دشتی که دریا شد

دهلاویه چندی بعد آزاد شد و یادمان شهید چمران در سال 74 در 400 متری غرب روستای دهلاویه ساخته شد؛ مکانی که امروز خود یک جاذبه دیدنی و از المان‌ها و یادگار‌های دوران جنگ است و یادآور مقاومت مردم منطقه و فرمانده دلاور شهیدشان.
- سوسنگرد؛ شهری که دشمن در زمان جنگ تحمیلی خود را از طریق دهلاویه به آن رساند و در دوبار حمله به این شهر با مقاومت شدید مردم مواجه شد و در بار سوم توانست آن را به محاصره درآورد.
بستان یا بسیتین؛ شهری در همسایگی سوسنگرد و در مجاورت استان میسان عراق که نیروهای عراقی به قصد رسیدن به اهواز، در چهارم مهر 1359 آن را به اشغال خود درآوردند. در هشتم مهر 59 و با همت و مقاومت مردم منطقه و رزمندگان اسلام، موقتا آزاد شد و در بیست و یکم مهر همان سال برای بار دوم به اشغال بعثی‌ها درآمد تا در عملیات طریق‌القدس در دهم آذر 60 آزاد شد و به آغوش میهن بازگشت.
- دهلاویه و سوسنگرد و بستان و چند شهر و دهستان دیگر مثل ابوحمیظه و کوت سید نعیم که همگی عطر شهادت می‌دهند و بوی شقایق، دشت آزادگان را تشکیل می‌دهند؛ دشتی که پیش از جنگ ایران و عراق دشت میشان و صدها سال پیش دشت میسان یا سهل‌میان نام داشت و پس از جنگ تحمیلی به دشت آزادگان تغییر نام داد؛ دشت زنان و مردان آزاده - شهرستان دشت آزادگان از نخستین مناطق ایران و خوزستان بود که به اشغال نیروهای عراقی درآمد و اکنون نیز از نخستین مناطق و شهرستان‌های خوزستان است که با احتمال طغیان رودخانه‌های خروشان استان، احتمال آبگرفتگی و زیرآب رفتنشان قوت یافت و حکم تخلیه تمام شهرستان، در کنار چند شهر و ده‌ها روستای دیگر خوزستان صادر شد.
ـ امروز هم با گذشت حدود 40 سال از محاصره و اشغال دشت آزادگان و شهرهای هویزه و حمیدیه، این مناطق به محاصره سیلاب خشمگینی درآمده که اهالی دشت می‌گویند در مقابلش کوتاه نمی‌آیند و به‌راحتی خانه و زندگی خود را به آن نمی‌سپارند. تصاویر و ویدئوها در فضای مجازی و سایت‌های خبری و خبرنگاران محلی که با آنها در ارتباطیم، همگی از همبستگی و اتحاد عجیب مردم این مناطق با ایجاد سنگرها و سیل بندها یا حتی دست خالی در مواجهه با سیلاب و طغیان کرخه و کارون و دز خبر می‌دهند؛ مقاومتی که برخی گفته‌اند حتی شاید بتوان آن را جانانه‌تر و جدی‌تر از مقاومت دوران دفاع مقدس عنوان کرد.
رضایی، نماینده ویژه استاندار در سوسنگرد، مرکز دشت آزادگان هم در گفت‌وگو با جام‌جم از مقاومت مردم و ساخت سیل‌بندی به طول هفت کیلومتر در کنار ساحل کرخه خبر می‌دهد که مانع ورود سیلاب به سوسنگرد و اطمینان خاطر مردم شهر شده، تا جایی که به زندگی عادی و روزانه خود ادامه می‌دهند.
زاهد فردوس‌پناه، معاون فرماندار دشت آزادگان اما از زیر آب رفتن کامل 12 روستا و زیرآب رفتن تدریجی و تخلیه تعدادی دیگر خبر داده و گفته با وجود همه مقاومت‌ها، شهرهای بستان و سوسنگرد هم در محاصره سیلاب هستند، اما هنوز سیلاب وارد این دو شهر نشده است.
وی بار دیگر از مردم تمام شهرها و روستاهای دشت آزادگان خواسته این دشت را تخلیه کنند، گرچه اذعان دارد مردم مصمم به مقاومت بوده و حاضر به ترک مناطق خود نیستند.
شرایط حاکم بر دشت آزادگان و شهرهای حمیده و رفیع در هویزه که حکم تخلیه آنها صادر شده، باعث شد، سری به این شهرها بزنیم و بدانیم مقاومت این مردم، ناشی از چه داشته‌ها و آب و خاک باارزشی است و این شهرها به‌جز یادمان‌های جنگ، چه داشته‌های تاریخی و فرهنگی و معیشتی دارند. با ما تا انتهای گزارش همراه شوید.

حمیدیه
حمیدیه شهرستانی است در 25 کیلومتری اهواز مرکز استان خوزستان، با جمعیتی بالغ بر 50 هزار نفر که این روزها نامش بارها در رسانه‌ها تکرار شده است. این شهرستان که عمده معیشت مردمش از طریق کاشت سبزیجات تامین می‌شود، به‌واسطه همجواری‌اش با رودخانه کرخه، بسیار خسارت دیده و تمام محصولات سبزی و بامیه زمین‌های زیرکشتش را از دست داده است. علاوه بر اقتصاد کشاورزی، آثار میراثی و طبیعی این شهر هم در معرض تهدید است و از این رو گردشگری آن هم به عنوان یکی دیگر از راه‌های کوچک تولید درآمد، در حالت تعلیق است. حمیدیه دارای یک محوطه تاریخی است که قدمتش به دوران پیش از اسلام و عمدتا دوره ساسانی برمی‌گردد و آن‌طور که یکی از فعالان میراث،صنایع دستی و گردشگری استان می‌گوید، به دلیل بارش‌های اخیر متحمل خسارت شده است. قاسم منصور آل‌کثیر همچنین به قصر شیخ یا کوشک حمیدیه که متعلق به یک حکومت محلی همزمان با دوره قاجارهاست اشاره می‌کند. او می‌گوید: سقف این اثر با وجود این‌که در فهرست آثار ملی قرار دارد، فرو ریخته و همین عامل این بنا را در معرض بارش باران آسیب‌پذیر کرده است. در همین حال، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این شهرستان در این باره به جام‌جم می‌گوید: کوشک شامل یک ساختمان و تاسیسات آبی کشاورزی پیرامون آن است و مسؤولان میراثی به همراه مردم شهر و دوستداران میراث فرهنگی، تمام تلاش خود را برای حفظ این اثر به کار گرفته‌اند. به گفته حسن بهداد، در امتداد این محوطه سیل‌بند زده شده و وضعیت آن به صورت پیوسته رصد می‌شود.
اما این مقام مسؤول،‌ صنایع‌دستی این شهرستان را هم در زمره صنایعی عنوان می‌کند که از سیل اخیر آسیب دیده است. بهداد خاطرنشان می‌کند: تولیدات حصیر و بوریابافی بخش عمده صنایع‌دستی حمیدیه را تشکیل می‌دهد که در شرایط کنونی به دلیل از بین رفتن مواد اولیه، متوقف شده است. بخش‌های روستایی حمیدیه اما بیش از خود شهر با سیل
دست‌و پنجه نرم می‌کنند. حمیدیه طبیعتش هم بکر است و دیدنی؛ همجواری رمل و جنگل و نیز مزارع گل‌های شب‌بو و زنبق در حاشیه رودخانه کرخه، می‌تواند این شهر را به یکی از شهرستان‌های توریستی استان خوزستان بدل کند؛ هرچند که حالا بخشی از این جنگل‌ها و نیز مزارع گلی که گل‌هایشان به دیگر شهرهای کشور هم صادر می‌شده،‌ به زیر آب رفته‌اند.

پرچم مقاومت در سوسنگرد بالاست
این شهر مرکز دشت آزادگان هم‌مرز با کشور عراق است و در داخل هم در مجاورت اهواز، هویزه و بستان است و رودخانه زیبای کرخه از میان آن می‌گذرد. 80 هزار نفر جمعیت دارد که عموما عرب هستند با پیشه کشاورزی.
از مراکز تفریحی آن می‌توان به پارک ورودی شهر، پارک مرکزی شهر و ساحل زیبای کرخه و پارک شهید سبحانی اشاره کرد که سوسنگردی‌ها اوقات فراغت خود را در آنها می‌گذرانند. به اینها اضافه کنید یادمان شهید چمران در دهلاویه که یک المان جنگی است و منطقه زیبای جنگلی ام دبس با تپه‌های شنی بکرش. سوسنگرد یک دانشگاه صنعتی به نام شهدای هویزه هم دارد که ساختمان موقت آن در مرکز شهر قرار دارد و ساختمان اصلی‌اش در حال ساخت است.

