سیزده به در امسال؛ خوب، بد، زشت

به گزارش جام جم آنلاین ، سیزده به در از جشن‎های نوروزی است که ریشه‎ای کهندارد. سیزدهم فروردین ماه هر سال به روز طبیعت نامگذاری شده و تعطیل رسمی است.

یک باور رایج این است که مردم روز سیزدهم فروردین باید به خارج از خانه بروند تا نحسی این روز را به در کنند که البته هیچ سند تاریخی برای آن وجود ندارد. در واقع شاید در سده‎های اخیر موضوع نحسی عدد سیزده به وجود آمده است و این باور ریشه قدیمی و باستانی ندارد. روز طبیعت آیین‎های زیادی دارد، از سبزه گره زدن گرفته تا خوردن کاهو و سکنجبین و از پختن آش رشته گرفته تا سپردن سبزه به رود و رهاسازی ماهی‎ها در آب. برخی از آنها سنت‎های نیکویی هستند که البته مهم‎ترین آن حفظ مراودات خانوادگی و البته ارزش و بها به طبیعت است.

با تمام این اوصاف سیزده به در دیگری از راه رسید. هر چند سیل در تمام ایران پخش شده است اما با این وجود در دشت و کوه و باغ و بیشه‎زار و هر جایی که ردی از طبیعت، سبزه و درخت باشد تبدیل به میزبانی برای مردم می‎شود، مردمی که پس از پشت سر گذاشتن تعطیلات نوروزی حالا می‎خواهند با در کردن سیزده به استقبال سال کاری جدید بروند و با یک خاطره خوب به تعطیلات نوروزی خود رسما پایان بدهند. اما سیزدهم فروردین سال 98 نسبت به سیزده‎های سال‎های گذشته تا حدودی متفاوت است. به عبارت بهتر روز طبیعت امسال نسبت به سال‎های گذشته کمی خطرناک‎تر است به خصوص برای کسانی که در مناطق سیل‎خیز زندگی می‎کنند. توصیه بدی است که اگر آنها امسال از سیزده به در چشم پوشی کنند؟ این توصیه بد نیست، در واقع عقلانی و منطقی است. با هم خطرات و باورهای نادرست سیزده به در را مرور می‎کنیم.

سیل در کمین است

ابتدای سال 98 مقارن با سیل خانمان براندازی بود که به اقصی نقاط کشور نفوذ کرد و خسارات جانی و مالی متعددی بر جای گذاشت. با این شرایط چه منطقی پشت این وجود دارد که با وجود همه هشدارهای مکرر خانواده‎ای بخواهد در کنار یک رودخانه سیزده به در کند و خطر طغیان ناگهانی رودخانه را به جان بخرد؟ کودکانی که در حاشیه رودخانه‎ها مشغول بازی و سرگرمی هستند چقدر با خطرات جدی مواجه هستند و والدین آنها نیز چقدر با همین خطرات روبرو می‎شوند؟

واقعیت این است که هنوز خطر طغیان رودخانه‎ها وجود دارد و منطقی نیست که در چنین شرایطی مکان‎هایی همانند جوار رودخانه‎ها و آبگیرها برای تفریح در سیزده به در نظر گرفته شود.

نکته بسیار مهم این است که سیزده به در برای برخی از خانواده‎ها نه تنها اهمیت زیادی دارد بلکه بر این باورند این روز باید در عمق جنگل‎ها و یا در کنار رودخانه‌ها سپری شود. سیزده به در امسال نوعی ریسک برای این ماجراجویان به شمار می‎رود. سیل هنوز کمین کرده و خطرناک است و هر لحظه ممکن است از راه برسد و افراد متعددی را غافلگیر کند و به کام خود بکشاند. با سیلی که ابتدای 98 به راه افتاد در کردن سیزده در نقاط سیل‎خیز چقدر ارزش دارد؟

موج بی فرهنگی

واقعیت این است که رفتارها و نوع فرهنگ برخی از شهروندان ایرانی به گونه‌ای است که گاهی اوقات سیزده به در به نوعی آفت برای طبیعت ایران تبدیل می‌شود، کافی است به حجم زباله‎ها و خسارات به جای مانده از تفریحات انسانی در سیزده به در هر سال دقت کنیم و متوجه اتفاقی که در واقع یک فاجعه زیست محیطی است، شویم. در واقع سیزده به در تاوان سنگینی برای طبیعت دارد. از شاخه‎های شکسته شده گرفته تا ایجاد آتش سوزی و از ریختن زباله در آب و طبیعت گرفته تا پخش شدن انواع پسماندهای غذایی و حتی موارد به شدت آلوده‌ای همانند پوشک کودک. هنوز والدین ناآگاه و بی‎فرهنگی هستند بدون هیچ تفکری پوشک آلوده کودک خود را در طبیعت رها می‎کنند. در واقع بسیار تلخ نوروزی این است که بسیاری از گردشگران و تفریح‎کنندگان هنوز به درک کاملی از موضوع حفظ محیط زیست نرسیده‎اند. آنها به راحتی آتش درست می‎کنند و انواع آلودگی را به وجود می‎آورند. زباله‎های خود را بدون هیچ ملاحظه‎ای در همان نقطه‎ای که اتراق کرده بودند می‎ریزند و هیچ تلاشی برای جمع کردن آن انجام نمی‎دهند. آنها تعطیلات نوروزی خود را با تولید حجم انبوهی از زباله به پایان می‌برند.

پارک‌ها و بوستان‌ها یک روز پس از سیزده به در مملو از انواع آشغال خوراکی به خصوص پوست تخمه است. در این میان اشیای دیگری همانند انواع بسته‌ها ، لیوان‌ها و بطری پلاستیکی نیز به وفور دیده می‌شوند. یکی دیگر از اتفاقات بد این روز این است که مردم بنا بر یک باور قدیمی سبزه‎های خود را در آب رها می‌کنند که این خود باعث ایجاد مشکلاتی زیست محیطی می‌شود.

سبزه گره بزنیم یا نه؟!

یکی از آیین‌های این روز سبزه گره زدن است که بیش‌تر جوانان در این روز این کار را انجام می‌دهند. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت است که همیشه سبز و شاداب باقی بمانیم، از سویی گره زدن سبزه در باورهای ایران باستان به معنای نمادی برای سر و سامان گرفتن و ازدواج است. در واقع سنت سبزه گره زدن از سال‎های پیش تاکنون وجود داشته و در روز سیزدهم فروردین میلیون‎ها سبزه به هم گره زده می‎شود. اما این کار نیز در سال‎های اخیر با انتقاداتی مواجه بوده است. در واقع این سنت دیرینه به عنوان یکی از چالش‎های صدمه زدن به محیط زیست معرفی می‎شود، به خصوص اینکه افراد بسیار زیادی در این روز از سر شوخی و خودنمایی شاخه‎های بزرگ درختان و سایر گیاهان را به هم گره می‎زنند و باعث شکسته شدن آنها و خسارت به طبیعت می‎شوند.

سیزده به در خوب، سیزده به در بد

روز طبیعت می تواند زیباترین روز تعطیلات نوروزی باشد البته به شرط رعایت برخی از باید و نبایدها. به شرط اینکه بدانیم ایجاد آتش برای درست کردن غذا تا چه اندازه خطرناک است و رها کردن کودکان در دامان طبیعت به خصوص حاشیه آبگیرها و رودخانه‎ها چه خسارات غیرقابل جبرانی به همراه دارد. روز طبیعت زیباست اگر همه فرهنگ کاملی نسبت به نگهداری از طبیعت داشته باشند و به بهانه دورهمی و خوشحالی همه چیز را خراب نکنند و باعث کثیفی محیط زیست نشوند. به هر حال سیزده به در امسال نیز مانند همه سال‎های گذشته نشان خواهد داد در زمینه فرهنگ نگهداری محیط زیست در کجا قرار داریم.