عدالت انتخاباتی تحدید می شود؟

ایرادات شورای نگهبان
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به ایرادات این شورا به طرح استانی شدن انتخابات گفت: عدالت انتخاباتی با طرح استانی‌شدن انتخابات تامین نشده است.
به گزارش ایرنا، عباسعلی کدخدایی در نشست خبری که به صورت زنده از تلویزیون پخش می‌شد نظر نهایی شورای نگهبان درباره اصلاح قانون انتخابات را اعلام کرد و گفت: این مصوبه مجلس دارای بیش از ده مورد ابهام، چهار مورد ایراد خلاف شرع و تعدادی ایراد خلاف قانون است. سخنگوی شورای نگهبان گفت: طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس طبق روال همیشگی در جلسات فوق‌العاده شورای نگهبان بررسی شد که بر این اساس موارد متعددی محل ابهام واقع شد به دلیل این‌که متن مصوب به‌خوبی گویا نیست.
وی اظهار کرد: شورای نگهبان با استانی شدن انتخابات مشکلی ندارد، اما این طرح ناقض حقوق نامزدها و مردم بوده و کاهش مشارکت مردم در انتخابات را به‌‌دنبال دارد.
سخنگوی شورای نگهبان گفت: در این طرح، حقوق نامزدها نیز به خوبی رعایت نشده و تفکیکی نیز بین حوزه‌های اصلی و فرعی شده که این هم محل ایراد است.
کدخدایی ادامه داد: بحث عدالت انتخاباتی که در سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب است، با این طرح تامین و رعایت نشده است، دوستان ما در مجلس باید به این موضوع دقت کنند. سخنگوی شورای نگهبان ایراد دیگر این مصوبه را مربوط به اقلیت‌های دینی دانست و گفت: در‌خصوص اقلیت‌های دینی در کشور ابهامی وجود داشت و در جایی به این اشاره شده که از طریق و روشی که برای ثبت‌نام به صورت انفرادی یا گروهی است تبعیت می‌کنند و بعد در ماده قانونی آنها را مستثنا کرده که به نظر ما این اشکالی را در این ماده به وجود آورده است و ابهامی وجود داشت که می‌تواند ناقض حقوق اقلیت‌های دینی باشد که این ماده نیز باید اصلاح شود.
مغایرت محدودیت دوره‌های نمایندگی با قانون اساسی
سخنگوی شورای نگهبان همچنین با بیان این‌که تبصره محدودیت دوره‌های نمایندگی در طرح اصلاح قانون انتخابات، مغایر با قانون اساسی است افزود: وقتی در قانون اساسی کشور محدودیتی برای دوره‌های متعدد نمایندگی وجود ندارد، قانون عادی نمی‌تواند فراتر از قانون اساسی اقدام و آزادی‌ها را محدود کند.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگاری که پرسید اگر زمان‌بندی طبق برنامه جلو برود و مجلس هم ایرادات را رفع کند در نهایت طرح اصلاح قانون انتخابات، به انتخابات بعدی خواهد رسید، گفت: اصلاحات قانون انتخابات مجلس باید تشریفات خاص خود را طی کند، اگر زمان‌بندی اجرای انتخابات و آغاز استعفاها را ملاک قرار دهید؛ تا اواسط خرداد فرصت باقی است، بنابراین شرایط باید به شکلی باشد تا احکام قانون جدید بر افرادی که می‌خواهند وارد گردونه انتخابات شوند نیز حاکم باشد، لذا اگر این طرح پس از زمان بندی مقرر انتخابات قانونی شود،
لازم الاجرا نخواهد بود. وی گفت: قانونی شدن این طرح منوط به فعالیت نمایندگان مجلس است، اگر بتوانند در این فرصت باقیمانده اصلاحات را انجام دهند با طی تشریفات قانونی لازم الاجرا خواهد بود. سخنگوی شورای نگهبان اضافه کرد: البته اگر این اصلاحیه لازم الاجرا نشود قانون فعلی حاکم خواهد بود البته انتظار داشتیم که مجلس در طول سال‌های گذشته این تلاش را داشته باشد که بتواند قانون انتخابات را در فرصت لازم اصلاح کند تا ابلاغ و لازم الاجرا شود که این کار انجام نشد. لیکن آنچه اکنون لازم‌الاجرا بوده قانون فعلی است و با قانون فعلی هم با متخلفان انتخاباتی برخورد خواهد شد.

بررسی ایرادات مطرح شده در کمیسیون

علیرضا سلیمی
نماینده محلات در مجلس
شورای نگهبان با نفس استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی مخالفتی ندارد، اما ایراداتی را نسبت به آن مطرح کرده است، بنابراین در صورتی که ایرادات عنوان شده بسرعت در جلسه‌ای در کمیسیون شوراها و با حضور نماینده شورای نگهبان بررسی شده سپس در صحن رای‌گیری شده و اصلاحات مدنظر شورای نگهبان اعمال شود می‌توان امیدوار بود که در این دوره از انتخابات شاهد اجرایی شدن آن باشیم. البته با توجه به شرایط موجود بعید می‌دانم که به این دوره از انتخابات برسد.
در عین حال معتقدم مصوبه مجلس در خصوص استانی شدن انتخابات نقایص بسیاری دارد که اجرای آن را با سبک و سیاق نوشته‌شده در متن طرح بسیار مشکل می‌کند، یکی از مهم‌ترین اشکالات استانی شدن انتخابات مجلس مربوط به حوزه‌های تک‌نماینده‌ای است؛ چرا که در این حوزه‌ها تناسبی بودن انتخابات معنا نخواهد داشت و این اشکال جدی است. مشکل دیگر این است که شاید یک نامزد مایل نباشد ذیل لیست احزاب، گروه‌ها و جریانات قرار بگیرد و به معنای واقعی کلمه مستقل باشد. یکی دیگر از اشکالات استانی شدن انتخابات آن است که وقتی فردی براساس فهرست حزبی و جریانی و سیاسی وارد مجلس شود در واقع وکیل‌الدوله است و جرات و شهامت اظهارنظر را ندارد و شاید حق را تشخیص دهد، اما حریت لازم را برای بیان آن ندارد؛ چرا که این افراد با کارت دیگران وارد مجلس می‌شوند. بنابراین با توجه به این مشکلات همچنین ایراداتی که شورای نگهبان به آن وارد کرده است پیش‌بینی می‌کنم که این موضوع به انتخابات اسفندماه نخواهد رسید.

مجلس ایرادات شورای نگهبان را در نظر می‌گیرد

محمدرضا منصوری
نماینده مردم ساوه در مجلس
در صورتی که طرح استانی شدن انتخابات با شکل فعلی آن اجرایی شود ممکن است بین اقوام مختلف در شهرستان‌ها اختلافاتی ایجاد شود و به این ترتیب شاهد کاهش مشارکت مردم در انتخابات باشیم، بنابراین باید جوانب موضوع در نظر گرفته شود.
این شیوه برگزاری انتخابات باعث می‌شود شهرهای کوچک و روستاها به دلیل جمعیت کمتر نتوانند تأثیری در انتخابات نامزد مورد نظر خود داشته باشند. همچنین استانی شدن انتخابات باعث حذف تصمیم و اراده مردم شهرهای کوچک و مناطق حاشیه‌ای کشور از اثرگذاری در سیاست‌های کشوری و نا امیدی مردم از جمهوریت نظام می‌شود. در ضمن با استانی شدن انتخابات مجلس، شهرهای کوچک به حاشیه رانده و به فراموشی سپرده می‌شوند. استانی شدن انتخابات مجلس باعث افزایش هزینه‌های انتخاباتی می‌شود و افزایش هزینه در این نوع انتخابات باعث ایجاد فساد مالی شده و موجب می‌شود وابستگان به قدرت و ثروت به مجلس راه پیدا کنند. حال که شورای نگهبان ایراداتی را به این طرح وارد کرده است بعید می‌دانم در این دوره از انتخابات شاهد اجرایی شدن آن باشیم، چرا که با در نظر گرفتن شرایطی از جمله حداکثر زمان برای استعفاها که 16 خرداد تعیین شده است، این طرح با شرایط فعلی‌اش به این دوره از انتخابات نخواهد رسید. همچنین معتقدم با توجه به این‌که براساس سخنان آقای کدخدایی، شورای نگهبان محدودیت سه دوره نمایندگی را برخلاف قانون اساسی عنوان کرده است مجلس نیز از این موضوع صرف نظر کند مگر این‌که بخواهد اصراری برای اجرایی شدن آن داشته باشد که در آن صورت برای تصمیم‌گیری نهایی به مجمع تشخیص مصلحت واگذار می‌شود. به اعتقاد من نیز ایجاد این محدودیت مناسب است و موجب می‌شود فرصت‌هایی نیز برای جوانان و دیگرانی که دارای دیدگاه‌های مناسب تری برای نمایندگی هستند فراهم شود، اما در هر حال اگر شورای نگهبان آن را برخلاف قانون اساسی می‌داند باید از این موضوع صرف‌نظر کنیم.

