بهار اعتراضات در بالکان غربی

این روزها جمهوری‌های صرب‌های بوسنی هرزگوین، صربستان، مونته‌نگرو و آلبانی، شاهد تظاهرات شهروندان ناراضی علیه حاکمان فاسد و خودکامه است. البته این تظاهرات‌ که غالبا شنبه شب‌ها برگزار می‌شود در بعضی کشورها از ماه‌ها پیش آغاز شده و در بعضی دیگر از چند هفته پیش.
علت همه این اعتراض‌ها نیز به نوعی مشترک است. در آغاز عده قلیلی از مردم در این تظاهرات‌ شرکت می‌کردند، اما چیزی نگذشت که به خشمی همه گیر بدل شد و جمعیت انبوهی را علیه خویشاوندسالاری، فساد و جنایت‌های سازمان یافته در بدنه دولت و به‌ویژه علیه آن ناامیدی‌ها و بدون‌چشم‌انداز‌های فزاینده به خیابان‌ها کشاند.
در بانیا لوکا، مرکز جمهوری صرب‌های بوسنی‌هرزگوین، مرگ اعلام نشده یک جوان 21 ساله موجب به وجود آمدن جنبش اعتراضی «عدالت برای داوود» در آوریل 2018 شد. این جنبش طی مدتی کوتاه موفق به سازماندهی و بسیج مردم شده و هزاران نفر را برای اعتراض علیه فساد و خودکامگی رژیم آن ناسیونالیست صرب بوسنیایی یعنی میلوراد دودک راهی خیابان‌ها کرد.
در نوامبر 2018 در شهر کروسواک در مرکز صربستان یکی از سیاستمداران مخالف به نام بورکو استوانوویچ به‌شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفت. از آن زمان هر شنبه شب در سراسر صربستان تظاهراتی با شعار «یکی از پنج میلیون‌نفر» برگزار می‌شود و ده‌ها هزار نفر علیه دولت الکساندرا وچیچ به خیابان‌ها می‌آیند.
در آلبانی نیز از دسامبر گذشته اغلب دانشجویان در اعتراض به شرایط سخت زندگی به خیابان‌ها می‌ریزند و علیه دولت سوسیالیست ادی راما و روابط احتمالی وی با جنایات سازمان یافته شعار می‌دهند.
اعتراض‌ها در مونته‌نگرو در ژانویه سال جاری و پس از انتشار فیلم افشاگرانه پرداخت صد هزار یورو رشوه به حزب حاکم پرزیدنت میلو یوکانوویچ توسط یک تاجر فراری، آغاز شد. این جنبش موسوم به «پاکت پول» شعار مقاومت! را برای تظاهرات خود انتخاب کرده است.
گرچه جنبش‌های اعتراضی در سال 2014 تحت عنوان «بهار بوسنی» و در سال 2016 با نام «انقلاب رنگی» در مقدونیه به راه افتاد، اما وضعیت مردم سراسر منطقه بالکان غربی چنان اسفبار است که همچنان اعتراض‌ها ادامه دارد. به گفته یکی از سیاست پژوهان محلی به نام «ودران زیحیچ» برای نخستین بار پس از سال‌ها مردم این منطقه به جایی رسیده‌اند که دیگر نمی‌توانند بر فساد طبقه حاکم چشم ببندند.
دو دهه پس از پایان جنگ یوگسلاوی همچنان وضعیت در منطقه بالکان ناامیدکننده است. هر سال ده‌ها هزار جوان از کشورهای غرب بالکان به دلیل ناامیدی نسبت به آینده خود، تن به مهاجرت می‌دهند و آن عده‌ای که در کشور می‌مانند هم همواره در حال تحمل وضعیت فاجعه بار بهداشت و درمان و آموزش هستند و از مشکلات زیست محیطی و کمبود زیرساخت‌ها رنج می‌برند.
اتحادیه اروپا که زمانی به آینده بالکان غربی امیدهای زیادی بسته بود امروز شاهد تعطیلی عملی پارلمان‌های این کشور و پایان گفت‌وگو میان گروه‌های مختلف است. زیحیچ عقیده دارد پارلمان در بالکان در حکم دکوری از یک دموکراسی ظاهری است.
یکی از دیپلمات‌های بلندپایه اتحادیه اروپا در بلگراد نیز می‌گوید: «ما شاهد فروپاشی سیاست بالکان در اتحادیه اروپا هستیم.» این سیاستمدار به همین دلیل امیدی به ثمربخش بودن این اعتراض‌ها ندارد. جالب این که این روزها بر خلاف سال‌های گذشته اثری از پرچم پرستاره اتحادیه اروپا در تظاهرات‌ مردم بالکان دیده نمی‌شود.

محمدعلی فیروزآبادی
بین‌الملل
ترجمه از اشپیگل آنلاین