یادداشت

برنامه‌های خانوادگی، تکراری نمی‌شوند

رسانه ملی همان‌طور که از نامش هم پیداست، رسانه‌ای است متعلق به همه مردم و ملتی با طیف‌های سنی گوناگون. بزرگ، کوچک، کهنسال و خردسال، همه به تماشای این رسانه می‌نشینند، بخش عمده‌ای از اوقات فراغتشان را پر می‌کنند و در کنار تفریح و سرگرمی، درس‌هایی هم از آن می‌گیرند. آموزش غیرمستقیم، وظیفه هر رسانه‌ای است که با طیف مخاطبان گوناگون و دامنه تاثیرپذیران گسترده سر و کار دارد و به جرات می‌توان گفت در کشور، هیچ رسانه رسمی دیگری را با این حجم از نفوذ و تاثیرپذیری که رسانه ملی دارد، نمی‌توان پیدا کرد. به همین دلیل هم هست که برنامه‌سازی در رادیو و تلویزیون اهمیتی ویژه‌تر می‌یابد و برنامه‌سازان را به وسواس هرچه بیشتر در انتخاب موضوعات و رویکردهایی که می‌خواهند برای برنامه‌هایشان اتخاذ کنند، سوق می‌دهد.

کد خبر: ۱۱۴۰۸۶۹

از جمله برنامه‌هایی که از قدیم جایگاهی ویژه در آنتن تلویزیون دارند، برنامه‌های خانوادگی هستند. برنامه‌هایی که همان‌طور که از اسمشان برمی‌آید، باید بتوانند طیف‌های گوناگون مخاطبان را به خود جلب کنند و فقط در این صورت است که به موفقیت دست می‌یابند. حافظه تصویری ما، برنامه‌های متعددی را از این دست در یاد دارد؛ برنامه‌هایی که تعدادی‌شان حتی برای سال‌های متمادی حیاتشان را روی آنتن حفظ کرده‌اند و با همان سیاق قدیمی، هنوز به فعالیت ادامه می‌دهند. «سیمای خانواده» که ظهرها از شبکه یک سیما روی آنتن می‌رود و «به خانه برمی‌گردیم» شبکه پنج سیما، از شناخته‌شده‌ترین این برنامه‌ها هستند که بخش‌هایی مشخص دارند؛ بخش‌هایی چون آموزش آشپزی، آموزش هنرهای دستی و بخش‌های پزشکی و کارشناسی. جالب اینجاست که حتی ترکیب مجریان این برنامه‌ها هم در طول سال‌ها خیلی تغییر نکرده و همان مجریان سابق به اجرای این دست برنامه‌ها ادامه می‌دهند و مخاطبان را با اجرایشان اخت می‌کنند. هرمز شجاعی‌مهر، شعله قهرمانی، محمد نظری و ژیلا امیرشاهی از شهره‌ترین مجریانی هستند که فعالیتشان را عمدتا در قالب اجرای همین برنامه‌ها در خاطر داریم و حالا دیگر وجودشان برایمان به نوعی با اجرای همین برنامه‌های خانوادگی گره خورده است.

در سال‌های اخیر، نسل تازه‌تری از این برنامه‌ها هم پا به عرصه گذاشته‌اند و هرکدامشان حتی به نوعی کوشیده‌اند قالب‌های مرسوم این سبک از برنامه‌سازی را عوض کنند. برنامه‌های خانوادگی گرچه همان‌طور که اشاره شد مختص خانواده‌ها هستند، اما در سال‌های گذشته بیشتر این‌طور تلقی می‌شد که مخاطبانشان فقط زن‌های خانه‌دارند؛ به این جهت عموما در ساعات ظهرگاهی روی آنتن می‌رفتند و مخاطبانشان هم زن‌ها بودند.

حالا برنامه‌سازان جدید مدتی است به این نتیجه رسیده‌اند که جدای از این ساعت پخش، مخاطبانی دیگر هم می‌توانند داشته باشند و حتی لزومی به پخش ظهرگاهی ندارند. برنامه‌هایی چون عصر خانواده (شبکه دو)، زنده‌باد زندگی (شبکه دو) و همیشه خونه (شبکه آموزش) شماری از این برنامه‌های به نسبت نوظهورتر هستند؛ برنامه‌هایی که در نوعی ساختار و قالب‌شکنی جدید، مخاطبان پخش عصرگاهی و شبانگاهی رسانه ملی را هدف گرفته‌اند و می‌کوشند همه اعضای خانواده را در کنار هم نشانده و به تماشای برنامه‌شان دعوت کنند. دور هم جمع شدن درست تیم برنامه‌ساز در برنامه‌های خانوادگی هم نکته‌ای دیگر است. توجه به امر خانواده به عنوان اصلی‌ترین نهاد تشکیل‌دهنده جامعه، توجه ویژه، ریزبینی و نکته‌سنجی دقیق و مهارت در امر برنامه‌سازی و انتقال پیام را می‌طلبد. استفاده و دعوت از کارشناسان، از جمله بخش‌های همیشگی برنامه‌های خانوادگی است و برنامه‌سازان باید حواسشان باشد که چگونه کارشناسانی را برای حضور در برنامه‌ها دعوت می‌کنند. حتی یک پیام نابجا از جانب کارشناسی که اطلاعات کافی ندارد، می‌تواند تاثیری مخرب روی بخشی از مخاطبان داشته باشد و آنها را به سمتی غلط سوق دهد. لذا این امر هم شایسته توجه است و توجهی ویژه می‌طلبد. به هر روی همان‌طور که گفته شد، رسانه ملی رسانه همه مردم است و خانواده‌ها اصلی‌ترین مخاطبان آن هستند. امید همیشگی‌مان این است که پخش این برنامه‌ها، چون همیشه رونق‌بخش آنتن شبکه‌های تلویزیونی باشند و بتوانند مخاطبانشان را در جهتی درست برای آموزش‌بخشی و کسب اطلاعات و مهارت‌های زندگی فردی و اجتماعی سوق دهند. فقط در این صورت است که این برنامه‌ها می‌توانند به هدف اصلی و اساسی خود و رسانه‌شان دست یابند.