نیاز به تغذیه دینی داریم

این انیمیشن بلند که داستانی مذهبی را روایت می‌کند، محصولی از مرکز آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی است که می‌تواند کودکان امروز را برای ساعتی هم که شده روی صندلی یک جا نگه دارد. کاتبی در این گفت‌وگو به جریان ساخت این انیمیشن و اکران آن پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

در ابتدا لطفا کمی درباره سوژه و مضمون انیمیشن در مسیر باران توضیح بدهید؟

محتوای انیمیشن در مسیر باران دو خط روایی اصلی و فرعی دارد؛ خط روایی اصلی بیشتر به تاریخ و اتفاقاتی که به دوران امام رضا(ع) مربوط است، می‌پردازد و خط روایی فرعی به خرده‌داستان‌های قصه. داستان درباره فردی به نام ریان است که با همسر و دو فرزندش در بغداد زندگی می‌کند. شرایط ریان که زمانی زندگی عالی داشته، به دلیل خشکسالی با بحران روبه‌رو می‌شود. دوست او که تاجری ایرانی به نام هرمز است به او پیشنهاد می‌کند که با هم به تجارت بپردازند. مسیر تجاری آنها از بغداد به مرو است. در این مسیر اتفاقات و موقعیت‌های جذابی برای آنها رخ‌می‌دهد و کاراکترها در طول مسیر رشد می‌کنند و در نهایت به موضوع امام رضا(ع) و داستان ولیعهدی و سفر ایشان از مدینه به مرو می‌رسند. جالب است بدانید که سند این واقعه در کتاب شریف «عیون الاخبار الرضا» وجود دارد و فیلمنامه بدون دخل و تصرف و براساس مستندات تاریخی تنظیم شده. در این انیمیشن امین زندگانی، رحیم نوروزی، محمدرضا شیرخانلو و بازیگران دیگری بازی کرده‌اند؛ به این معنی که کاراکترها با چهره‌های این بازیگران ساخته شده و همه کنش‌های موجود در فیلم را خود بازیگران اجرا کرده‌اند.

چرا داستانی مذهبی ـ تاریخی را برای روایت انتخاب کردید؟

همه ما نیاز به تغذیه دینی داریم. مجموعه ما همیشه دغدغه تولید انیمیشن دینی داشت و ما همواره درصدد تولید چنین اثری بودیم. بر همین اساس در اتاق فکرمان روایات مختلف و چگونگی به تصویر کشیدن آن را بررسی کردیم تا رسیدیم به در مسیر باران. بچه‌ها قصه‌گویی را دوست دارند و این اثر می‌تواند تاریخ آن دوران را در قالب انیمیشن به تصویر بکشد.

به نظر خودتان بزرگ‌ترین چالش در این داستان چه بوده؟

به‌طور کلی تولید‌انیمیشن (بخصوص انیمیشن بلند) در سینمای ایران مشکل است. کما این‌که خیلی از کشورهای دنیا هنوز نمی‌توانند انیمیشن بلند تولید کنند و بیشترین سرمایه‌گذاری فکری‌شان را روی تولید فیلم و سریال گذاشتند. در حال حاضر بیشتر سینمای هالیوود است که انیمیشن تولید می‌کند؛ چرا که انیمیشن عملا Big Production محسوب می‌شود و مختصات و شرایط تولید خاص به خودش را دارد. شروع کار انیمیشن در مسیر باران تقریبا چهار سال پیش بود و ما در آن از هنر خیلی از بزرگان سینما بهره بردیم؛ چرا که می‌خواستیم به خودمان و همه ثابت کنیم که سینمای ایران پتانسیل تولید انیمیشن بلند را دارد.

ظاهرا در مسیر باران به سفارش آستان قدس رضوی - موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی - ساخته شده. شما خودتان هم مشهدی هستید؟

بله. من مشهدی هستم و اصلا روی این انیمیشن یک تیم تقریبا صد نفره مشهدی کار کردند. تیم ما قبل از تولید این انیمیشن بیش از چهار، پنج انیمیشن کوتاه تولید کرد و در حقیقت با آمادگی کامل این کار را ساختیم. این فیلم محصول مشترکی است از مرکز آفرینش‌های فرهنگی ـ هنری آستان قدس رضوی (به عنوان سفارش‌دهنده کار) و مجموعه «بنیان‌فیلم» (مجری طرح).

