خوره بدهی، بیمارستان‌ها را می‌خورد

بدهی بیمه تأمین اجتماعی به بیمارستان‌ها حدود5000 میلیارد تومان می‌شود. مانده مطالبات بیمارستان‌های غیردانشگاهی که شامل داروخانه‌ها، بیمارستان‌های خصوصی و کلینیک‌های پاراکینیکی ا ست نیز امسال گذشته حدود هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. براساس اطلاعات منتشر شده بدهی تأمین‌اجتماعی به این مراکز در شش ماهه اول سال نیز 1800 میلیارد تومان است.
علاوه بر این، بدهی بیمه تأمین اجتماعی به بیمارستان‌های خصوصی نیز سال گذشته 577 میلیارد تومان است که در شش ماه نخست امسال 677 میلیارد تومان به آن اضافه شد.
این درحالی است که مسؤولان تامین اجتماعی به ما می‌گویند هنوز برآورد بدهی‌های این سازمان در شش ماهه دوم امسال نهایی نشده است، اما به گفته آنها بدهی تأمین اجتماعی به همه مراکز درمانی و بیمارستان‌ها در مجموع سال 96 و شش ماه نخست امسال تقریبا 15 هزار میلیارد تومان است.
آبان امسال طاهر موهبتی، مدیرعامل بیمه سلامت از پرداخت هزار میلیاردی از مطالبات دولتی خبر داد. آن طور که او وعده داد قرار بر این شد با حمایت سازمان برنامه و بودجه و خزانه‌داری کل به پرداختی‌ها نظمی داده شود، اما به نظر می‌رسد اتفاق خاصی نیفتاده چون زمزمه تعطیلی مراکز درمانی و بیمارستان‌ها همچنان شنیده می‌شود.
بیمه‌ها پارتی‌بازی می‌کنند
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نماینده مجلس با اشاره به بدهی بیمه‌ها به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، درباره علل پرداخت نشدن به موقع بیمه‌ها به ما می‌گوید:‌ «بدهی بیمه‌ها به دلیل این است که آنها به‌روز بدهی‌هایشان را پرداخت نمی‌کنند.» او می‌گوید که بسیاری از بیمه‌ها تا 12 ماه به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بدهکار هستند. این اما تنها برای بیمارستان‌های خاص است.
قاضی‌زاده ادعا می‌کند بیمه‌های تأمین اجتماعی به بیمارستان‌های خود بدهکار نیستند و روند پرداختی بیمه‌ها به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی که برای خود بیمه‌هاست، متفاوت است: «بیمه تأمین اجتماعی به هیچ‌یک از بیمارستان‌هایش بدهکار نیست. واریزی بیمه‌های ارتش به بیمارستان‌های خود ماهانه و به موقع انجام می‌شود.»
این در حالی است که این بیمه‌ها به بیمارستان‌ها و مراکز دیگر حداقل چهار تا شش ماه بدهکارند. بیمه‌ها از بودجه‌ای که برای همه بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است به نفع خود مراکز خود استفاده می‌کنند؛ این در حالی است که باید از بودجه‌ای که به آنها داده شده است، برای همه مراکز درمانی هزینه شود. قاضی‌زاده در پاسخ به این سؤال که چرا بر عملکرد بیمه‌ها نظارت نمی‌شود، عنوان می‌کند: «بیمه‌ها اجازه نظارت بر عملکردشان را به ما نمی‌دهند.» آن طور که او می‌گوید اگر نظارت بر عملکرد بیمه‌ها را هم به عهده دولت بگذاریم، دولت نظارت درستی نخواهد داشت. قاضی‌زاده معتقد است تنها راه حل این مشکل، جوابگویی وزیر کار و رفاه به عملکرد خودسرانه بیمه‌هاست.
