کنکاش «زیبایی شناسی» در شب سینما

به گزارش جام جم آنلاین از شبکه چهار، برای فیلسوف زیبایی‌شناس فارغ از یافتن معنا این پرسش مطرح می‌شود که معنا را چه کسی می‌آفریند: هنرمند یا زمینه اجتماعی و تاریخی پیدایی اثر یا شاید رمزگان و نشانه‌های دخیل در اثر و حتی مخاطب.

در سکانس آغازین توت‌فرنگی‌های وحشی، پیرمرد که میان مرگ و زندگی معلق است، تصاویری نامتجانس از اسب، گاری، خیابان سنگفرش و ساعت بی‌عقربه را می‌بیند. تصاویری که هر کدام به تنهایی تداعی‌گر یک معنا هستند؛ اما در یک همنشینی این چیدمان برگمانی برای مخاطب مسئله می‌شود. او از خود می‌پرسد این تصویر چه معنایی دارد.

شاید برای مخاطب فیلم رسیدن به یک پاسخ ساده قانع کننده باشد؛ اما برای فیلسوف اهل زیبایی داستان مملو از پیچ و خم‌های بسیار است. برای کانت که به نوعی هنر را از دل تخنه جدا ساخت و به آن موقعیت والاتری داد، یافتن معنا از این ترکیب زیبا چندان مهم نیست. او غایت زیباشناختی را در یافتن معنا نمی‌داند و زیبایی‌شناسی را غایت بی‌غایت می‌نامد. او در عوض از مخاطب می‌خواهد لذت زیبایی را در تأمل جستجو کند. اثر هنری در خود مرکز معنایی ندارد و متن نمی‌تواند به یک معنا یگانه دست یابد.