غزل‌های صد شاعر معاصر در رثای امام خمینی‌(ره) منتشر شد

خلاصه همه خوبی‌ها به روایت غزل

تا می‌گویند «غزل»، عشق، کلیدواژه‌ای است که روبه‌رویت می‌نشیند و رخ می‌نماید؛ لابه‌لای بیت‌ها می‌چرخی و تغزل می‌کنی و تعشق می‌بینی. عاشقانه‌های شعر فارسی هم مهم‌ترین فرازهایش را در غزل‌های شاعران بزرگ می‌یابد. اما مدت‌هاست غزل، صرفا قالب عشق نیست. هر چند عشق، هنوز و همچنان حرف حساب غزل است، اما این دوست‌داشتنی حسرت‌برانگیز مدت‌هاست جز عاشقانه‌نویسی، ظرف نوشتن در رابطه با موضوعات دیگر هم هست.
کد خبر: ۱۱۴۵۹۹۵
خلاصه همه خوبی‌ها به روایت غزل

تولد غزل سیاسی و اجتماعی در دوران مشروطه و تکوین آن در سالهای انقلاب اسلامی، یکی از مهمترین فصلهای ایجاد تغییر و تحول در پهنه شعر فارسی بوده است. اگر تا قرنها عادت داشتیم در غزل، از زلف معشوق و پیچ و تاب آن، یا از جامی که از میپر و خالی میشود بشنویم، عصر معاصر، مفاهیمی خیابانیتر را در ظرف غزل ریخت تا این قالب، از برای امروز اجتماع و سیاست ما هم باشد. از همینروست که حالا میتوانیم مجموعه غزلی گردآوری کنیم از شعرهایی که شاعران معاصر در رثای مردی از تبار سیاست پرداختهاند. مشخصا درباره کتاب «زندهتر از تو کسی نیست» سخن میگوییم؛ عنوان نخستین دفتر غزلی که با محوریت امام خمینی(ره) منتشر شده و دیروز از آن رونمایی شده است.

سیاست و عشق

دفتر حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره) تا کنون دفتر شعرهای متعددی در رثای امام منتشر کرده، پانزده تا را ما سراغ کردهایم، اما «زندهتر از تو کسی نیست»، نخستین دفتری است از شعرهایی که تماما غزلهایی هستند با محوریت امام خمینی(ره). کتاب به همت رحیم زریان و در انتشارات اطلاعات منتشر شده. رحیم زریان را به چندین و چند کتابی که منتشر کرده میشناسیم بهخصوص کتاب مشابهی که سال گذشته از شاعران گردآوری کرد و در آن اثر، همه شاعران از امام زمان (عج) نوشته بودند.

حالا او غزلهایی را درباره امام یکجا جمع و منتشر کرده. شاید اینجا و آنجا غزلهایی را درباره حضرت امام شنیده باشید، اما اگر بدانید زریان از صد شاعر، چندین غزل را در این کتاب فراهم آورده، در نگاه اول تعجب میکنید که در این سالها صد شاعر غزلسرا درباره امام نوشتهاند؛ از این بابت که هنوز غزل، قالب مرسومی برای پرداختن به مفاهیمی جز تغزل نیست.

حالا زریان در همین باره معتقد است که شخصیت چندوجهی امام باعث شده که این همه غزلسرا دربارهاش بنویسند. او در این باره به جامجم میگوید: «توجه داشته باشید که حضرت امام، جز اینکه سیاستمداری بزرگ بودند، عارفی بزرگ بودند که به مفاهیم حکیمانه در شعر خودشان هم نظر داشتند. از همین روست که حتی برخی از این شعرها، عاشقانههایی برای امام هستند». او البته اضافه میکند که در بین این غزلها، غزلهایی کاملا سیاسی و اجتماعی هم هست و جالب است بدانید که این کتاب، همه غزلهایی را که درباره امام نوشته شدهاند، گردآوری نکرده و آنطور که زریان میگوید او از بین شعرهایی بسیار بیشتر از این، دست به گزینش زده است.

ستایشنامهها و سوگسرودها

اگر در غزلهای درباره امام دقت کنید میبینید اساسا میتوان آنها را از نظر رویکرد و فحوا به دو دسته تقدیم کرد؛ تعدادی از این غزلها به نوعی دعوت است و مربوط به سالهایی است که شاعران انقلابی از او میخواهند برای نجات کشور پا پیش بگذارد و نیز شعرهایی که او را در قالب رهبری که زمام امور را در دست گرفته ترسیم کردهاند.

دسته دوم، سوگسرودهایی در فراق او هستند. حالا دقیقا همین تقسیمبندی در کتاب «زندهتر از تو کسی نیست» اجرا شده است. زریان در این باره میگوید: «فصل اول کتاب به زمان حیات حضرت امام برمیگردد و فصل دوم هجران ایشان در آثار شاعران را شامل میشود. بخش اول، پیرامون شعر شاعران در دوران حیات حضرت امام است، اما حجم بیشتر کتاب مربوط به زمان هجران ایشان بوده که جوش و خروش شاعران را در این بخش درج شده است.»

کتاب، مجموعهای متنوع از شاعران را دربرگرفته است؛ از قیصر امینپور و سیدحسن حسینی با غزلهای معروفشان درباره امام گرفته تا شاعران نسلهای بعدتر و جوانترها.

اصل ماجرا

«زندهتر از تو کسی نیست»، مجموعه غزلهایی از حدود صد شاعر است درباره حضرت امام خمینی(ره) که در 304 صفحه در انتشارات روززنامه اطلاعات منتشر شده و دیروز، شنبه 12 خردادماه از آن رونمایی شده است هر چند که این کتاب سال گذشته نیز یک بار چاپ شده اما انتشار آن تا خردادماه امسال، برای همزمانی با روزهای سالگرد ارتحال به تعویق افتاده است.

محمد علی بهمنی:
برای امام مرثیه ننویسیم، مفاخره کنیم

اسم دفتر مجموعه غزل «زندهتر از تو کسی نیست»، مربوط به یکی از مصرعهای شعر محمدعلی بهمنی است و از شعر او گرفته شده است. جالب اینکه این شاعر و ترانهسرا پیش از این، روایت سرودن این غزل را با جامجم در میان گذاشته بود.

او برای جامجم در این باره نوشته: «هنگامی که از رادیو خبر اندوهناک ارتحال حضرت امام(ره) را شنیدم، شعری را درست در همان روز چهاردهم خرداد سال 68 سرودم. بندرعباس بودم و غربت و دلتنگیهای حضرت امام(ره) بغضی را در من ایجاد کرده بود.

یادم میآید به ساحل رفتم و ناخودآگاه این بیت را با خودم زمزمه کردم: «زندهتر از تو کسی نیست چرا گریه کنیم/ مرگمان باد و مباد آن که تو را گریه کنیم» و بعد هم شب که به خانه آمدم، به علیرضا قزوه زنگ زدم و شعر را برای او خواندم. البته خیلی شاید درست نباشد که این را مطرح کنم، اما تصورم این است که در سوگسرودهها یا مرثیههایی که تاکنون خواندهایم، بیشتر با فضایی ماتمزده و مبهم روبهرو شدهایم. بویژه مرثیههایی که برای حضرت امام(ره) سروده شدهاند، بهگونهای است که شاعران این حس را در شعرشان داشتهاند که بعد از ایشان همه چیز فرو خواهد ریخت و غم و اندوه از دست دادن ایشان به حدی است که دیگر هیچ اتفاقی به جبران این خسارت و ضایعه بزرگ منجر نخواهد شد. من احساس کردم اندیشه، آثار و از همه مهمتر انقلاب و دستاوردهای آن بزرگترین میراث و ارزشمندترین یادگار واقعی حضرت امام(ره) هستند و به نوعی با یک نگاه فخرآمیز و همراه با تولدی دوباره، رحلت امام را در شعری که سرودم، به تماشا نشستم البته این نکات را دکتر موسویگرمارودی و دیگر دوستان درباره این شعر نوشته و گفتهاند.

من در مرگ امام(ره) یک نوع رهایی و بالندگی دیدم که مختص انسانهای فرازمینی است اما امام برای من که بود که در آن غروب، این شعرها را بر زبانم جاری کرد؟ جدای از شخصیت رهبری و سیاسی ایشان که همیشه و در مقاطع حساس همراه با تیزبینی، نکتهسنجی و آیندهنگری خاصی بود، میتوان به جایگاه عرفانی و دینی امام(ره) اشاره داشت. سلوک مردمی و سادهزیستی امام نیز از جمله ویژگیهای شخصیتی ایشان بود که من هرگز فراموش نخواهم کرد.

رضا مکوندی

روزنامه‌نگار

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها