جای سریال‌های فاخر درباره اربعین خالی است

مسافر سال‌ها در راس هرم مدیریتی تئاتر فعالیت کرده و بعدها با توجه به سابقه مدیریتش پایش به سینما و تلویزیون باز شده است. او چند سالی به‌عنوان مدیر عامل موسسه رسانه‌های تصویری و مسؤول تدوین طرح سینمایش مشغول بوده است. وی مدتی هم به‌عنوان مدیر انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس به فعالیت پرداخت.

آستانه در چند جشنواره معتبر سینمایی و تئاتری نظیر تئاتر دفاع مقدس در سمت دبیر به فعالیت پرداخته و مدتی هم مدیریت پردیس تهران را به عهده داشت. او در کنار کارگردانی تئاتر در تلویزیون هم به بازی می‌پردازد و چندی پیش در سریالی نقش یک روحانی را به شایستگی بازی کرد. او در آثاری همچون «ستارخان»، «ایراندخت»، «طهران تهران»و «آنام» حضور داشته است.

در دوران کارگردانی وی آثاری با مضامینی دینی و عاشورایی را کار کرده است. با حسین مسافرآستانه درباره بررسی روند تولید محصولات فرهنگی در رسانه ملی در بحث اربعین و عاشورا گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.

در رسانه ملی در سال‌های اخیر تعداد زیادی برنامه محتوایی، ترکیبی، گفت‌وگو محور، مستند و داستانی در باره عاشورا، اربعین و پیاده‌روی گسترده مردم در این روز ساخته شده است. به نظر شما این برنامه‌ها چقدر می‌تواند باعث جلب توجه مردم به این واقعه تاریخی باشد؟

رسانه ملی در یک دهه اخیر به طرز شایسته و خوبی نسبت به پرداختن به واقعه اربعین و پیاده روی میلیونی آن اقدام کرده است و اربعین را به‌عنوان یک نماد و فرهنگ تصویری در حوزه مباحث اجتماعی معرفی و تدوین کرده و شناخت جامع و کامل‌تری نسبت به این رخداد مهم دینی به مردم منتقل کرده است. اربعین در رسانه ملی پررنگ است. اربعین در یک دهه اخیر تاثیرات شگفت‌آوری بر جامعه مسلمان داشته و باعث یکپارچگی و اتحاد بیشتر آنها در یک کار گروهی شده است. در کشورمان به همت برنامه‌های پژوهشی و تحقیقاتی اطلاعات جدیدی درباره ابعاد مختلف فرهنگ پیاده روی اربعین در طول مدت نزدیک به یک ماهه که هم مردم از داخل و خارج عراق خودشان را به کربلا می‌رسانند ارائه شده است. واقعه پیاده روی اربعین که مدت‌ها قبل به‌صورت خودجوش توسط تشکل‌های مردمی سر و شکل گرفته بود، با تبلیغ و اطلاع‌رسانی درست، ابعاد و اندازه‌اش را گسترده و جهانی کرده و حتی از اروپا و آمریکا هم مسلمانانی در مراسم پیاده‌روی اربعین حضور پیدا می‌کنند واین سنت دیرین و ارزشمند، جهانی شده است؛ سنتی که به ارزش‌های مختلف عاشورا و امام حسین می‌پردازد. با برجسته شدن فلسفه وجودی اربعین سطح اعتقادی مسلمانان محکم و عمیق‌تر توام با شناخت و معرفت می‌شود.

به هر صورت تاثیر تصویر از هر سخنرانی و موعظه‌ای دوچندان است...

بله، در این حوزه فیلم‌های مستند ارزشمندی ساخته شده است. در کنار تاثیرات مثبت این مستندها، تعداد زیادی عکس هدفمند و زیبا از پیاده‌روی‌های اربعین توسط عکاسان مجرب گرفته شده است که سوای تاثیر‌گذاری داخلی برد جهانی هم پیدا کرده و خیلی از آدم‌های آن‌ ور آبی که گرایشات پر رنگ دینی هم ندارند را نسبت به این موضوع و اهدافش هوشیار کرده است. با توجه به این اثر‌گذاری مدیوم مستند و عکس، خیلی از مردمان ادیان دیگر در سال‌های اخیر در مراسم پیاده‌روی اربعین حضور داشته‌اند.

