جامجم آنلاین؛ 25 مهر برابر با 17 اکتبر به عنوان روز جهانی ریشهکنی فقر نامگذاری شده است، روزی که میتواند بهانهای برای نگاه دقیقتر به موضوع فقر در دنیا باشد.
برای بررسی دقیقتر عوامل فقر در گذشته و اکنون جهان به سراغ عبدالمجید شیخی استاد اقتصاد دانشگاه تهران رفتیم و با این اقتصاددان در خصوص عوامل دخیل در فقیر شدن جوامع گفتوگو کردیم، متن گفتوگوی خبرنگار جامجم آنلاین با دکتر شیخی در ادامه ارائه میشود.
در گذشته چه عواملی موجب فقیر شدن کشور میشده است؟
استعمار به عنوان یکی از مهمترین عوامل فقیر کردن مردم در گذشته شناخته میشده است؛ اولین استعمارگران ایران، پرتغالیها بودند که جنوب کشور را تصرف کردند و شاه عباس آنها را بیرون کرد، غربیها در هر مکانی که پا میگذاشتند از یک شیوه معمول کشتوکشتار و غارت ملل استفاده میکردند؛ آنها در قاره آمریکا سرخپوستها را تارومار کردند و در آمریکای جنوبی دو سه تا قوم را کاملا نابود کردند، غربیها در استرالیا هم بومیان را به خاک سیاه نشاندند و همچنین در جنوب شرقی آسیا کشت و کشتارهای زیادی انجام دادند.
فقط در زمان جنگ جهانی اول، غربیها حدود 9 میلیون نفر از هموطنان ما را به وسیله قطحی از بین بردند، انگلیسیها با انبار کردن غذای مردم کشور را دچار قحطی غذایی کردند.
از همان ابتدا شیوه استعمارگران غارت اموال ملل بوده است و دلیل آن هم حرص سیرنشدنی بشر است؛ در این شیوه اقشار استعمار زده فقیرتر میشوند و البته جیب استعمارگران از خالی کردن جیب ملل فقیر و کشورهای در حال توسعه پر میشود؛ یکی از دلایل اصلی ثروت کشورهای اروپایی و آمریکایی همین غارت منابع کشورهای دیگر است که البته در کنار عوامل دیگر مانند پرکاری و تلاش قابل وصف است، توانسته آنها را وارد خط رفاه کند و این وسیله مرتبا رشد داشتهاند، از سوی دیگر کشورهای ضعیف و در حال توسعه متاسفانه به دلیل حکمرانی افراد وابسته مثل سلسله قاجار و پهلوی، مسیر را باز کردهاند تا با شیوه آسانتری منابع آنها به تاراج رود؛ کاری که اکنون محمد بن سلمان میکند هم ادامه همان شیوه است او منابع کشورش را غارت میکند و به غارتگران خارجی میدهد، غارت خودش این است که عمدتا پول کشور را خرج خرید سلاح میکند و بعد خارجی آن این است که به شکل مجانی در اختیار این کفار قرار میدهد.
عوامل فقیر شدن ملتها در زمان حاضر چیست؟
حضرت امیرالمومنین (ع) فرمودند: هیچ جایی کسی فقیر نشد، مگر اینکه حق آن را یک آدم قوی خورده است. این یعنی حقوق فقرا در جیب اغنیاست؛ فاصله بین ملل ناشی از تجاوز ملل غرب به ملل مستضعف است، این شیوه اکنون فرق کرده است. الان غربیها با شگردهای جدیدی وارد میشوند که از جمله آنها بایکوت کردن کشورها در کنار عدم جواز دسترسی به فناوری برای فرآوری محصولات خام و گرفتن سهمی از ارزش افزوده بازار جهانی است؛ یک شیوه دیگر غربیها، فتح بازار کشورهای در حال توسعه است که با ابزارهایی مانند سازمان تجارت جهانی WTO، توافقات بینالمللی، نهادهای بینالمللی وابسته به سازمان ملل، نهادهای مستقل خصوصی و نهادهای وابسته به نهادهای بالادست کشورهای پیشرفته، کشورهای مستضعف را استعمار و غارت میکنند.
فتح بازارها به این شکل است که سعی میکنند با بهانههایی مانند کاهش تعرفه، رقابت، آزادسازی تجارت، تعدیل اقتصادی، خصوصیسازیهای خاص، دولتها را گول بزنند تا حمایتهای خود از صنایع داخلی را بردارند و بازار را برای ورود آنها آزاد بگذراند، مسلما در این کارزار آنها چون دارای مزایایی مانند کیفیت بالاتر، تیراژ بالاتر و یا قیمت تمام شده پائینتر هستند در رینگ غلبه پیدا میکنند و شرکتها، تولیدکنندگان و کشورهای در حال توسعه را ورشکسته میکنند و همین مساله موجب شده بازارهای ما الان در قرق کالاهای غربی است.
شیوه دیگر استعمارگران جدید، الگوسازی ایجاد فرهنگ غلط در میان مردم است به این ترتیب که اصطلاحا فکر میکنند مرغ همسایه غاز است؛ یعنی تصورشان میشود اینکه کالای ایرانی بد است و کالای خارجی خوب است؛ آنها با این شیوه تبلیغاتی موجب اقبال مصرفکنندگان کشورهای در حال توسعه به کالاهای خود میشوند و خطر این تصور از نفوذ کالاهای عرضه کنندگان بینالمللی به بازار کشورهای در حال توسعه هم بیشتر است. در طرف مقابل اگر بتوانیم الگوی مصرف را اصلاح کنیم؛ آنها هر کاری هم که انجام دهند کسی کالای آنها را نخواهد خرید و تیر آنها به هدف نخواهد خورد.
شیوه دیگر استعمارگران جدید برای فقیر کردن ملتها چنبره زدن براقتصاد جهان به وسیله بینالمللی کردن پول خود است، حال دولت ما به جای اینکه در طول 5 سال گذشته کشور را از زیرسلطه دلار خارج کند، نه تنها زیر سلطه دلار مانده است، بلکه با ارز بازی هم میکند، اصطلاحا انگشتر خود را در تاریکی گم کرده و چون حال رفتن به تاریکی ندارد، در روشنایی دنبال آن میگردد.
لذا میتوانیم اینگونه تعبیر کنم که استعمار آمریکا اکنون به دو شکل انجام میشود: یک شکل آن اینگونه است که به اصطلاح با انواع ابزار تحریم شما را از دستیابی به فناوری، صادرات، واردات، تجارت بینالملل و خروج کالا منع میکند که اسم آن را باید استعمار و سلطه خاص گذاشت و از طرف دیگر یک شکل دیگر آن سلطه عامی است که از سلطه خاص آمریکا فراتر، خطرناکتر و نافذتر است و آن سلطه عام دلار است، البته اروپاییها هم سلطه عام یورو را دارند و پول آنها در جیب تمام مردم دنیا چرخیده است؛ این اتفاق به معنای واقعی مانند این است که گروه پیش قراول دشمن برود در تاسیسات حریفش مین بکارد، اکنون هر دلار آمریکایی هم به منزله مینی است که در دل ما کاشتهاند و براین اساس هر زمانی که بخواهند ارزش دلار را پائین یا بالا میبرند و به این شکل با ما بازی میکنند.
یکی دیگر از آثار این سلطه عام استعمار آمریکا و غربیها این است که وقتی دلار و یورو در بازار مسلط باشد به راحتی میتوانند با سامانههایی مانند سوئیفتی تراکنشهای مبادلات بینالمللی را تحت نظر داشته باشند و کارآمدترین تحریمهایی که آمریکا تا به حال انجام داده است همین گیر دادن به مبادلات با دلار است، البته اروپاییها هم قبل از امضاء برجام از همین شیوه استفاده میکردند.
به شکل مصداقی دولتهای استعمارگر چگونه منابع کشورها را غارت میکنند؟
جنایتکاران از هر فرصت و شیوهای برای غارت منابع کشورهای در حال توسعه استفاده کردهاند، دزدیدن آثار فرهنگی، آثار باستانی و منابع زیرزمینی نمونهای از این غارتهاست؛ آنها صدسال است نفت ما را دزدیدهاند و هنوز هم دارند غارت میکنند؛ یکی از شیوههای غارت آنها ارزان خریدن است، شیوه غارت دیگر این است که سعی میکنند با تحریم فرآوردههای نفتی مثل بنزین ما را زیر منگنه خود نگه دارند و وقتی که دیدند ما توان تولید داخلی را داریم، فردی را در دولت کاشتند تا جلوی تولید بنزین را به بهانه آلودگی بگیرد. این در حالی است که قبل از اینکه شروع به تولید بنزین کنیم داشتند ما را تحریم میکردند و وقتی دیدند توانایی تولید بنزین را داریم موضوع تحریم را رها کردند. چون دیدند اگر چنین کاری انجام دهند ایران به خودش متکی میشود و دیگر هرگز بنزین نخواهد خرید؛ در موضوع تولید مرغ لاین هم همین بلا را برسر ما آوردند در حالی که سهم 85 درصدی تولید متعلق به مرغ لاین آرین بود و ایران توانسته بود بازار را با مرغ خود اشباع کند با ابزارهای قیمتی و غیرقیمتی مانند ارزان فروشی به وسیله عوامل سودجو خائن وارد کننده و دلالهای بینالمللی لاین خارجی مانند راس را به بازار تزریق کردند و مرغ آرین ما اکنون فقط یک درصد از سهم بازار را در اختیار دارد، حال چرا ما را در این خصوص تحریم نمیکنند؟ دلیلش این است که میدانند ما استعداد تامین مرغ لاین بازار را داریم و اگر آن را تحریم کنند بلافاصله صنعت ما فعال میشود.
در تولید موتور خودرو هم همین بلا را بر سر ما آوردند، قبل از آن ما را تحریم کرده بودند و حاضر نمیشدند موتور ماشین سمند و پژو را به ما بدهند. ولی وقتی ما تولید کردیم، آلمانیها آمدند، گفتند: حاضریم موتور را ارزان به شما بدهیم و تحریم را برداشتند. چون میدانستند که دیگر این اهرم تحریمی از دست آنها گرفته شده است؛ لذا میتوان نتیجه گرفت: استعمارگران هر وقت که میبینند خلع ید میشوند و حربههای آنها کارساز نیست، میروند سراغ اینکه رفتار اقتصادی خود ما را عوض کنند تا ما اجازه پیدا نکنیم بر بازار خود مسلط شویم و از بازار بینالمللی سهمی داشته باشیم.
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد