شمارش معکوس برای پرتاب «تاسواره» ایرانی

تاسواره پلوتون؛ پایش سرزمین از فضا
تیم پلوتون از دانشگاه مالک اشتر در مرحله داوری طراحی دقیق، ‌مقام اول را به دست آورده است. این گروه در کنار دو ماموریتی که سازمان فضایی برای همه گروه‌ها تعیین کرده، تصویربرداری سرزمینی را به عنوان ماموریت سوم انتخاب کرده است. حامد اسماعیلی از اعضای این تیم تحقیقاتی در مورد کاربرد این ماموریت به جام‌جم می‌گوید: «هدف ما از تصویربرداری فضایی، استفاده از اطلاعات فضایی برای تعیین سطوح زیرکشت کشاورزی، بررسی آتش‌سوزی‌های وسیع و آلودگی‌های نفتی سطح دریا است. قابلیت تفکیک تصاویر با سخت‌افزارهای طراحی شده در تاسواره پلوتون 98‌متر در هر پیکسل است. البته در صورتی فضا و وزن بیشتری از تاسواره را به این قابلیت به‌عنوان تک ماموریت تاسواره اختصاص می‌دادیم، می‌توانستیم میزان دقت را تا هشت متر در هر پیکسل نیز افزایش دهیم.»
اسماعیلی در مورد تامین قطعات مورد نیاز برای ساخت این تاسواره خاطرنشان می‌کند: «درخصوص مدارهای طراحی شده مراحل ساخت را خود اعضای گروه که در حال حاضر 15 نفر دانشجوی هوافضا و مخابرات هستند بر عهده داشتند. البته قطعات مورد نیاز برای مدارهای الکترونیکی مانند آی‌سی‌ها معمولا به‌صورت وارداتی از سایر کشورها خریداری می‌شوند.
دانشجوی هوافضای دانشگاه مالک‌اشتر درخصوص برنامه‌های آتی گروه پلوتون توضیح می‌دهد: «تاکنون جلساتی را با شرکت‌های متعددی به‌منظور جذب سرمایه و حامی مالی برگزار کرده‌ایم. اما مباحث فضایی هنوز در کشور ما به بلوغ کافی نرسیده و سرمایه‌گذاران تمایل چندانی برای ورود به این مباحث نشان نمی‌دهند. با توجه به آینده فناوری‌ها و نیازی که در سال‌های آتی به اطلاعات حاصل از فناوری‌های فضایی مانند ماهواره‌ها و تاسواره‌ها خواهیم داشت اگر هرچه سریع‌تر توسعه این سازه‌ها را در کشور به پیش نبریم به اطلاعات کشورهای دیگر وابسته خواهیم شد.»وی در ادامه می‌افزاید: «در برنامه‌های آینده که برای گروه تحقیقاتی خود در نظر گرفته‌ایم به دنبال توسعه تحقیقات تاسواره‌ها از طریق همکاری با دانشگاه‌های بین‌المللی هستیم. همچنین اکنون در حال انجام روند اداری ثبت شرکت هستیم تا فعالیت‌های رسمی در زمینه تعمیرات قطعات ماهواره‌ای نیز داشته باشیم.»

نصیر 1؛ زباله نشو!
تاسواره نصیر1 با مشارکت دانشجویان کارشناسی و کارشناسی‌ارشد رشته مهندسی هوافضای دانشگاه خواجه‌نصیرالدین طوسی و هدایت دکتر علی صادقی، عضو هیات علمی دانشکده هوافضای این دانشگاه وارد مسابقات شد. در طول این سه سال دانشجویان متعددی به این گروه پیوسته و بعضا پس از فارغ‌التحصیلی از گروه جدا شده‌اند. در حال حاضر 15 نفر در این گروه مشغول کارند.
نصیر1 با ابعاد سه واحدی علاوه بر ماموریت‌های محوله از طرف سازمان فضایی، مجهز به بادبانی برای خروج از مدار است. این بادبان پس از آن که تاسواره به مدت سه سال در مداری به ارتفاع 600 کیلومتری سطح زمین دو ماموریت دیگر خود را انجام داد، باز می‌شود. در اثر افزایش اصطکاک ایجاد شده با هوای رقیق موجود در این ارتفاع، سرعت آن کاهش پیدا می‌کند. پس از کاهش سرعت به تدریج ارتفاع ماهواره کم می‌شود و پس از ورود به جو غلیظ آتش گرفته، می‌سوزد و به این ترتیب از فضا خارج می‌شود. دکتر صادقی در این رابطه توضیح می‌دهد: «در حال حاضر یکی از دغدغه‌های اصلی در حوزه فضا، افزایش زباله‌های فضایی است. به همین دلیل سازمان‌های بین‌المللی در حال تصویب قوانینی در جهت جلوگیری از رها شدن این زباله‌ها در فضا هستند. ما نیز بر همین اساس ماموریت سوم تاسواره نصیر1 را به‌گونه‌ای انتخاب کردیم که پس از پایان ماموریتش در مدت یک تا دو سال از مدارهای فضایی حذف شود. در حالت عادی این اتفاق ممکن است تا شش سال طول بکشد که ما با استفاده از این بادبان آن را کاهش خواهیم داد.» در حال حاضر مدل مهندسی این گروه آماده آزمایش و بررسی است.
دکتر صادقی درخصوص روند ادامه این طرح می‌افزاید: «براساس صحبت‌های اولیه سازمان فضایی، هر یک از تاسواره‌های اولیه که مورد تایید قرار بگیرد وارد مرحله ساخت مدل اصلی خواهد شد تا در ادامه به فضا پرتاب شود. البته این صحبت‌ها قطعی نیست و کاملا بستگی به شرایط این سازه‌ها در مراحل بررسی دارد. حتی ممکن است هر سه آنها به عنوان منظومه ماهواره‌ای به فضا پرتاب شوند.»
دکتر صادقی ضمن ابراز خرسندی از فضای شکل‌گرفته برای طراحی و ساخت ماهواره‌های کوچک تاکید می‌کند: «در حال حاضر وجود چنین مسابقاتی موجب افزایش دانش در حوزه ساخت ماهواره و همچنین تربیت متخصصان توانمند در این حوزه شده است. اما باید برنامه‌ای برای استفاده از این ظرفیت‌ها و نیروهای انسانی متخصص در کشور در نظر گرفته شود تا این تلاش‌ها بی‌ثمر باقی نماند.» وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌افزاید: «درحال حاضر آشفتگی‌هایی درخصوص تولید تاسواره‌ها در کشور وجود دارد. نهادهای مختلفی در حال تلاش برای ورود به این حوزه هستند که این موضوع می‌تواند باعث هدر رفتن منابع مالی کشور شود. از طرفی پراکندگی تلاش‌ها موجب می‌شود نتیجه دلخواه و متناسب با ظرفیت‌های کشور به دست نیاید. این روند می‌تواند موجب سرخوردگی و ناامیدی در میان نیروهای متخصص و جوان کشور شود. تاسواره‌ها در تمام کشورها طرح‌هایی دانشجویی محسوب می‌شود و بهتر است در کشور ما نیز این ماموریت بر عهده دانشگاه‌ها قرار بگیرد تا با قدرت عمل بیشتری وارد شوند و بتوانیم هرچه سریع‌تر به این حوزه وارد شده و از مزایای مختلف آن بهره‌مند شویم.»

عسل اخویان طهرانی

دانش