انیمیشن در تلویزیون رشد کرد

او و هم‌نسلانش تحول عظیمی در سینمای انیمیشن ایران به‌وجود آوردند. عظیمی این روزها در برنامه سرحال که از شبکه نسیم در حال پخش است با پنج عروسک بامزه و جذاب روزهای خوبی را سپری می‌کند و نشان می‌دهد بازیگر قابلی هم هست. عظیمی مدرس خانه کاریکاتور ایران از سال 1376 تاکنون و مدرس دانشگاه‌های هنر تهران، عضو هیات داوران بیش از صد جشنواره ملی و بین‌المللی انیمیشن، فیلم و کاریکاتور است. وی همچنین ایده‌پرداز، کارشناس - مجری چند برنامه تخصصی درباره انیمیشن، سینما، کاریکاتور و طنز در تلویزیون بوده و جوایز زیادی هم در دوران کاری‌اش به‌دست آورده است. جایزه ویژه اولین دوره جشنواره فیلم «شهر» ایران جایزه اول انیمیشن جشنواره «رسانه‌های دیجیتال» ایران، جایزه ویژه جشنواره انیمیشن «کات اوت» مکزیک، دیپلم افتخار و جایزه نقدی بهترین دستاورد فنی و هنری از سی امین جشنواره بین‌المللی فیلم «فجر» جایزه ویژه شرکت ملی فرش ایران برای فیلم سینمایی «تهران1500» و جایزه بهترین دستاورد فنی و هنری برای فیلم «تهران 1500» از انجمن منتقدان فیلم. با عظیمی در باره وضعیت انیمیشن ایران در این چهار دهه و حضورش به‌عنوان بازیگر در برنامه سرحال گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.

اگر موافق باشید گفت‌وگو را با بررسی اجمالی وضعیت انیمیشن از دهه 60 به بعد آغاز کنیم. . .

برای بررسی باید کمی به عقب‌تر برگردیم. در دهه 40 و 50 هنرمندان بزرگی در حوزه انیمیشن فعالیت می‌کردند و کارهای ماندگاری به وجود آوردند. انیمیشن‌سازی در ایران از کانون پرورش فکری شروع شد. در آن دوران تا اواسط دهه 70 تولید انیمیشن‌های بلند در تلویزیون رواج نداشت و اغلب انیمیشن‌ها کوتاه‌مدت بود. در دهه 60 ابتدا تیزرهای تبلیغاتی درباره مواد خوراکی در حوزه انیمیشن ساخته شد و بتدریج در دهه‌های بعدی تعداد زیادی جوان متعهد و علاقه‌مند انیمیشن وارد این چرخه شدند و تعداد فعالان انیمیشن در دهه 60 به زحمت به تعداد انگشتان دو دست می‌رسید. نام‌هایی مثل وجیه‌ا... فردمقدم، اکبر صادقی، اسفندیار احمدیه و عبدا... علیمراد در این حوزه فعالیت می‌کردند. در واقع انیمیشن بعد از انقلاب در تلویزیون رشد خوبی کرد و دیده شد.

عبدا... علیمراد سبک کاری‌اش در انیمیشن متفاوت بود. . .

ایشان سبک استاپ موشن (عروسک‌های مفصلی) کار می‌کردند و کارشان با بقیه تفاوت داشت.

در دهه 70 هم تعداد دیگری از هنرمندان وارد این عرصه شدند...

بله، هنرمندانی نظیر احمد عربانی که پیشینه کاریکاتوریستی داشت. اصولا تمام کسانی که در حوزه انیمیشن حضور موثری دارند از ابتدا در حوزه تصویرسازی و کاریکاتور فعالیت می‌کردند و اتفاقی است که در دنیا هم رخ می‌دهد. در این دوران ساخت سریال و برنامه‌های انیمیشن در تلویزیون رونق گرفت و هنرمندان دیگری نظیر آقایان گلپایگانی، شیخان و دهستانی هم بتدریج در این دهه وارد چرخه انیمیشن‌سازی شدند. من و این دوستان در دهه 60 در رشته انیمیشن تحصیل می‌کردیم و بتدریج وارد فضای کار در دهه‌های بعدی شدیم. این نسل جوان به نوعی در دانشگاه از تجربیات نسل باسابقه انیمیشن بهره‌برداری کرد و دارای سبک کاری شد.

تعدادی از دوستان هم به صورت تجربی یا تحصیل در خارج از کشور با انیمیشن آشنا شدند.

با ورود رایانه، انیمیشن‌سازی در دنیا و بعدتر هم در ایران وارد عصر جدیدی شد؟

بله، ورود انیمیشن‌هایی که با رایانه ساخته می‌شد دوران جدیدی را رقم زد و شیوه کار به کلی با قبل تفاوت پیدا کرد. دوستان انیمیشن‌ساز در ایران هم بالطبع حرکت‌هایی با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی انیمیشن انجام دادند و خودشان را به روز کردند.

اغلب انیمیشن‌های بزرگ رایانه‌ای در سال‌های اخیر مورد توجه مخاطبان در سینماها هم قرار‌گرفته‌اند؟

بله، انیمیشن‌هایی نظیر جمشید و خورشید، فیلشاه، تهران 1500، شاهزاده روم و نمونه‌های دیگر با استقبال خوب مردم مواجه شده‌اند.

آیا بازیگری هم جزو دغدغه‌هایتان نظیر انیمیشن‌سازی و طراحی گرافیک است؟

در این سال‌ها پیشنهاد در زمینه بازیگری زیاد داشتم که قبولشان نکردم. به بازیگری علاقه‌ای ندارم. در «سرحال» هم به این دلیل بازی کردم که از همان ابتدای شکل‌گیری این پروژه در دو سال قبل در کنارش بودم و چون ارتباط نزدیکی با وزارت بهداشت، سفارش‌دهنده این برنامه داشتم و سال‌ها برایشان انیمیشن می‌ساختم قرار شد درکنار تولید این پروژه عروسکی باشم.

از اول هم قرار بود در قالب شخصیت خودتان بازی کنید؟

بله، و نخواستم بروم به سمت این‌که در قالب شخصیت دیگری قرار بگیرم. بهمن پارسال تولید برنامه شروع شد.

به نظر شما کارهای عروسکی قرابت‌های زیادی با انیمیشن دارد؟

بله، در این کار یک سری شخصیت عروسکی فانتزی وجود دارد که خصوصیاتی درست مثل شخصیت‌های فیلم‌های انیمیشن دارند.

بازی با عروسک تفاوتی با بازی در فیلم رئال و بازیگران عادی دارد؟

کلا کار با عروسک، دشوار و سخت است و شما باید شخصیت‌های عروسک‌ها را قبول کنید. موجودی که در کنارتان هست و با آن ارتباط دارید.

نوع حضور شما و چالش‌هایی که در بافت داستانی برنامه سرحال دارد شباهت‌هایی را با برنامه کلاه قرمزی به‌وجود آورده است. چقدر به این مساله اعتقاد دارید؟

ایرج طهماسب و عروسک‌هایش بالاترین الگوهای برنامه‌های عروسکی است. خود من مخاطب برنامه کلاه قرمزی هستم و به نوع ارتباط میان ایرج طهماسب و عروسک‌هایش دقت داشتم و من هم دوست داشتم ارتباطم با عروسک‌ها نزدیک باشد. منتها کار ما تفاوت‌هایی با برنامه کلاه قرمزی دارد و برنامه سرحال بیشتر به یک مجموعه تلویزیونی نزدیک است، زیرا در صد قسمت تولید شده است. بنابراین در نوع کارگردانی و دکوپاژ تفاوت‌های زیادی وجود دارد. در سرحال تنوع لوکیشنی وجود دارد و من و عروسک‌ها در جاهای متنوع و زیادی حضور داریم که در کمتر کار عروسکی‌ای دیده می‌شود. در سال‌های دورتر برنامه خونه مادربزرگه را داشتیم که فضاهای متعددی که شامل یک مزرعه و خانه بود ساخته شد و عروسک‌ها در آنها حضور داشتند.

در چارچوب کلی این نوع برنامه‌های عروسک ـ بازیگر مثل برنامه کلاه قرمزی معمولا بازیگر و یا مجری با صبر و آرامشی که دارد شیطنت و سر‌به‌هوایی عروسک‌ها را مدیریت می‌کند. در «سرحال» چقدر به این الگو وفادار بودید؟

در سرحال از روز اول قرار بود زیاد من وارد ارائه نصیحت و پند و اندرز نشوم. قرار بود من هم موجودی باشم شبیه این عروسک‌ها. من هم جاهایی اشتباه و خلاف انجام می‌دهم و زیاد نرفتم به سمت کاراکتری که ایرج طهماسب در برنامه کلاه‌قرمزی ارائه می‌کند. کاراکتر من یک جورهایی شبیه شخصیت سیامک انصاری در کارهای مهران مدیری است که سایر شخصیت‌ها شوخ و شنگ هستند و خرده شیشه دارند. اما عاقل آنها سیامک انصاری است.

احمد محمد اسماعیلی