بیماری بیمارستان‌ها
نمایندگان مجلس و مدیران دولتی که در حوزه سلامت کار می‌کنند، آمار دقیقی از بدهی‌ها و بیمارستان‌هایی که به خاطر بدهی بیمه‌ها به مشکل برخورده‌اند، ندارند. به گفته حیدرعلی عابدی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، بیمه سلامت، نزدیک چهار ماه به داروخانه‌ها، بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها بدهکار است. اوضاع پرداختی بیمه تأمین اجتماعی اما بدتر از اینهاست. عابدی به جام‌جم می‌گوید این بیمه به بعضی از بیمارستان‌های خصوصی به اندازه 12 تا 18 ماه بدهکار است. او البته از بیمارستان‌هایی که بیمه‌ها بدهی سنگین به آنها دارد، اسمی نمی‌برد. تنها چیزی که می‌گوید این است که بیمه تأمین اجتماعی به یکی از بیمارستان‌ها 18 ماه بدهی دارد.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ادامه می‌دهد:‌ «بیمه‌ها تنها به دو بیمارستان، به اندازه 20 میلیارد تومان بدهی دارند.» بدهی که از نظر عابدی اگر وصول نشود، دیر یا زود باعث تعطیلی بیمارستان‌ها می‌شود. هرچند او تأکید می‌کند به خاطر نبود پرداخت بیمه‌ای بخش دیالیز بیمارستانی تعطیل شده است. وی از بیان نام این بیمارستان خودداری می‌کند.
او ادامه می‌دهد:‌ «اگر بدهی بیمه‌ها ادامه داشته باشد، باید منتظر تعطیلی بیمارستان‌ها باشیم.» احتمال تعطیلی برای بیمارستان‌ها و مراکز درمانی که به صورت خصوصی فعالیت می‌کنند، بیشتر است. هر چه باشد، بیمارستان‌های دولتی زیر نظر نهاد یا ارگانی فعالیت می‌کنند و حقوق کارمند بیمارستان هم توسط آنها پرداخت می‌شود. درباره بیمارستان‌های خصوصی اما این طور نیست.
خدمات بدون بیمه
بسیاری از مدیران مراکز درمانی که مرکزشان رو به تعطیلی است تمایلی به افشای نام خود یا مرکز درمانی‌شان ندارند. یکی از آنها که متخصص رادیولوژی است، می‌گوید بیش از ده سال است یک مطب رادیولوژی در مرکز تهران دارد. مطبی که تا یکی دو سال پیش، چرخش خیلی خوب می‌چرخید، اما این اواخر به دلیل بدقولی بیمه‌ها دخل و خرجش ‌جور درنمی‌آید:‌ «بیمه‌ها از آبان سال گذشته به ما بدهکارند.» بدهی بیمه‌ها به این مرکز درمانی باعث شده است او به فکر لغو قراردادها بیفتد و خدمات بدون بیمه ارائه دهد.
اتفاقی که از نظر او، اثرات بدی خواهد گذاشت:‌ «حداقل اثری که این کار خواهد گذاشت، فشار به مردم است. مردمی که هر ماه و به موقع حق بیمه خود را پرداخت می‌کنند، حال به خاطر بد قولی آنها امکان استفاده از بیمه را ندارند.»
مدیر یکی از بیمارستان‌های خصوصی در تهران نیز با اشاره به بدهی بیمه‌ها به ما می‌گوید:‌ «بدهی بیمه‌ها به بیمارستان‌های خصوصی باعث اختلال در پرداختی‌های بیمارستان‌ها به کارمند‌انشان شده است.» حالا بسیاری از بیمارستان‌های خصوصی در پرداخت حقوق کارمندانشان هم به مشکل برخورده‌اند. او تأکید می‌کند:‌ «شرایط بد اقتصادی کارمندان روی خدمات‌رسانی‌ ما به بیماران تأثیر خواهد گذاشت.»
در فکر تعطیلی
درست است که بدهی بیمه‌ها، تمام نظام سلامت را هدف قرار داده است؛ اما بیش از هر بخش دیگری، این بیماران کلیوی هستند که بدهی بیمه‌ها متوجه آنهاست. چراکه از صفر تا صد خدمات در مراکز دیالیز رایگان است و این بیمه‌ها هستند که چرخ این مراکز را می‌چرخانند. حسین کاتبی، رئیس مرکز تخصصی ژنتیک خاتم استان قم است. مرکزی که بخش دیالیزی آن به خاطر بدهی بیمه‌ها حدود دو ماه پیش تعطیل شده است. هرچند کاتبی به ما می‌گوید به خاطر مردم دوباره آن بخش را فعال کرده است. گلایه کاتبی به جز بیمه‌ها به مدیران سلامت نیز هست. او دلیل تأخیر در پرداختی بیمه‌ها را سوء‌مدیریت می‌داند و معتقد است این مدیران هستند که با نبود نظارت و اعمال قوانین غیراصولی، نظام سلامت را هدف قرار داده‌اند.
حمیدرضا رهبر، رئیس یکی از مراکز دیالیزی در استان قم است. او نیز به ما می‌گوید:‌ «تمام بیماران ما صد در صد بیمه هستند. تقریبا هیچ درآمدی از طرف بیماران نداریم و تنها منبع درآمدی‌مان از طریق بیمه‌هاست.» در بیمارستان‌های تخصصی برای هر پالس دیالیز بیمه موظف است 327هزار تومان بپردازد. برای هر پالس دیالیز (هر یک جلسه‌ای که بیمار دیالیز می‌شود) 260 تا 280هزار تومان در مراکز تخصصی هزینه می‌شود. این 260هزار تومان هزینه پشتیبانی، کارمندی و تجهیزاتی است که استفاده می‌شود.
رهبر می‌گوید به خاطر شرایط بد اقتصادی مراکز درمانی، همه این هزینه‌ها را نقدا پرداخت می‌کنند. این در حالی است که طبق قرارداد ظرف دو ماه باید 60درصد از هزینه هر بیمار از سوی بیمه پرداخت شود و 40درصد بقیه هم بعد از بررسی مدارک پرداخت خواهد شد. بیمه تأمین اجتماعی تقریبا 11 ماه به این مرکز درمانی بدهکار است. بدهی بیمه‌ها درحالی به مراکز درمانی وجود دارد که هزینه‌های درمانی و داروها هر روز افزایش پیدا می‌کند و حال این که آنها با قیمت‌های روز باید مایحتاج خود را تأمین کنند:‌ «من تا چند روز پیش یک سرنگ را 3500 تومان و چکی می‌خریدم و امروز آن را 5000 تومان و نقد می‌خرم و همچنان بیمه‌ها بدهی من را پرداخت نکرده‌اند.» رهبر می‌گوید در درمانگاهش به صورت ماهانه، 800 هزار پالس دیالیز انجام می‌شود و اگر حداقل 200 بیمار هم داشته باشد، چیزی حدود 160 میلیون تومان هزینه‌های جاری مرکز دیالیز است. رهبر می‌گوید او و همکارانش به خاطر شرایط بد اقتصادی به فکر تعطیلی افتاده‌اند.
