چگونه از اعتیاد پیشگیری کنیم؟ / 3 «سطح» برای پیشگیری از اعتیاد

به گزارش جام جم آنلاین ، اعتیاد برای تمامی جوامع جهانی یکی از بزرگ ترین معضل ها محسوب می شود. بلای خانمان سوز همچنان در ابعاد بسیار گسترده ای در جهان قربانی می گیرد و به موازات آن پژوهش ها در رابطه با پیشگیری از اعتیاد عمیق تر می شود.

هم اکنون پیشگیری از اعتیاد و روش های موثر آن مهم ترین مبحث در رابطه با بلای خانمان سوز اعتیاد است. اما پیشگیری چگونه باید باشد و چه مولفه هایی دارد؟

برنامه های منسجم برای پیشگیری از اعتیاد

دکتر مرتضی خوش گفتار درمانگر و پژوهشگر حوزه اعتیاد و عضو هیئت مدیره نظام پزشکی قم در گفت و گو با جام جم آنلاین در رابطه با اساس مبارزه با اعتیاد عنوان کرد: «اساس کار مبارزه با اعتیاد پیشگیری است. پیشگیری از اعتیاد، مبارزه با آن و درمان این مشکل سه رکن اساسی مربوط به اعتیاد هستند. هر چقدر برنامه های پیشگیری منسجم تر، علمی تر، و سیاست مدارانه تر باشد، کار افرادی که بر روی پیشگیری اعتیاد کار و پژوهش می کنند راحت تر می شود.»

این درمانگر و پژوهشگر اعتیاد گفت: «پیشگیری سه سطح دارد. در سطح نخست باید این موضوع در جامعه رواج داده شود که مواد مخدر بسیار بد و خانمان سوز است. در سطح دوم با افرادی روبرو هستیم که به مواد مخدر اعتیاد دارند و از مصرف آن لذت می برند. باید به این افراد مدام تذکر بدهیم که اعتیاد فقط لذت نیست و عواقب بدی دارد. در نهایت به سطح سوم می رسیم، در این سطح افرادی هستند که به دلیل اعتیاد تحت درمان قرار دارند و باید درمان بشوند. باید کاری کنیم که اعتیاد نزد این افراد دوباره عود نکند.»

خوش گفتار افزود: «افرادی که برای نخستین بار مواد مخدر استفاده می کنند از آن لذت می برند و حس خوبی دارند. در اینجا فردی که پیشگیری از اعتیاد وظیفه اوست باید به این افراد متذکر شود که این لذت پابرجا نیست. معمولا افرادی برای دلایل متفاوتی به مواد مخدر روی می آورند. یکی به تحریک دوستان و صرفا سرخوشی مواد را مصرف می کند، فرد دیگری مشکلات جسمی مثل دیابت و یا درد کمر و پا دارد، یکی دیگر به دلیل مشکلات زندگی به مواد مخدر روی می آورد. جوانی هم هست که در خانه مشکل پیدا می کند و بر اساس راهنمایی های غلط دوستان و یا برخی اطرافیان دیگر به سراغ مواد می رود. مشکلات جنسی هم عامل مهمی برای روی آوردن به مواد مخدر است. مواد به شکل های مختلفی سراغ افراد می آید.»

خوش گفتار در ادامه گفت: «نکته مهم این است که اکثر افراد همان بار اول نتیجه می گیرند و جواب مثبتی دریافت می کنند که حاصل همان لذت است. لذت استفاده از مواد مخدر باعث می شود اعصاب خراب درست شود و بدهی ها ، مشکلات خانواده، مشکلات جنسی و ... به طور موقت از بین برود که کاملا موقتی است و این مشکلات به دلیل اعتیاد با شدت بیشتری برمی گردند.»

وی تاکید کرد: «ما "سیستم پاداش" در ذهن مغزمان داریم به این ترتیب که از هر چیزی خوشمان بیاید مغز دستور تکرار آن را می دهد. همان لذت ناشی از مصرف مواد مخدر نیز به دستور مغز دوباره تکرار می شود که نتیجه اش اعتیاد شدید و عوارض بسیار زیادی می شود. اعتیاد شدید عوارض بدی به همراه دارد، از بی پولی و اخراج گرفته تا طلاق و سایر مشکلات دیگر. »