به نظر شما با توجه به ساخت برنامه‌های هدفمند و با کیفیت در رسانه ملی، چقدر با انجام کارها با برنامه فرهنگی می‌توان نظر مردم حقیقت‌جوی دنیا را نسبت به ابعاد وجودی این پیاده‌روی عظیم جلب کرد؟

در سال‌های قبل آمار تعداد شرکت‌کنندگان در مراسم پیاده‌روی اربعین، نشان داد این مراسم بزرگ‌ترین گردهمایی دینی مردم در دنیاست و باید روی این ظرفیت تاکید ویژه‌ای داشت و نظر مردم حقیقت‌جوی مختلف را در نقاط دور‌افتاده دنیا در قاره‌های دیگر نسبت به آن معطوف کرد. برنامه‌هایی که می‌تواند ضمن پرداختن به وجوهات دینی ماجرا به ابعاد دراماتیک و سازنده آن هم رویکرد داشته باشد. تحقق چنین خواسته و ارتباطی با ساخت سریال‌های فاخر و فیلم‌های بیگ‌پرداکشن فراهم می‌شود. در این طرح باید سطح کیفی آثار مطرح باشد و نه تولید انبوه آثاری که شاید برخی‌هایشان بدون اثر‌گذاری لازم ‌باشند. در نظر بگیرید اغلب کارهای زیربنایی مراسم راهپیمایی اربعین، خود‌جوش و توسط مردم صورت می‌گیرد و حضور دولت در این زمینه فقط در بخش‌های دیگری مثل تامین امنیت و صدور روادید و... پر‌رنگ است. اشاره و تاکید به مردمی بودن این مراسم عامل بسیار مهمی در جهت جلب توجه مردم سایر نقاط دنیاست.

به نظر شما در ساخت آثار مستند و برنامه تولیدی و پوششی باید چه بحث‌هایی بیشتر برجسته شود؟

برجسته کردن حضور خانواده‌ها در این مراسم هم از جمله نکات مثبتی است که می‌تواند به تقویت این پویش چند‌میلیونی کمک کند. بحث پذیرایی و حمایت لجستیکی تعدادی از مردم که به این مراسم نمی‌روند نیز نکته مثبتی است که باید سازندگان آثار اربعینی به آن توجه داشته باشند. خیلی از مردم از ماه‌ها قبل مشغول تدارک تهیه اقلام خوراکی برای موکب‌های بین‌راهی زوار هستند و شنیدن حرف‌های این مردم عاشق و شیفته حسین(ع) هم در قاب مستند و برنامه‌های تلویزیونی بسیار شنیدنی و اثرگذار است. به نظرم می‌توانیم از ظرفیت این حضور میلیونی در جهت تبیین افکار و عقاید امام حسین(ع)
به نحو شایسته‌ای بهره‌برداری کنیم و چهره اسلام واقعی و به دور از سیاهی، خشونت و سبعیتی که نیروهای تندرو و داعش از اسلام نشان داده‌اند را به همه منتقل کنیم.

شناخت نسبت به قیام امام حسین‌ع

فیلمساز اگر شناخت و معرفت درستی نسبت به قیام امام حسین(ع) و مسائل مختلف اربعین نداشته باشد، نمی‌تواند اثرش تاثیرگذار باشد. موقعی که این معرفت و شناخت وجود داشته باشد و در ضمن سازنده به تکنیک‌های سینمایی و تلویزیونی هم اشراف داشته باشد، می‌تواند اثر مانایی خلق کند. اثر هنری را نمی‌شود ایزوله و در کنج خانه ساخت. با حضور در بطن مردم است که ارزش‌های زیادی در پیش چشم هنرمند قرار می‌گیرد و می‌تواند آن را در اثرش منعکس کند. اثر هنری شاخص و ماندگار از دل همین پیاده‌روی و حرف‌ها و بصیرت مردم زوار زایش پیدا می‌کند. هنرمند باید در بطن مراسم‌های دینی، عاشورایی و همین پیاده‌روی اربعین حضور داشته باشد تا بتواند تمام ارزش‌های آشکار و پنهان فرهنگ عاشورا و قیام حسینی را منتقل کند.

احمد محمد اسماعیلی