نقشه راه ربوکاپ سیزده ساله

این دوره از مسابقات از 16 فروردین 97 به مدت سه روز در نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شد. بنا بر اعلام کمیته برگزاری مسابقات، امسال 779 تیم برای شرکت در ربوکاپ آزاد ایران ثبت‌نام کردند که از این تعداد 478 تیم برای شرکت در مسابقات پذیرفته شدند. در این میان تیم‌های خارجی نیز حضور داشتند که من موفق به دیدار تیم‌هایی از کشورهای چین، هلند، آلمان و فرانسه شدم. برخی تیم‌های خارجی نیز مانند تیمی از کشور آمریکا از راه دور با ارسال کدها برای داورها در لیگ شبیه سازی شرکت کرده بودند و حضور فیزیکی در مسابقات نداشتند.

از مهم‌ترین تغییرات در سیزدهمین دوره مسابقات بین‌الملل ربوکاپ آزاد ایران، می‌توان به راه‌اندازی لیگ‌های جدید با اهداف کاربردی مانند لیگ ربات‌های آتشن‌شان در دو گرایش خاموش کردن کشتی سانچی و ساختمان پلاسکو اشاره کرد. همچنین لیگ‌های مختلفی با عنوان لیگ نمایش ربات‌ها در رده‌های مختلف دانش‌آموزی و بزرگسالان، ‌خلاقیت‌های رباتیک گروه‌های مختلف را در قالب نمایشگاه به علاقه‌مندان نشان داد. در بخش‌های دیگر ربات‌های مختلف پرنده، فوتبالیست،‌ انسان‌نما، امدادگر، ربات خانگی، ربات‌ها در صنعت، ربات‌های مین‌یاب و... با یکدیگر به رقابت پرداختند. همچنین در حاشیه مسابقات، نمایشگاه‌های مختلفی از فناوری‌های نوین مرتبط با رباتیک، مکاترونیک و هوش مصنوعی دایر بود.

هدف اصلی ربوکاپ، آموزش و کسب مهارت در رشته‌های فنی و مهندسی مانند برق، مکانیک و رایانه است و برگزاری مسابقه صرفا به هیجان و تلاش بیشتر کمک می‌کند. در این میان صاحب‌نظران تحلیل‌های جالبی از برگزاری این مسابقات و روند پیشرفت کشور در این رشته‌ها داشتند. برخی رضایت کامل داشتند و برخی نیز انتقادات اساسی مطرح می‌کردند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

دکتر موسی‌خانی:

ربوکاپ و هوش مصنوعی آینده روشنی دارد

دکتر مرتضی موسی‌خانی، رئیس کمیته ملی ربوکاپ ایران در خصوص کیفیت برگزاری مسابقات امسال معتقد است در این دوره شاهد ارتقای کیفیت تیم‌های ایرانی، کاربردی کردن علم و محصولات در لیگ نمایش بودیم. یکی از ربات‌های جذاب از نظر وی، ربات آتشن‌شان ساخته شده توسط مرکز تحقیقات مکاترونیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین و ویلچرهای هوشمندی بود که نیاز اساسی کشور است. وی تاکید می‌کند در سال‌ها برگزاری ربوکاپ، توسعه نرم‌افزاری ارزشمندی اتفاق افتاده است. وقتی در مورد آینده ربوکاپ در ایران از دکتر موسی‌خانی می‌پرسم، آینده این مسابقات را بسیار شفاف و روشن می‌بیند و می‌گوید: آینده صنایع به سمت هوش مصنوعی و توسعه نرم‌افزاری می‌رود. برخی از کشورهای همسایه ما در سطح رئیس‌جمهور دارای مشاور هوش مصنوعی هستند و این نشان می‌دهد ما هم باید زودتر به این سمت می‌رفتیم و در آینده هر گروهی در چنین صنایعی فعال باشد موفق خواهد شد. دکتر موسی‌خانی پیشنهاد می‌کند صنایع بیایند و کمپ‌های بزرگ توسعه نرم‌افزاری راه بیندازند و مزیت نسبی را به مزیت رقابتی تبدیل کنند. وی تصریح می‌کند: ما ظرفیت بسیار بالایی داریم. اگر از سرمایه انسانی درست استفاده نکنیم کشورهای دیگر این کار را خواهند کرد.