برای ساخت این انیمیشن چقدر هزینه شد و تا چه اندازه به بازگشت این سرمایه در گیشه امیدوار هستید؟

ما چند سال پیش این کار را شروع کردیم که بیش از یک میلیارد هزینه برد (از سوی آستان قدس رضوی و بخش‌هایی از سرمایه‌گذاری هم بر‌عهده مجموعه «بنیان‌فیلم» بود). دست‌اندرکاران انیمیشن می‌دانند که الان تولید انیمیشن با این مبلغ بسیار دشوار است، اما یکسری اتفاقات خیلی اعتباری پیش رفت، مثل حضور بعضی بازیگران. در واقع اگر قرار بود تمام مبالغ کار پرداخت شود هزینه کار بسیار بالاتر می‌رفت. بحث دیگری که شما هم به آن اشاره کردید شرایط پخش و اکران است. ابتدا قرار بود از هشتم آبان فیلم ما اکران شود، ولی یک هفته جلو افتاد و ما هیچ تبلیغاتی نداشتیم، اما قطعا هر چه جلوتر برویم فروش بهتری خواهیم داشت.

نهادهایی مانند آموزش و پرورش چقدر به فیلمتان کمک کردند؟

ما خیلی جنگیدیم تا فیلممان را به اکران عمومی رساندیم. البته از آنجا که فیلم درباره حضرت امام رضا(ع) است و داستانش هیچ‌وقت کهنه نمی‌شود و در هر زمانی قابلیت نمایش دارد. در حال حاضر تازه تفاهم‌هایی با آموزش و پرورش انجام دادیم و فکر می‌کنم از هفته آینده ثمره این تفاهم‌ها را ببینیم. در مجموع امیدوارم حمایت‌های بیشتری از انیمیشن صورت بگیرد تا انیماتورهای ایران رغبت بیشتری برای انجام کار داشته باشند. مخاطب کودک در ایران تفریحات عجیب و غریبی ندارد. برای همین سینما می‌تواند گزینه خوبی برای سرگرم شدن باشد. وقتی یک کودک بخواهد به سینما برود، خانواده‌اش هم به سینما می‌روند و همین باعث رونق گیشه و صنعت سینما می‌شود، اما اول باید موضوع فیلم و اکران آن به گوش مخاطب برسد و در نهایت برای حضور آنها در سینما بسترسازی کنیم.

بدون شک دوبله به انیمیشن جان می‌دهد و شما در این کار از همکاری گویندگانی چون امین زندگانی، رحیم نوروزی، مرحوم حسین عرفانی، ناصر احمدی، مریم شیرزاد و شوکت حجت و البته با مدیریت مهوش افشاری بهره بردید. هنگام نگارش به صداهای دوبلورها فکر می‌کردید؟

از آنجا که از حضور بازیگران در انیمیشن استفاده کردیم، به جای چند کاراکتر اصلی، خود بازیگران کار صحبت کردند. من و خانم افشاری قبلا پنج، شش کار مشترک را با هم انجام دادیم. در واقع قبل از این‌که کار بخواهد به مرحله تولید برسد، ما روی فیلمنامه صحبت کردیم و براساس خود کاراکترها دوبلورها را انتخاب کردیم.

شما خودتان هم فرزند کوچکی دارید و قطعا از نزدیک با روحیه کودکان آشنا هستید. سوالم این است که آیا با بزرگ شدن فرزندتان دغدغه‌های فیلمسازی شما هم بزرگسالان می‌شود و در ژانرهای دیگری فیلمسازی می‌کنید؟

در تمام دنیا مرسوم است که انیمیشن‌سازها سعی می‌کنند به روحیه و باورهای کودکان نزدیک شوند و من هدفم این است که در همین زمینه و برای کودکان و نوجوانان فیلم‌های بیشتری بسازم.

ساناز قنبری

سینما