سایه سنگین شبکه نمایش خانگی بر فیلم کوتاه

ماجرا از آنجا شروع شد که برخی فیلم‌های انتخاب شده و نهایی سی و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران، باوجود تایید و انتخاب از سوی هیات انتخاب، توسط شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی بازبینی و از فهرست آثار حاضر در جشنواره کنار گذاشته شده‌اند. این اتفاق از سوی مجموعه سینمایی وزارت ارشاد، ضمن این‌که به نوعی بی‌اعتنایی به جایگاه هیات انتخاب تلقی می‌شد، گلایه و اعتراض فیلمسازانی را هم در پی داشت که آثارشان در این «نظارت»، از جشنواره حذف شده بود.

واکنش این کارگردان‌ها و برخی دیگر از فعالان سینمای کوتاه در این زمینه، درنهایت منجر به نگارش نامه‌ای به سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شد که روز گذشته، مهر آن را منتشر کرد. در این نامه بیش از 200 سینماگر سینمای کوتاه و بلند، خواستار جلوگیری از روال نظارت غیرمنطقی بر آثار پذیرفته‌شده از سوی هیات انتخاب در جشنواره فیلم کوتاه تهران شدند. به نظر می‌آید اتخاذ برخی رویکردهای اشتباه در سریال‌های اخیر شبکه نمایش خانگی و توقف بعضی از این محصولات در پی اعتراض عمومی، میزان حساسیت شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی را بالاتر برده و در نخستین گام، این نظارت دقیق تر متوجه جشنواره فیلم کوتاه تهران شده است. هرچند توجه و نظارت مضمونی و محتوایی در همه حیطه‌های فرهنگی و از جمله سینما امری بایسته است و باید خروجی محصولات، متناسب با فرهنگ و باورها و شئونات جامعه باشد، نظارت آثار شبکه نمایش خانگی که با عامه تماشاگران و مخاطب انبوه‌تری سروکار دارد، جدیت و همیت بیشتری می‌طلبد نسبت به فیلم‌های کوتاهی که در میدانی صرفا محدود و تخصصی به نمایش درمی‌آید و بندرت چشم عامه تماشاگران به آنها می‌افتد.

برای اطلاع از چند و چون ماجرا و حاشیه ایجاد شده درباره سی و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران، سراغ داریوش غریب‌زاده، یکی از اعضای هیات انتخاب بخش داستانی رفتیم. غریب‌زاده، یکی از فیلمسازان معتبر و ریشه‌دار عرصه سینمای کوتاه است.

وی درباره روند انتخاب فیلم‌های داستانی این دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران به جام‌جم گفت: ما هیات انتخاب بخش داستانی جشنواره فیلم کوتاه تهران، طی روزهای متمادی حدود هزار فیلم را دیدیم. من و دیگر دوستان هیات انتخاب که همه فیلمساز هستیم، وظیفه داشتیم بدانیم کدام فیلم‌ها، دستورزبان و اصول و قواعد سینما را بهتر رعایت کرده است. درواقع توجه و تمرکز ما برای انتخاب فیلم‌ها، روی نکات فنی، کارگردانی، تدوین و ... بود و به لحاظ تکنیکی به آنها نمره می‌دادیم و به جمع‌بندی می‌رسیدیم. کارگردان فیلم‌های مسخ و لاک‌پشت افزود: کار ما در هیات انتخاب مثل یک مجسمه‌ساز یا معمار است. یک خانه را به معمار نشان می‌دهند و از او می‌پرسند آیا در این خانه، نکات فنی و زیبایی‌شناسی درست رعایت شده یا نه؟ حالا ممکن است بعدا شهرداری ایراد بگیرد که پنجره این خانه نباید رو به آن‌طرف باشد. ما نظر فنی خود را در هیات انتخاب می‌دهیم، اما کشور هم برای خودش قوانینی دارد. وظیفه من داریوش غریب‌زاده در هیات انتخاب، ممیزی فیلم‌ها نیست. غریب‌زاده ضمن تاکید این نکته که تنها از طرف خودش صحبت می‌کند و نه همه هیات انتخاب، گفت: همه فیلمسازان این هزار فیلم، بچه‌های کشور خودمان هستند، اینها که نمی‌آیند حرف‌های آنچنانی در آثارشان بزنند. در این سال‌ها و از جمله در این دوره جشنواره، با فیلم کوتاه ایرانی طرف نشدم که بخواهد توهین شدید و پرده‌دری داشته باشد. اگر بخواهد این کار را کند، فیلم را که به جشنواره داخلی نمی‌دهد و آن را در جشنواره‌های خارجی عرضه می‌کند.

این عضو هیات انتخاب معتقد است، هیچ‌کدام از فیلم‌هایی که توسط شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی کنار گذاشته شده، مورد گل درشتی نداشته‌اند. او افزود: هیچ‌کدام از فیلم‌ها مشکل عجیب و غریبی نداشت. البته من خودم نامه این سینماگران خطاب به وزیر ارشاد را امضا نکرده‌ام. به خاطر این‌که خودم موافق این جریان هستم و این منم که این فیلم‌ها را برای جشنواره انتخاب و پذیرش کردم. حالا اگر کسی این نامه را امضا و حمایت می‌کند، حمایت از غریب‌زاده هم کرده است. ضمن این‌که من به عنوان هیات انتخاب، حق ندارم وارد این قضایا شوم.

غریب‌زاده درباره تصمیم شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی درخصوص حذف برخی فیلم‌ها گفت: به نظرم این سختگیری، ضرورتی ندارد، چون فیلم‌های جشنواره فیلم کوتاه که اکران عمومی نمی‌شود و در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی هم به نمایش درنمی‌آید، بلکه صرفا یک جمع 200- 300 نفره فیلمساز در یک سالن کوچک سینمایی، این فیلم‌ها را می‌بینند. درواقع نمایش این فیلم‌ها محدود است و جنبه تخصصی دارد. ای کاش اعضای شورا این کار را انجام نمی‌دادند، چون ما در محتوا هم فیلم ساختارشکن و حرمت شکنی در میان این آثار نداریم که بخواهد اساعه ادب کرده باشد.

این فیلمساز بوشهری به جلسات تعاملی اشاره کرد که در چند روز گذشته درباره این مساله برگزار شده است. او گفت: طی این جلسات و رایزنی‌ها، دوستان شورا قانع شدند و مشکل برخی فیلم‌ها برطرف شده و این آثار دوباره در جشنواره امسال حضور خواهند داشت.