روزنامه «امیر»

وقایع اتفاقیه نیز از درد مشابهی با کاغذ اخبار رنج می‌برد و آن هم تملق،‌ چاپلوسی و غلو درباره شخص شاه بود‌. البته نمی‌توان از ساختار حکومت و مختصات فرهنگی جامعه ایرانی در آن زمان چیزی جز این انتظار داشت. با توجه به پیشینه‌ای که همگان از امیرکبیر به عنوان کسی که در زمان صدارت خود علیه القاب طولانی دست‌کم در نامه‌های اداری ممارست کرد، ‌سراغ دارند گمان می‌کنند که در زمان او این روزنامه از مشکل یاد‌شده بری بوده است، در حالی‌که حضور امیر نیز در این مورد تاثیرگذار نبود و نتوانست تغییری ایجاد کند. اما اقدام مثبت او آنچنان که فرید قاسمی به عنوان یکی از تاریخ‌نگاران مطبوعات اشاره می‌کند؛ این است که مکانی متعلق به روزنامه و برای مراجعات مردمی تدارک دید که در آن زمان ایده تازه و مثبتی بود. این روزنامه لحن و نوشتار ساده و نسبت به کاغذ اخبار داشت. وقایع اتفاقیه با آن‌که روزنامه ثانی ایران به شمار می‌آید اما از نظر چاپ تصویر به عنوان نخستین روزنامه معرفی شده است. این نشریه در آخرین شماره خود که به نام «وقایع» منتشر شد، دو نقاشی چاپ کرد که مربوط به خبرهای همین شماره بودند. این‌ اولین ‌باری بود که علاوه بر آرم روزنامه، تصاویر دیگری در روزنامه چاپ می‌شد و در زمان خود برای خوانندگان این نشریه بسیار جالب توجه بود. همچون کاغذ اخبار در این روزنامه نیز نشان شیر و خورشید نقش بسته بود که در شماره نخست آن بالای این تصویر،‌ جمله «یا اسدا... الغالب» نیز آمده بود.

این روزنامه هم مانند روزنامه نخست ایران به اخبار داخلی و خارجی می‌پرداخت و در بخش اخبار ایران قسمتی به خبرهای دربار اختصاص داشت که از بخش‌های ثابت روزنامه بود و گاه به اخبار شهرها و شهرستان‌های دیگر نیز پرداخته می‌شد. در بخش اخبار ممالک خارجی نیز معمولا مقاله‌هایی از روزنامه‌ها اروپایی ترجمه و چاپ می‌شد. این روزنامه اما آنچنان که انتظار می‌رفت با اقبال عمومی مواجه نشد و در بررسی‌های تاریخی، دلیل آن قیمت بالای روزنامه به نسبت قدرت خرید مردم ذکر شده است.

امیرکبیر به دنبال آن بود که روزنامه‌اش مانند نمونه‌های خارجی ساختار حرفه‌ای داشته باشد و از این رو برای آن سمت سردبیر تعریف کرد، امری که تا آن زمان در ایران سابقه حرفه‌ای نداشت. هر چند عمر این صدراعظم تا شماره آخر روزنامه دوام نیاورد و خبر فوت او که به واقع قتل بود، در یکی از شماره‌های همین نشریه به چاپ رسید.

وقایع اتفاقیه سال‌‌ها بی‌وقفه به دست علاقه‌مندانش رسید اما از شماره 471 به بعد چاپ آن متوقف و روزنامه دیگری با عنوان «دولت علیه ایران» به جای آن منتشر شد که بیشتر منابع، آن را جایگزین همین روزنامه و در واقع ادامه آن دانسته‌اند.

نوشین مجلسی

روزنامه‌نگار