قدم زدن با زاهدان

اگر مشامتان را تیز کنید، بوی تاریخ و فرهنگ و تمدن از دیار کهن شرق ایران به مشام می‌رسد؛ از خراسان بزرگ گرفته تا خطه زال و رستم در سیستان و بلوچستان. سیستان و بلوچستان و زاهدانش اما باوجود قدمت چند هزار ساله و تمدن‌هایی چون شهر سوخته، کمتر شناخته و معرفی شده‌اند. شاید به همین دلیل زیبایی‌ها و جاذبه‌هایشان چون خورشید پشت ابر پنهان مانده و جایشان را تصوراتی ناراست گرفته است.
اما همه آنچه از پیش از زاهدان در ذهن داشتید، رها کنید و با ما به این شهر بیایید و در آن قدم بزنید و در میان مردمانش بگردید و بچرخید تا به‌وضوح مفهوم امنیت در این دیار باستانی را درک کنید.
اگر به تاریخ علاقه دارید مساجد، خانه‌ها و حمام‌های قدیمی و همچنین قلعه‌های باستانی در انتظار شماست تا تاریخ این شهر را به رخ بکشند. این شهر پر از مساجد رنگارنگی است که هر کدام مربوط به محله و گروه خاصی است و برای درک بیشتر زیبایی و تاریخشان پیشنهاد می‌کنم حتما با یکی از محلی‌ها به این مساجد و محله‌ها سر بزنید. داستان‌ها و روایت‌های این شهر تمامی ندارد و شنیدن این داستان‌ها حتی از داستان‌های رستم دستان هم شیرین تر و دراماتیک‌تر است.
در میان پیاده روی هایتان به مسجد شاه علی سر بزنید؛ مسجدی متعلق به قرن نهم هجری قمری که معماری ویژه و جذابی دارد. لوح‌های موجود در مسجد نشانی بانی آن را به ما می‌دهد؛ نام یکی از افراد خاندان ملوک سیستانی به نام شاه‌علی که مسجد توسط وی ساخته شده است.
موزه‌های باستانی
شاید ندانید، اما زاهدان موزه هم دارد و موزه‌های آن مانند تمامی شهرهای دنیا، اشیای گرانبهایی برای نمایش دارد؛ نمونه‌اش موزه منطقه‌ای زاهدان که در دل خود اشیای باستانی کشف شده در سیستان و بلوچستان را به نمایش می‌گذارد. معماری موزه زاهدان از معماری قلعه‌ای در سراوان الهام گرفته شده، اما موزه پست و ارتباطات علاوه بر ارائه اشیای گرانبها به بازدیدکنندگان، با شما سخن هم می‌گوید. ساختمان متعلق به اداره پست و تلگراف قدیم سیستان و بلوچستان بوده و شگفت‌انگیز است که چشمانتان را ببندید و با تصور این‌که یکی از ارباب‌رجوعان اداره پست در سال 1311 هستید، در راهروهای ساختمان قدم بزنید تا صدای تلگرافی قدیمی را به‌وضوح بشنوید.
خرید از بازارهای کهن
حالا وقت خرید سوغاتی است. بازار رسولی یکی از معروف‌ترین بازارهای زاهدان است. خیابانی باریک با مغازه‌های بی‌شمار که چشم انتظار مشتریان خود است. باید اعتراف کرد که علاوه بر ارزان بودن محصولات بازار رسولی، اینجا به‌شدت به لحاظ بصری جذاب است و هر لحظه شما را به ذوق می‌آورد. بازار سیک‌ها یا هندوها هم جذابیتی کمتر از بازار رسولی ندارد، اما اگر به دنبال معماری بازارهای قدیم زاهدان هستید، حتما به بازار سرپوشیده زاهدان سربزنید.
لباس سنتی‌شان هم قدمت چند هزار ساله دارد
عمده پوشش مردم زاهدان شبیه پوشش خودمان است، اما بخشی از مردمان این شهر را بلوچ‌ها شکل می‌دهند که پوشش آنها با گذر زمان تغییرات جزئی داشته، گرچه هیچ‌گاه این تغییرات بنیادی و ریشه‌ای نبوده است. مردمان بلوچی که در شهر زاهدان زندگی می‌کنند، مانند خویشاوندان خود از پوشش سنتی استفاده می‌کنند؛ پوششی که پشتوانه آن اصیل‌ترین فرهنگ ایرانی است. زنان و مردان بلوچ به پیراهن بلند و گشادی که می‌پوشند جامگک می‌گویند. نمونه مردانه جامک‌ها ساده، گشاد و بدون هیچ تزئینی تهیه می‌شود، اما نمونه زنانه آن اوج هنر مردم بلوچ را به نمایش می‌گذارد. روی جامک‌های زنانه، سوزن‌دوزی‌های زیبایی نقش می‌بندد. سوزن دوزی متعلق به مردم بلوچ است و قدمت آن به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد بر‌می‌گردد. نقوش سوزن‌دوزی‌ها با نقوش سنگ‌نگاره‌های پیش از تاریخ بسیار نزدیک است که این نشان از قدمت این هنر دارد.
به تماشای گاندو
در صورتی که به طبیعت علاقه دارید، روستاهای اطراف شهر را مقصد خود در نظر بگیرید. اگر خوش شانس باشید، می‌توانید گاندو (تمساح‌پوزه کوتاه) مقدس‌ترین حیوان این سرزمین را در شرایط کاملا طبیعی ببینید. غارهای طبیعی، چشمه‌های آب معدنی و حتی تالاب‌ها (به‌ویژه هامون) در آرامش، منتظر گردشگران هستند. حیات وحش و پوشش گیاهی سیستان که جزئی از دشت لوت است، نیاز به تعریف ندارد.
بازار روز شهر چیزی نیست که بتوانید از آن چشم‌پوشی کنید. میوه‌ها و خوراکی‌هایی که مختص این سرزمین هستند. در بازار قدم بزنید و از آن همه رنگ لذت ببرید. لباس‌های رنگارنگی که از در و دیوار مغازه‌ها آویزان هستند. زل بزنید و حتی اگر دوست داشتید یک دست بخرید و با خود به عنوان رهاورد این سرزمین برای دوستانتان ببرید.
غذاهای زاهدانی
غذاهای زاهدان برعکس تصور ما آن‌قدرها هم عجیب و غریب نیستند. البته اگر وارد رستوران‌های مردم بلوچ شوید غذاهای تند و پرادویه را تجربه خواهید کرد، اما دیگر اقوام این شهر علاقه زیادی به استفاده افراطی از ادویه‌های مختلف در غذا ندارند. در نظر بگیرید که اینجا برخی مردم با دست غذا می‌خورند و شاید تجربه کردن این سبک غذا خوردن جالب باشد.
کشک زرد و دوغ پا شاید معروف‌ترین غذای این منطقه نباشد، اما می‌توانم بگویم تجربه خوبی برای من بود. کشک زرد را در روزهای سرد پاییز و زمستان به عنوان صبحانه می‌خورند، اما در شهرهای دیگر سیستان به عنوان وعده دیگر نیز استفاده می‌شود. دوغ پا همان خورش دوغ است که با ادویه‌های خوش بوی سیستان ترکیب شده. تباهگ، اوجیزک و تنورچه از دیگر غذاهای معروف سیستان است که در زاهدان می‌توانید به‌راحتی آنها را تست کنید.

زیبایی‌های بافت تاریخی