار خشکی پوست هستید بهتر است از یک کرم مرطوب کننده که حاوی حداقل یکی از ترکیبات زیر است استفاده کنید: گلیسیرین، اوره، سوربیتول، اسید پیرو گلوتامیک، اسید لاکتیک یا آلفا هیدروکسی اسید. از استفاده از محصولاتی که حاوی آلفا هیدروکسی اسید یا سایر انواع اسیدها هستند روی پوستی که دچار آفتاب سوختگی شده است خودداری کنید. از دوش آب داغ یا حمام داغ خودداری کنید زیرا آب داغ باعث آسیب دیدگی و خشکی بیشتر پوست شما خواهد شد. فقط در صورتی که از آب خنک یا ولرم برای شستشو استفاده می‌کنید از صابون بدون بو که حاوی مقدار زیادی چربی یا گلیسیرین است استفاده نمایید.

آفتاب سوختگی

در مواردی که آفتاب سوختگی باعث احساس درد شده است می‌توانید از کمپرس سرد مانند حوله مرطوب و خنک استفاده کنید و آن را روی پوست آسیب دیده خود قرار دهید یا آنکه آب سرد را روی موضع آسیب دیده اسپری نمایید. در صورتی که درد و ناراحتی شما ادامه پیدا کند می‌توانید از داروهایی که به راحتی در بازار تهیه می‌‌شوند از قبیل ایبوپروفن یا آسپرین استفاده کنید و تا زمانی که با هیچ گونه مشکلی مواجه نشده‌اید می‌توانید از این داروها برای تسکین درد خود استفاده نمایید. در صورتی که شما دچار آفتاب سوختگی شدید درد شدید یا روی پوست شما تاول زده است پزشک برای شما داروی ضد التهاب قوی تجویز خواهد کرد.

پیر شدن پوست و سایر تغییرات احتمالی در کلاژن سازی

اگرچه نمی‌‌توان همه عوارض جانبی و بلند مدت ناشی از آفتاب سوختگی را درمان کرد پزشک می‌تواند با تجویز ترتینوئین از مشتقات ویتامین A است و یا تجویز آلفا هیدروکسی اسید قوی به بهبود ظاهر پوست شما کمک کند. شما باید این محصولات را به طور مستقیم روی پوست خود قرار دهید. روش‌های دیگری نیز برای بهبود مشکلات شما وجود دارد که عبارت است از پیلینگ شیمیایی ، کرایوسرجری، جوان سازی پوست با لیزر ، درم ابریژن که در این حالت لایه فوقانی پوست به کمک وسایل مخصوص پزشکی برداشته و ساییده می‌شود. این کار به رویش پوست جدید و برطرف شدن پوست قدیمی و آسیب دیده کمک خواهد کرد همچنین پزشک می‌تواند از تزریق سم بوتولینیوم (بوتاکس) یا تزریق ژل برای کاهش موقت چین و چروک پوست صورت استفاده کند. از آنجایی که همه روش‌های درمانی زیبایی با عوارض متعددی همراه هستند بهتر است با پزشک خود در خصوص خطرات و مزایای آنها صحبت کنید.

روش‌های درمانی خانگی برای آفتاب سوختگی شامل چه مواردی است؟

هنگامی که دچار آفتاب سوختگی می‌شوید نمی‌توانید اقدامات چندانی را برای محدود کردن میزان آسیب دیدگی پوست خود انجام دهید اما رعایت نکات زیر می‌تواند به کاهش درد و ناراحتی شما کمک نماید.

• پوست خود را خنک کند برای این کار می‌توانید از حوله تمیز که درون آب خنک خیس کرده‌اید را روی پوست خود قرار داده است یا آنکه دوش آب خنک بگیرید.
• از دستکاری کردن تاول‌های کوچک روی پوست خودداری کنید. در صورتی که تاول روی پوست شما کوچکتر از اندازه ناخن است آن را به حال خود رها کنید و در صورتی که تاول روی پوست به صورت خود به خود ترکید از آب و صابون ملایم برای شستشوی آن استفاده نمایید سپس روی آن پماد آنتی بیوتیک بمالید و توسط بانداژ غیر چسبی بپوشانید اما در صورتی که در محل مورد نظر دچار راش پوستی شدید استفاده از پماد آنتی بیوتیک را قطع نمایید و به پزشک مراجعه کنید.
• به آرامی به درمان لایه کنده شده پوست خود بپردازید. معمولا چند روز پس از آفتاب سوختگی آن قسمت شروع به پوسته ریزی می‌‌کند. پوسته ریزی اقدام طبیعی بدن برای از بین بردن لایه فوقانی آسیب دیده پوست است. هنگامی که پوست شما در حال ریزش است باید به طور مداوم آن را مرطوب نگه دارید.
• از قرار دادن موضعی که دچار آفتاب سوختگی شده است در مقابل نور آفتاب خودداری کنید و در سایه قرار بگیرید و در صورتی که مجبور هستید بیرون بروید از پوست خود در برابر آفتاب محافظت کنید.

چگونه می‌توان از آفتاب سوختگی پوست جلوگیری کرد؟

پیروی کردن از نکات زیر می‌تواند به شما برای جلوگیری از بروز آفتاب سوختگی حتی در روزهای سرد و مه آلود و ابری کمک کند. هنگامی که در کنار آب، برف یا شن قرار می‌گیرید رعایت موارد زیر کاملاً ضروری است زیرا آنها پرتوهای خورشید را منعکس می‌کنند به علاوه پرتوهای فرابنفش خورشید در نقاط مرتفع بسیار شدید است.

• در فاصله زمانی ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر از قرار گرفتن در معرض نور خورشید اجتناب کنید زیرا در این ساعات پرتوهای خورشید بسیار قوی هستند به این ترتیب سعی کنید زمان دیگری را برای انجام فعالیت‌های جسمانی خود در نظر بگیرید اما در صورتی که مجبور هستید در این ساعات بیرون بروید باید مدت زمان قرار گرفتن در مقابل نور خورشید را محدود کنید و در صورت امکان مقابل سایر قرار بگیرید.
• از حمام آفتاب خودداری کنید تا دچار آفتاب سوختگی و آسیب دیدگی پوست نشوید.
• اگر قصد دارید به بیرون بروید باید از کلاهی که لبه آن بزرگ است استفاده کنید و لباسی را بپوشید که به خوبی دست و پای شما را می‌پوشاند. رنگ تیره و لباس پشمی نیز به خوبی از پوست شما محافظت می‌کند. از همه وسایلی که برای محافظت از بدن در برابر نور خورشید طراحی شده است استفاده کنید و سعی کنید عینک را تهیه کنید که دارای برچسب محافظت در برابر پرتوهای فرابنفش خورشید است می‌‌تواند از ورود این پرتوهای خطرناک به چشم شما جلوگیری کند. هرچه شماره آن بالاتر باشد عینک شما کیفیت بهتری دارد.
• به طور منظم از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. از کرمی ‌استفاده کنید که ضد آب است و عیار حفاظتی آن ۳۰ یا بالاتر است و طیف محافظت آن از پوست در برابر پرتوهای UVBوUVB بالا است. حدود ۱۵ دقیقه تا نیم ساعت قبل از آنکه از منزل بیرون بروید کرم ضد آفتاب را به خوبی روی پوست صورت و نقاطی که توسط لباس پوشیده نمی‌شود بمالید و هر ۴۰ تا ۸۰ دقیقه یک بار مجددا آن را تمدید کنید و در صورتی که عرق کردید یا آنکه شنا کردید زودتر کرم ضد آفتاب خود را تمدید کنید.
• برای بیرون رفتن از منزل از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و سعی کنید عینکی را تهیه نمایید که عیار حفاظتی آن بالا است و حتما هنگام خرید عینک جدید برچسب UV آن را بررسی نمایید زیرا تیره بودن شیشه عینک به معنی بهتر بودن آنها توانایی بیشتر آن در محدود کردن ورود پرتوهای فرابنفش نیست. بهتر است عینکی را تهیه کنید که به خوبی روی صورت شما قرار می‌‌گیرد و دسته‌های آن می‌‌توانند از ورود نور خورشید از زوایای مختلف به چشم جلوگیری نمایند.
• مصرف برخی از داروها می‌تواند ریسک که حساسیت پوست شما به نور آفتاب را افزایش دهد. برخی از داروها از قبیل آنتی هیستامین، ایبوپروفن و برخی از داروهای آنتی بیوتیک، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی و داروهایی که به پایین آوردن کلسترول خون کمک می‌‌کنند باعث می‌‌شوند که ریسک حساسیت پوست شما به نور آفتاب افزایش پیدا کند به این منظور بهتر است با پزشک داروساز خود در خصوص عوارض جانبی داروهایی که مصرف می‌کنید صحبت کنید.