رفیع؛ سبک زندگی متفاوت
رفیع از توابع شهرستان هویزه است و جمعیتی حدودا 4000 نفری دارد و خیلی بعید است تا به امروز نامش را شنیده باشید و اگر سیل ویرانگر نمی‌آمد هم شاید هیچ‌گاه فرصت معرفی وشناختش را نمی‌یافتیم؛ عدویی که شاید سبب خیر شود و توجه‌ها را به این نقطه جلب کند. رفیع، شهری که زندگی و معیشت مردمانش در گذشته وابسته به تالاب بوده،‌ از ظرفیت‌های زیادی در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی برخوردار است؛ تا آنجا که به‌واسطه هنر بوریابافی مردمانش در آستانه ملی شدن بود و حالا با از بین رفتن سه کارگاه در این شهر و البته شهرستان هویزه که به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی دشت آزادگان و هویزه، تنها در یکی از آنها صد نفر مشغول به کار بودند، سرنوشت این پرونده مشخص نیست. علی عبیاوی تاکید می‌کند در حال حاضر به دلیل آبگرفتی روستاها و تمامی مناطق پیرامونی این شهر، امکان دسترسی به نی که ماده اولیه بوریابافی است وجود ندارد. علاوه بر اینها، آنطور که قاسم منصور آل‌کثیر به جام‌جم می‌گوید، مردم این شهر همچنین ید طولایی در بافت مضیف داشته و از این رو ساکنان کشورهای عربی همسایه برای ساخت مضیف از آنها دعوت می‌کنند. این فعال میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با اشاره به پیشینه زندگی اهالی رفیع، از سبک زندگی منحصر به فرد آنها به عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی منطقه نام برده و می‌افزاید: همجواری با هورالعظیم، آنها را حورنشین کرده و یک سبک زندگی خاص با عنوان معدان به آنها بخشیده است؛ تا آنجا که موسیقی و لهجه خاص خودشان را دارند. به گفته آل‌کثیر زندگی آنها با آب گره خورده و اثرش را حتی می‌توان در نامگذاری بچه‌های رفیع دید که نام بسیاری از آنها از ماهی‌ها گرفته شده است. او همچنین یادآور می‌شود قرار بود این سبک زندگی در سال 95 در میراث معنوی کشور ثبت شود که متاسفانه تا به امروز این اتفاق محقق نشده و این سبک زندگی در حال نابودی است.

کوت ابوحمیظه و کوت سید نعیم
عبیاوی در ادامه به وضعیت دو شهر کوت ابوحمیظه و کوت سید نعیم هم اشاره می‌کند. این مقام مسؤول درخصوص کوت ابوحمیظه به جام‌جم می‌گوید: سیل‌بندهای محکمی که در مسیر آب ساخته شده، تاکنون مانع ورود سیل به این شهر شده است. او همچنین می‌افزاید: در ابوحمیظه اثر تاریخی شاخص وجود ندارد و اداره میراث به‌تازگی اقدام به برگزاری کلاس‌های گلیم‌بافی در این منطقه کرده است تا به این ترتیب زنان ابوحمیظه‌ای با اشتغال به این هنر کسب درآمد کنند. در همین حال، عبیاوی تاکید می‌کند: متاسفانه ابونعیم به‌شدت در معرض تهدید است. کوت سیدصالح در همجواری سید نعیم از توابع شهر کارون، از دیگر نقاطی است که مردمش در چند روز اخیر در محاصره آب به‌سر می‌برند؛ به گونه‌ای که به گفته آل‌کثیر، مردمان آنجا شغل‌شان را که وابسته به استفاده از خوس یا همان برگ نخل است از دست داده‌اند و برقراری ارتباط با مناطق همجوارشان نیز ناممکن شده است. این فعال میراثی همچنین به پل کوت سیدصالح نیز اشاره می‌کند؛ پلی که ثبت ملی شده و در حالی که قرار بود به زودی مرمت شود، بخش زیادی از آن به زیر آب رفته است.