بیمارستانی که تعطیل شد
نیمه تعطیل شدن یک بخش از مرکز درمانی تنها اتفاقاتی نیست که بدهی بیمه‌ها ایجاد کرده. بدهی بیمه‌ها به بیمارستان‌ها درنهایت باعث شد که بیمارستان خیریه رحیمیان الوند قزوین تعطیل شود. شهر الوند، 200هزار نفر جمعیت دارد و این بیمارستان هم تنها بیمارستان منطقه است و حال به خاطر بدهی بیمه‌ها، اگر یکی از ساکنان این شهر بیمار شود، باید خود را به نزدیک‌ترین شهر، یعنی قزوین که 14 کیلومتر با آن فاصله دارد، برساند. دو روز است بخش درمانگاه بیمارستان رحیمیان الوند با تلاش مدیرانش فعال شده است. ابوالفضل محمدزاده، مدیرعامل این بیمارستان خیریه که حدود دوماه است تعطیل شده در گفت‌وگو با ما با اشاره به بدهی‌های بیمه‌های تامین اجتماعی و سلامت می‌گوید: «هم تامین اجتماعی و هم بیمه سلامت، بدهی‌های خارج از عرف به ما دارند. مطابق قرارداد، معمولا از زمانی که بیمار، ترخیص می‌شود بیمه‌ها تا سه ماه باید پرداختی داشته باشند.» دقیقا مساله‌ای که حالا بیمارستان خیریه رحیمیان الوند با آن روبه‌روست و به خاطر بدهی یک‌ساله تا هشت ماهه بیمه‌ها حالا حتی پرداختی حقوق کارکنان هم امکان‌پذیر نیست. بیمه‌ها نزدیک به پنج تا شش میلیارد تومان به این بیمارستان بدهی دارند. هرچند به گفته محمدزاده بعد از اعلام تعطیلی، 10 تا 15درصد از بدهی‌ها پرداخت شدند؛ پولی که برای حقوق عقب‌افتاده کارمند هزینه شد. این در حالی است که بیمارستان خیریه، به شرکت‌های تجهیزات پزشکی و بانک‌ها هم بدهکار است. مدیرعامل این بیمارستان خیریه معتقد است که تا زمانی که بدهی‌ها صفر نشود، بازگشایی بیمارستان امکان ندارد. او می‌گوید:‌ «بدهی بیمه‌ها شاید به بیمارستان‌های دولتی یا بیمارستان‌های خصوصی آسیب چندانی نزد، ولی به بیمارستان‌های خیریه که با پول خیرین اداره می‌شود، آسیب جدی رساند.»
حقوق کارمند بیمارستان‌های دولتی را دولت می‌دهد و سهامداران هم هر زمانی که لازم باشد به بیمارستان‌های خصوصی پول تزریق می‌کنند. این اتفاق اما برای بیمارستان‌های خیریه نمی‌افتد. وضع بیمارستان‌های قزوین چندان مساعد نیست. به خاطر بدهی بیمه‌ها سه، چهار بیمارستان دیگر این استان در یک اقدام مشترک، تصمیم گرفته‌اند که از زیر پوشش بیمه‌ها خارج شوند، اقدامی که البته بعد از حمایت دانشگاه‌هایی که بیمارستان‌ها زیرنظر آن فعالیت می‌کنند، فعلا فراموش شده است.

دولت مقصر است
به نظر می‌رسد از بین تمام بیمه‌هایی که به مراکز درمانی بدهی دارند، بدهی تأمین اجتماعی از همه بیشتر باشد. محمد فروزان‌فر، رئیس اداره نظارت و ارزیابی اداره کل درمان غیرمستقیم تأمین اجتماعی با اشاره به بدهی‌های تأمین اجتماعی به بیمارستان‌ها درباره بازپرداخت این بدهی‌ها به ما می‌گوید:‌ 60درصد بدهی بیمارستان‌های دانشگاهی تا مرداد پرداخت شده، ولی هنوز 40درصد از مطالبات آنها را بدهکاریم.
از شهریورتا بهمن‌هم هنوز بدهی مراکز درمانی تسویه نشده است. فروزان‌فر مهم‌ترین دلیل بدهی عظیم به بیمارستان‌ها را نقدینگی کم در صندوق تأمین اجتماعی می‌داند و تأکید می‌کند: تأمین اجتماعی 185 هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارد.
او معتقد است در صورتی که طلب دولتی‌ها وصول شود، 15 هزار میلیارد تومان بدهی‌ها به‌راحتی وصول خواهد شد و مشکلات بیمارستان‌ها هم حل می‌شود. هرچند که بدهی دولت به تأمین اجتماعی، پای مجلسی‌ها را هم به میان کشید و آنها مصوب کردند که طبق برنامه ششم توسعه، هر سال 10درصد از بدهی به تأمین اجتماعی باید پرداخت شود. فروزان‌فر می‌گوید، ولی دولت تا به حال 10درصد را پرداخت نکرده است. او معتقد است که بی‌برنامگی‌های طرح تحول سلامت هم بر این بدهی‌ها اضافه کرده است و اگر دولت از پرداخت بدهی‌ها سر باز بزند، سال 98 هم نباید منتظر پرداخت معوقات بیمارستان‌ها باشند.
فروزان‌فر درباره بدهی این سازمان به بیمارستان‌های تأمین اجتماعی و این‌که این بیمارستان‌ها از سازمان طلبی ندارند، می‌افزاید: این ادعا درست است که بدهی ما به بیمارستان‌های خودمان کمتر است، اما برخی بیمارستان‌های تأمین اجتماعی هم یکی دو ماهی طلبکارند و همه اینها هم به خاطر نبود نقدینگی است.
رئیس اداره نظارت و ارزیابی اداره کل درمان غیرمستقیم تأمین اجتماعی تأکید می‌کند، صندوق تأمین اجتماعی ورشکسته یا بدهکار نیست: «‌ما به بیمارستان‌ها بدهکاریم و از طرف دیگر هم از دولت طلبکار؛ بنابراین زیاد هم به عنوان بدهکار شناخته‌نمی‌شویم.»

کوچ سرمایه‌گذاران از سلامت
محمدسعید الموسوی/ عضو هیأت‌مدیره انجمن حمایت از بیماران کلیوی
یک بیمار کلیوی با بیماران دیگر متفاوت است. او تا آخر عمر خود مجبور به مراجعه به مراکز درمانی کلیوی است. نیاز او به مراکز درمانی خاص این بیماران، اتفاقا سرمایه‌گذاری در این حوزه را می‌طلبد، اما سرمایه‌گذاری با بدهی‌های ده یازده ماهه بیمه‌ها به دور از عقل به نظر می‌رسد. سرمایه‌گذاری که در مراکز خدماتی و مراکز درمانی سرمایه‌گذاری می‌کند، به فکر برگشت سود مالی خود است. این در حالی است که با وجود بد‌عهدی‌های بیمه‌ها حتی اصل پول هم در مدت یک ماه پرداخت نمی‌شود و همه اینها به زنگ خطری برای سرمایه‌گذاران تبدیل شده است تا در نظام سلامت سرمایه‌گذاری نکنند. این در حالی است که نظام سلامت روز به روز به سمت خصوصی‌سازی پیش می‌رود. بودجه‌ها در مجلس شورای اسلامی تصویب ‌شده و به صندوق بیمه‌ها واریز می‌شود. بیمه‌ها اما بودجه دولتی در جیب خود نگاه می‌دارند و بدهی‌های چند ماهه، اشتیاق سرمایه‌گذاران برای کمک به نظام سلامت را از بین می‌برد.

اتمام حجت داروسازان با تامین اجتماعی

محمدباقر ضیاء، رئیس انجمن داروسازان ایران نیز دیروز با انتقاد شدید از بی‌اعتنایی سازمان تامین اجتماعی در پرداخت مطالبات معوق داروخانه‌ها، از تعیین زمان مقرر برای پاسخگویی این سازمان خبر داد. وی افزود: بر همین اساس، قرار است ۱۵ اسفند، داروخانه‌داران در سراسر کشور به مراکز بیمه تامین اجتماعی بروند و از آنها بخواهند که وضعیت پرداخت مطالبات داروخانه‌ها را تعیین تکلیف کنند. در واقع ما از آنها می‌خواهیم که بگویند چه زمانی مطالبات داروخانه‌ها را خواهند داد و پس از آن در مورد پاسخ بیمه تامین اجتماعی، تصمیم‌گیری خواهیم کرد.

لیلا شوقی

جامعه