عاقبت زباله‌ها در فضا

بیش از سه دهه است فضانوردان ساکن در ایستگاه‌های فضایی با این سناریو زباله‌های ایستگاه را جمع‌آوری و دفع می‌کنند، اما این روش در آینده و برای سفرهای فضایی که فضانوردان به مناطق دوردست منظومه شمسی خواهند داشت، بدون‌شک کارایی چندانی ندارد. از این رو اگر از هم‌اکنون برای مدیریت زباله‌ها در سفرهای فضایی دور تمهیداتی اندیشیده نشود، موضوع نگهداری و دفع زباله‌ها برای فضانوردان آینده به چالشی جدی تبدیل می‌شود.

به همین دلیل مهندسان به فکر طراحی سامانه‌هایی برای مدیریت و دفع زباله‌های فضانوردان افتاده‌اند. یکی از ایده‌های مطرح‌شده در این زمینه، استفاده از کمپرسورهای مخصوصی است که بتواند زباله‌ها را به اندازه لازم فشرده و از حجم آنها کم کند. در عین حال این سامانه قادر باشد موادی را که امکان بازیافت آنها وجود دارد، تفکیک کند و دوباره به چرخه استفاده برگرداند. از طرفی، این سامانه بتواند رطوبت موجود در برخی زباله‌ها را گرفته و آب حاصل از آن را به چرخه آب و تولید برق فضاپیما وارد کند.

بعلاوه این ایده نیز مطرح است که از سوزاندن کنترل‌شده این زباله‌ها در فضا بتوان گازهایی مانند متان تولید کرد که به‌عنوان سوخت در سامانه‌های پیش‌رانش فضاپیما به‌کار گرفته شود. برای عملی‌کردن این ایده‌ها هم‌اکنون تعدادی از مهندسان در حال طراحی سامانه نگهداری و بازیافت زباله‌های ایستگاه فضایی هستند. ابتدا باید درستی عملکرد این سامانه در زمین بررسی و سپس در پروازهای گرانش ناچیز (که به کمک مانورهای هوایی ویژه‌ای انجام می‌شود) آزمایش شود. پس از طی موفقیت‌آمیز این مراحل، این امکان وجود دارد تا نمونه عملیاتی این سامانه در سال 1401/ 2022 برای نخستین‌بار در ایستگاه فضایی بین‌المللی استفاده شود.

محمدرضا رضائی