دکتر نجفی:

خروجی فناوری ما در این مسابقات پایین است

دکتر فرشید نجفی، رئیس کمیته فنی لیگ ربات امدادگر واقعی به مشکلات آموزشی در راه توسعه علمی ربوکاپ اشاره دارد و می‌گوید: من فکر می‌کنم در بخش دانش‌آموزی کاری که باید از لحاظ علمی و آموزشی انجام شود هنوز بدرستی شکل نگرفته است. متاسفانه برخی تیم‌ها ربات‌هایی که ساخته‌اند بیشتر توسط مربیان تیم‌ها ساخته شده تا خود دانش‌آموزان، البته مصاحبه‌هایی انجام می‌شود برای این که این مسأله مشخص شود ولی بازهم در مسابقات شاهد مربیان و دانش‌آموزانی هستیم که ربات‌ها توسط مربیان ساخته شده و این متاسفانه حبابی بزرگ و تو خالی ایجاد می‌کند که مناسب نیست و در آینده می‌تواند بسیار پر ضرر باشد. وی می‌افزاید: نکته دیگر دسترسی نداشتن دانش‌آموزان به محتوای آموزشی فارسی مناسب است که باعث می‌شود دانش‌آموزان نتوانند بخوبی و به روشی صحیح به جست‌وجو و آموزش بپردازند. راهکار این مسائل در دنیا این است که شرکت‌ها و گروه‌های فناوری زیر نظر دانشگاها و از درون دانشگاه به تولید محتوا و این که چه چیزی برای آموزش دانش‌آموزان نیاز است، اقدام کنند.

دکتر نجفی تصریح می‌کند: خروجی فناوری ما در این مسابقات پایین است. با این که بیش از 400 تیم حضور دارند و در سال‌های قبل هم تعداد تیم‌ها قابل توجه بوده اما خروجی‌های فناورانه ما بالا و قابل توجه نیست. ما باید تعداد بالاتری از این حد شرکت‌های دانش‌بنیان، محصولات تجاری، کتاب‌های علمی و آموزشی با کیفیت داشته باشیم. با این حد از ظرفیت و نیروهای فنی، ما بایدبرای رباتیک ستاد هدف‌گذاری داشته باشیم؛ خیلی قوی‌تر از ستادهایی مانند فناوری نانو و... تا اهداف دقیق مشخص و بدرستی پیگیری شود.

رئیس کمیته فنی لیگ ربات امدادگر واقعی با اشاره به این که دانشگاه‌ها در حال حاضر بیشتر درگیر مقاله‌نویسی شده‌اند، می‌گوید: باید دقت کنیم مقاله محصول اصلی نیست، بلکه محصول جانبی کارهای عملی و آزمایشگاهی ماست. به نظر جایگاه‌ها عوض شده است و به نظر من برای همین به نگرش جدید نیاز است تا دانشگاه بتواند دقیق‌تر و استراتژیک‌تر فکر کند و از ظرفیت‌ها بهتر استفاده کند. دانشگاه کارآفرین صرفا از دل مقاله‌نویسی بیرون نخواهد آمد. هم صنعت و هم دانشگاه باید فکرشان را به حل مسائل داخلی اختصاص دهند و نگاه عملیاتی و استراتژیک خود را منطبق با نیاز کشور تقویت کنند.

دکتر صادق‌نژاد:

با فضای تجاری‌سازی فاصله زیادی داریم

دکتر سروش صادق‌نژاد، از هیات رئیسه لیگ ربات‌های فوتبالیست انسان‌نما می‌گوید: در این دوره شرکت‌کنندگان کمتر شده‌اند که بخشی از آن به علت گران‌قیمت‌بودن قطعات ساخت ربات است. البته کیفیت رو به افزایش است و در مسابقات جهانی هم تعداد کاهش داشته است. از طرف دیگر شاید روش برگزاری ربوکاپ هم که بیشتر بر توسعه کمی تیم‌ها تا برگزاری پروژه‌های مشترک میان‌دانشگاهی تاکید داشته بی‌تاثیر نباشد. وی تصریح می‌کند: نیاز داریم این فرهنگ را که چند مجموعه باهم کار کنند و پروژه‌های مشترک با کیفیت ارائه دهند، تقویت کنیم. از طرف دیگر ما با فضای تجاری‌سازی فاصله زیادی داریم. مهندسان خوبی داریم، اما مسائلی مانند حامیان مالی برای تجاری‌سازی، جامعه هدف و‌... هنوز در کشور ما بدرستی مشخص نشده است. امسال تعداد تیم‌های ملی کاهش قابل توجهی داشت و این شاید زنگ خطری برای پژوهشگران ما و آینده ربوکاپ در ایران باشد.

دکتر چگینی:

بزرگ‌ترین مشکل ربوکاپ نبود حمایت‌های مالی است

دکتر جعفر چگینی، سرپرست اعضای کمیته فنی لیگ ربات امدادگر معتقد است ربوکاپ با صنعت رباتیک کاملا متفاوت است. وی می‌گوید: ما باید این موضوع را در نظر بگیریم که ربوکاپ محلی آموزشی برای دانشجویان و دانش‌آموزان است که مهارت کسب کنند. در این مسابقات معمولا دانشگاه‌ها و دانشجویان برگزارکننده رقابتی علمی هستند و این مسابقات با پیشرفت‌های صنعت رباتیک قابل مقایسه نیست. ما باید بسیار خوشحال باشیم که این مسابقات در حال برگزاری است. دانشجویان و دانش‌آموزان در اینجاست که فرصت دارند تجربه عملی کسب کنند تا در آینده ما متخصصان قوی‌تری داشته باشیم. این مسابقات است که متخصصان درجه یک را تربیت می‌کند و بعد این نیروها در صنعت حرف اول را خواهند زد. بزرگ‌ترین مشکل در راه ربوکاپ، حمایت‌های مالی است. باید مجموعه‌ها بدون چشمداشت از تیم‌ها حمایت کنند، زیرا ربوکاپ برای تربیت نسل آینده است.

دکتر یزدانی:

صنعت و دانشگاه باید به یکدیگر اعتماد کنند

دکتر مهدی یزدانی، مدیر‌کل پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین و عضو هیات علمی دانشگاه در خصوص برآیند برگزاری مسابقات ربوکاپ در کشور می‌گوید: طی 13سال گذشته با همکاری جمع قابل توجهی از استادان سعی کرده‌ایم این دانش را در کشور گسترش دهیم و در چند سال اخیر سعی بر کاربردی‌کردن مسابقات با حل مسائل ملی کردیم. باید صنعت در این نمایشگاه‌ها حاضر شود و بر مبنای مشاهدات خودش و با توجه به مشکلات و نیازها به سراغ دانشگاه بیاید و طرح مسأله کند تا متخصصان در دانشگاه به حل مشکلات صنعت بپردازند و تولید‌کننده علم و فناوری باشند. دانشگاه نمونه اولیه نیازهای صنعت را با حمایت صنعت می‌تواند بسازد و صنعت نیز می‌تواند به تجاری‌سازی بپردازد. دانشگاه حتی توانایی دارد با کمک صنعت به تجاری‌سازی استاندارد و با کیفیت محصولات اقدام کند و این راه حل حرکت به سمت آینده و اقتصاد و صنعتی پایدار است که باعث می‌شود فاصله میان صنعت و دانشگاه کاسته شود. وی تصریح می‌کند: صنعت و دانشگاه باید به یکدیگر اعتماد کنند و بدانند پیشرفت و اهدافشان با یکدیگر در تضاد نیست. مسابقات ربوکاپ نشان می‌دهد ما مهندسان توانمندی داریم. صنعت باید با آنها طرح مسأله صحیح کند تا امکانات تحقیقاتی دانشگاه‌ها به کمک توسعه صنعت بیاید. این راهی است که هر دو طرف سود خواهند برد و در نتیجه کشور به توسعه و پیشرفت خواهد رسید.