این درمانگر و پژوهشگر حوزه اعتیاد گفت: «در پیشگیری اولیه ما با مبحث خانواده روبرو هستیم که این مبحث خود یک پله پایین تر از جامعه قرار دارد. خانواده در رابطه با مسائل مربوط با پیشگیری از اعتیاد باید تقویت شود. اعتیاد امروز مثل اعتیاد قدیم نیست که بگوییم فرد یا افراد به دلیل معاشرت با افراد ناباب با آن روبرو شده اند. اکنون همه چیز فرق می کند. امروز افراد خوب و باسواد و با سطح اجتماعی بالا هم بدون اینکه دوست ناباب داشته باشند به مصرف مواد مخدر روی می آورند. ما قبلا مثلا اعتیاد فقط به یک نوع مواد مخدر داشتیم اما اکنون انواع اعتیاد در سطح جامعه دیده می شود. الگوهای قدیم از بین رفته است.»

خوش گفتار یادآور شد: « آغاز مشکلات اعتیاد در نوجوانان است. ما در اینجا خانواده ای داریم که متشکل از یک پدر و مادر و یک یا چند فرزند است. وقتی فرد به سنی بحرانی و بلوغ می رسد نیازهای بیشتری در خود احساس می کند و به اصطلاح با غرور جوانی همراه می شود. او متوجه می شود که تغییر کرده است. اگر این تغییرات در کنار راهنمایی، همکاری، دلسوزی ، اعتماد و درک متقابل از سوی والدین نباشد آنگاه خطر اعتیاد به وجود می آید. بدون همراهی والدین، نوجوان یا جوان دچار مشکل می شود. او به اقتضای سن خود به دنبال نشاط ، نیرو و حس و حال جدید می گردد. با این اوصاف اگر او کنترل نشود و خانواده از او درک متقابلی نداشته باشند آنگاه مشکلات جدی به وجود می آید. اطلاع رسانی برای خانواده ها در این زمینه باید به صورت کامل وجود داشته باشد.»

وی خاطرنشان کرد: «در رابطه با پیشگیری از اعتیاد باید روی دو عامل مهم اطلاع رسانی کنیم، نخست اینکه باید عوامل حفاظتی همانند درک متقابل والدین و فرزندان رعایت شود. دوم اینکه عوامل خطرناکی مثل دوستان و اطرافیان بد و مخرب باید کنترل شوند و اینکه جوان و نوجوان بابت اینکه دیروقت به خانه می آید مورد پرسش قرار بگیرد. اینها کار شاقی نیست. این دو عامل باید به طور کامل اطلاع رسانی شود، یعنی اینکه عوامل حفاظتی و عوامل خطرساز باید معرفی شوند. »

وی تصریح کرد: «باید برای پرداختن به ورزش و ایجاد انرژی مثبت از این طریق تبلیغ کرد. این روش خیلی بهتر از آن است که آنقدر سکوت کنیم که جوان یا نوجوان دنبال آلترناتیوی برای نیازهای خود باشد و به همین دلیل با عوامل خطرناک روبرو شود.»

عضو هیئت مدیره سازمان نظام پزشکی قم اضافه کرد: «پیشگیری باید زودهنگام باشد، حتما که نباید خانواده پس از متوجه شدن مشکل مواد مصرف کردن فرزندش به درمانگر مراجعه کند. اگر اتفاقی نیفتاده باشد پیشگیری موفق تر است. پیشگیری ربطی به سن ، جنس، سواد، مذهب و سطح اجتماعی و فرهنگ ندارد.»

خوش گفتار بیان کرد: «شعار دادن و یا زیاد نوشتن اصلا تاثیرگذار نیست. باید بدانیم نیازها چیست و چه مواردی در راس قرار دارد. باید بدانیم خانواده چه مشکلی دارد و ماده غالب مصرفی در کشور چیست؟ و اصلا چه موادی در حال توسعه در کشور است؟ باید نیازها را بدانیم و نسبت به این موضوع که چه ابزارهایی در اختیار داریم آگاه باشیم. هم اکنون ارگان‌هایی مثل آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با مواد مخدردر این زمینه (پیشگیری) فعال هستند. ما باید توانایی ها و پتانسیل ها را در نظر بگیریم و سپس برنامه ریزی کنیم.»

وی در پایان گفت: «برای پیشگیری باید از نظرات همه کارشناسان، افراد تاثیر گذار، ارگان ها و حتی تاثیرگذاری سیاست مداران استفاده کنیم و با جمع بندی این نظرات و راه حل ها پیشگیری بهتری در تقابل با اعتیاد داشته باشیم.»

هیلدا حسینی خواه / جام جم آنلاین