مصیبت تمام‌عیار استانی شدن انتخابات

جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی
عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس
مصوبه استانی شدن انتخابات با وجود این‌که حاوی نکات مثبتی است و بحث ورود احزاب و ارتقای جایگاه نمایندگی به مسائل کلان کشور در این مصوبه مجلس وجود دارد اما در عین حال ایرادات اساسی به آن وارد است. اول این‌که هزینه‌های هنگفتی را به نامزدهای انتخابات مجلس تحمیل خواهد کرد و باعث می‌شود نامزدها برای تامین این هزینه‌ها به کانون‌های ثروت متکی شوند. استفاده از این پول‌ها هم معمولا در انتخابات و بعد از آن دردسرساز می‌شود. از سویی دیگر تناسب‌های قومی، مذهبی و اقلیتی در استان‌های مختلف نادیده گرفته می‌شود. همچنین در صورت اجرایی شدن این مصوبه، بسیاری از شهرستان‌های کوچک که رای خود را در روند انتخابات اثرگذار نبینند به پای صندوق رای نخواهند رفت و این مساله به مشروعیت نظام ضربه خواهد زد. نکته دیگر این که احزاب امروزی، قدرتمند، شناسنامه‌دار و دارای جایگاه بین مردم نیستند. اگر انتخابات استانی شود این احزاب به عنوان واسطه مردم و نامزدها به ایفای نقش می‌پردازند و این در حالی است که این‌گونه نقش‌آفرینی احزاب در انتخابات مشکلات عدیده‌ای را ایجاد خواهد کرد. چون فیلتر جدیدی ایجاد خواهد شد که انتخاب مردم را محدود می‌کند. همچنین ابهامات زیادی درباره محدودیت سه دوره نمایندگی وجود دارد و این مساله چون سابقه‌ای در قانون اساسی ندارد مخالف و مغایر با آن است. بنابراین تصور می‌کنم این مصوبه مجلس با این همه مشکلات و ایرادات قانونی و احتمال تنش‌های قومیتی و مذهبی، ضربه زدن به مشروعیت نظام نزد مردم،کاهش میزان مشارکت شهرهای کوچک و از بین بردن اثرگذاری آنها،‌ ایجاد فاصله میان نمایندگان و مردم و .... در صورت اجرایی شدن کشور را با معضلات متعددی مواجه خواهد کرد. اکنون که شورای نگهبان به این مصوبه ایراد گرفته، لازم است مجلس شورای اسلامی با تامل و دقت بیشتر این مصوبه را مورد بررسی مجدد قرار دهد و حتی آن را با لایحه انتخابات دولت ادغام کند و در نهایت قانونی نوشته شود که تنش‌ها و چالش‌ها را رفع کند.

تفکر ملی باید دغدغه نمایندگان باشد

محمدجواد جمالی
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس
برابر با تجربه این سال‌ها می‌توان گفت نمایندگانی که چند دوره در انتخابات از یک حوزه شرکت می‌کنند و موفق به کسب کرسی نمایندگی می‌شوند طی چند سال سیطره‌ای بر شهرستان پیدا می‌کنند. این روند باعث می‌شود که حتی انتخابات تمامی روسای ادارات و مقدرات شهرستان هم با نظر آنها باشد و دیگران قدرت رقابت با آنها را پیدا نمی‌کنند. در چنین شرایطی طبعا دموکراسی واقعی اتفاق نمی‌افتد. بنابراین موافق این هستم که نماینده بعد از سه دوره حضور در انتخابات و کسب مجوز ورود به مجلس برای دور چهارم در انتخابات شرکت نکند و برای دوره بعدی منعی برای شرکت نداشته باشد و به اعتقاد من خوب است که این اتفاق به نحوی عملیاتی شود. همچنین معتقد نیستم که با استانی شدن انتخابات همه مشکلات حل خواهد شد اما در حال حاضر متاسفانه نمایندگان در شرایط کنونی درگیر بسیاری از امور جزئی و حتی بعضا درخواست‌های غیرقانونی هستند و حتی به خاطر کسانی که به آنها رای دادند، این درخواست‌های غیر قانونی را به قوه مجریه منتقل می‌کنند. از این رو در چنین شرایطی نماینده از دیدگاه و تفکر ملی دور می‌شود. شاید استانی شدن، گامی برای اصلاح این روند باشد. این نکته را هم باید یادآور شد که به‌طور معمول لوایح و پیشنهادهایی از این دست، چند ماه به آخر فعالیت مجلس ارائه می‌شود و در این مدت، زمان کافی برای جرح و تعدیل آن نیست.

حذف موارد خلاف قانون اساسی در طرح اصلاح قانون انتخابات

محمدعلی پورمختار/ نماینده بهار و کبودرآهنگ
با توجه به اعلام نظر شورای نگهبان درباره وجود ابهامات و ایرادات قانونی و شرعی به برخی از موارد اصلاح قانون انتخابات مجلس و استانی شدن، قطعا مجلس به آنها رسیدگی کرده و آنها را رفع خواهد کرد. البته در مورد محدودیت سه دوره نمایندگی که شورای نگهبان آن را برخلاف قانون اساسی عنوان کرده است طبیعتا مجلس باید این موضوع را اصلاح و به تعبیری حذف کند، چرا که صراحتا برخلاف قانون اساسی و محدودکننده حقوق انتخاب شوندگان اعلام شده است. به‌رغم این‌که ایده‌های مختلفی در مجلس در این باره مطرح بود، اما ‌باید حذف شود. در ضمن برخلاف نظر شورای نگهبان مبنی بر این‌که طرح استانی شدن انتخابات موجب کاهش مشارکت مردمی و نادیده گرفتن حقوق نامزدهای انتخابات می‌شود معتقدم میزان مشارکت مردم کاهش نخواهد یافت، بلکه با حضور تشکیلات مختلف از جمله ائتلاف‌ها و احزاب نقش آنها قوی‌تر شده و موجب فعال‌تر شدنشان در انتخابات می‌شود و به این ترتیب طرفداران آنها نیز فعال خواهند بود.