حافظ شاعری برای تمام دوران ها

یکی از شاعرانی که دیوان شعرش به زبان­های مختلف دنیا ترجمه شده و در عرصه­‌ی جهانی بسیار نامدار است، حافظ شیرازی است. شعر این شاعر بلند آوازه‌­ی ایرانی، آدمی را چنان از خود بیخود می­‌کند که با واژگان نمی­‌شود آن را بیان کرد.

پرسشی بسیار چالش‌­­انگیز در این جا وجود دارد: چگونه است که اهمیت و جایگاه ادبیات و شعر فارسی روز به روز در بین جوانان کاسته می­شود؟ چرا جوانان علاقمند به تحصیل در رشته­ی ادبیات فارسی کم­تر دیده می­شود؟ نخبگان رشته­‌ی علوم انسانی بیش­تر به آموختن سایر رشته­‌ها روی می­آورند و کم­تر به ادبیات فارسی علاقه نشان می­دهند؟

آموزش فارسی عمومی در این سال‌ها به دانش‌جویان در رشته‌های متفاوت و گوناگون، همانند رشته‌های مهندسی، علوم پایه، علوم انسانی، هنر و تربیت‌بدنی- با تفاوت‌های کلیدی و بارزشان- من را متوجه‌ی یک نکته‌ی مشترک کرد:

تمام دانشجویان به پیشرفت، کسب هویت، برطرف کردن مشکلات، پیدا کردن هدف، دانستن آرزوهایشان و یافتن راهکاری کاربردی و مناسب برای رسیدن به هدف‌ها و آرزوهای خود علاقمند هستند.

البته این نکته نباید فراموش شود که ممکن است دانشجویان در بیان هدف‌های خود دچار سردرگمی شوند و یا به عبارت دیگر، هدف‌ها و آرزوهایی درست برای ادامه‌ی زندگی برنگزینند و یا در دوران دبیرستان برای مفهوم زندگی دانش کافی به آنان داده نشده باشد.

هنرنمایی، ارزش و اهمیت ادبیات فارسی در این جا خود را به‌خوبی نشان می‌دهد، چرا که این «گنجینه و میراث ارزشمند ملی و فرهنگی» راهکارهای مناسب، سودمند و کاربردی به تمام علاقه‌مندان ارائه می‌کند، ولی بیان آن به زبان نظم یا نثر کهن سبب عدم ارتباط دانشجویان با ادبیات فارسی می‌گردد و این عدم ارتباط، عدم درک و در نهایت بی‌علاقگی در پی دارد. همچنین، پیشرفت تکنولوژی و هزاران عامل دیگر، که گفتگو در مورد آن‌ها مجالی دیگر می‌طلبد، موجبات فاصله و دوری دانشجویان را از ادبیات فارسی و هم­چنین شعر بزرگانی همچون حافظ فراهم آورده و سبب شده است که آسیب‌های جبران‌ناپذیری هم به آنان و هم به کشور عزیزمان «ایران» وارد شود و شاید رقبای ما به خوبی از این موضوع آگاهند که نقطه قوت ما ایرانیان داشتن ادبیاتی غنی و قوی است.

سال­هاست که از دانش­جویان تمام رشته­‌ها می­پرسم: «ادبیات چیست»؟

پاسخ‌شان من را شگفت‌زده کرد. بیشینه‌ی آنان بر این باور بودند که ادبیات فارسی، دستور زبان یا آرایه‌های ادبی و یا تاریخ ادبیات است، برخی از آنان هم گفتند که ادبیات شعر یا نثر است و هیچ‌کدام از آنان اشاره نکردند که ادبیات فارسی یک جهان‌بینی و یا فکر و یا فرهنگی ارزشمند است که به زبان شعر و یا نثر سروده شده و آرایه‌های ادبی زینت‌بخش آن شده است.

هیچ کدام نمی­دانستند و یا متوجه­ی این نکته­ی ارزشمند نشده بودند که به یاری ادبیات فارسی و هم­چنین بهره­وری از عارفان و شاعرانی بزرگ همانند حافظ، سعدی، مولوی و ... می­توان به اهداف خود در زندگی رسید و بسیاری از گرفتاری­هایی که به نظر غیر قابل حل می­آید، به یاری جهان­بینی و فکری که در شعر آنان نهفته شده است، حل کرد.

متأسفانه، ادبیات فارسی، علمی مهجور است و زمانی ما به ورطه­ی سقوط رفتیم که از این علم دور شدیم و جایگزین نامناسبی برای آن قرار دادیم و ادبیات فارسی را می­توان در تکمیل همه علوم قرار داد و با یادگیری ادبیات می­توان در رشته های دیگر توانمند شد و اگر پیش از آموختن سایر علوم، ادبیات را در جوانان قوی کنیم آنان با یک شعور و آگاهی خاص و ویژه، حرفه و علم خود را دنبال می­کنند.

به امید روزی که بتوانیم ارزش داشته­های خود را بدانیم و از آن به درستی بهره بجوییم.

سال­ها دل طلب جام جم از ما می­کرد

وآنچه خود داشت زبیگانه تمنا می­کرد

دکتر شاهپرک فرح‌بخش اصفهان،

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی،

واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری