مک فارلین و منازعه بین تفکر لیبرالی تعامل گرا و مقاومتی امام

جام جم آنلاین- از همان اوان انقلاب سال 1357 که منجر به از بین رفت دیدگاه غرب گرایانه در ایران شد، بارقه هایی از پیوند بین برخی از عناصر لیبرال با تفکرات غربی مبنی بر تعامل با غرب وجود داشته است. ماجرای مک فارلین و ورود هیات آمریکایی با تسلیحات دست چندم اسرائیلی ها یکی از عرصه هایی بوده است که لیبرال ها تلاش کرده اند تا تعامل گرایی با غرب را جایگزین روکیرد مقاومت کنند.

رویکرد مقاومتی امام

یکی از مباحثی که در مورد مک فارلین بسیار محرز است ایستادگی حضرت امام در این ماجرا و در خصوص زیاده خواهی های آمریکا بوده است. امام تلاش داشتند تا الگویی از سیاست ورزی و حکمرانی را پیاده سازی کنند که در آن هیمنه آمریکا از بین رفته و کشور تحت استیلا و حکمرانی امپراطوری لیبرالیسم قرار نگیرد. این رویکرد مقاومتی برگرفته از آموزه های اصیلی بود که امام بر اساس آن هندسه قدرت جمهوری اسلامی را طراحی کرده بودند. یکی از مسائلی که چند صباحی پیش توسط برخی از رسانه های غربی از جمله بی بی سی فارسی به نقل از برخی از اسناد ادعایی وزارت خارجه آمریکا مطرح شده بود، این بود که امام معتقد به مذاکره به آمریکا و بازگشت آمریکا به ایران بعد از یک دوره بوده اند. یکی از اصلی ترین پاسخ ها به این شبهه ای که آمریکایی ها علیه امام مطرح کرده بودند همین ماجرای مک فارلین بود. مخالفت صریح امام با موضوع مک فارلین یکی از نشانه ها برای از بین بردن همین شبهه بوده است.

رویکرد تعامل گرا

در مقابل این تلقی امام از سیاست ورزی در ایران و تلاش برای از بین بردن سلطه آمریکا، رویکردی قرار داشت که معتقد بود که شرط رسیدن به توسعه داشتن ارتباطی پویا و فعال با غرب به رهبری آمریکا است. این رویکرد معتقد بود که بسیاری از مشکلات ایران، ناشی از عدم رابطه با آمریکا است و شرط حل شدن این مشکلات این است که روابط حسنه ای با این کشور وجود داشته باشد.

رویکرد تعامل گرا با نمایندگانی از جمله جبهه ملی و نهضت آزادی تلاش داشتند تا اندیشه ضد آمریکایی امام را تحت الشعاع قرار دهند. همین رویکرد در طول جنگ و بعد از بین رفتن تفوق جبهه ملی بر رویکردهای داخلی ایران نیز مشهود بود، در دوره جنگ ماجرای مک فارلین یکی از بروز های همین رویکرد ضد آمریکایی است. این تفکر که «راه حل همه مشکلات در دست آمریکا است» موضوع اصلی مناقشه بین لیبرال ها با امام بود. ملاقات ابراهیم یزدی و مهندس بازرگان با برژینسکی در الجزایر هم یکی از نمودهای نگاه تعاملگرای برخی از نخبگان نسبت به حل مشکلات کشور بود. موضوعی که اما به شدت با آن مخالفت کردند.

در خصوص ماجرای مک فارلین نیز برخی از نخبگان بر آن بودند تا راه حل مشکلات کشور را از واشنگتن دنبال کنند. به همین دلیل تلاش داشتند تا امام را در عمل انجام شده قرار دهند و راه حل تعاملگرا را به ایشان بقبولانند.