ستاره‌های پوشالی و آموزش رفتار صحیح

این موضوع یکی از معضلات بزرگ فضای مجازی است که جامعه ما را بخصوص در دو سه سال اخیر درگیر کرده است.

از دیدگاه روانشناسی، انسان‌هایی که دچار نقصان‌های شخصیتی هستند یا به نوعی در جامعه یا خانواده خود تحقیر شده‌اند، نسبت به دیگران نیاز بیشتری به جلب توجه دارند. در دنیای مدرن امروزی، شبکه‌های اجتماعی که دارای آزادی بی‌حد و حصر هستند، مناسب‌ترین بستر برای عرض اندام این آدم‌هاست بنابراین چنین افرادی با قرار دادن تصاویری از رفتارها یا صحبت‌های عجیب و غریب خود در این شبکه‌ها به دنبال سرپوش گذاشتن بر کمبودهای شخصیتی خود هستند.

اما مشکل اصلی از آنجا آغاز می‌شود که برخی از این اشخاص چند هزار نفر یا حتی چند میلیون دنبال‌کننده یا طرفدار کسب می‌کنند، حال آن که این افراد که عمدتا دارای عقده‌های مخاطره‌آمیزی هستند، هیچ‌گاه مطالب سودمند و مفیدی برای عرضه به مخاطبان خود ندارند و معمولا هر آنچه که بیان می‌کنند یا هر رفتاری که به آن دست می‌زنند، دارای آموزه‌های ناهنجار اخلاقی است و به این شکل، چنین اشخاصی می‌توانند تاثیری خطرناک بر جامعه بگذارند.

این در حالی است که جامعه ما از نظر فرهنگی، بسیار ناهمگون است و فرهنگ شفاهی و سطحی‌ نگری بخصوص در سال‌های اخیر در میان مردم رواج پیدا کرده و در نتیجه چنین افرادی فرصت پیدا کرده‌اند که خود را در این جامعه به شهرت برسانند.

همچنین امروزه گستردگی نسل جوان در جامعه بیش از هر زمان دیگری است و جوان‌های امروز به دلیل ذهن کنجکاوی که دارند به چنین افرادی در شبکه‌های اجتماعی بیش از حد توجه نشان می‌دهند که همین موضوع به ارضای نیاز دیده شدن این اشخاص دامن می‌زند. ضمن این که باید اذعان داشت یکی از پیامدهای بالا رفتن نرخ ابتلا به بیماری‌های روانی در جامعه می‌تواند بروز پدیده‌هایی همچون همین ستاره‌های پوشالی فضای مجازی باشد.

از سویی دیگر، با توجه به تعداد دنبال‌کنندگان برخی از این ستاره‌ها در شبکه‌های اجتماعی، می‌توان گفت بدآموزی و اثرگذاری سوء این افراد در فضای حقیقی جامعه قابل چشم‌پوشی نیست چراکه وقتی برخی از آنها چند صد هزار دنبال‌کننده دارند، اگر رفتارها یا صحبت‌هایشان فقط روی یک درصد از این دنبال‌کنندگان اثر بگذارد، بازهم ممکن است هزاران نفر از کاربران این شبکه‌ها از نظر روانی دچار آسیب شوند.

بنابراین هرکدام از این افراد می‌توانند بخشی از مخاطبان خود بخصوص نوجوانانی را که هنوز به پختگی ذهنی نرسیده‌اند، درگیر آسیب‌های رفتاری کنند.

به همین دلیل متولیان فرهنگی کشور باید به فکر مقابله اصولی با این افراد باشند. البته این موضوع جنبه‌های مختلفی دارد و باید از منظر ملی به آن نگاه شود و حل این گونه معضلات فرهنگی و اجتماعی فقط به یک نهاد خاص محدود نمی‌شود و باید همه نهادهای فرهنگی و رسانه‌ها و فعالان اجتماعی تلاش کنند تا با هماهنگی با یکدیگر و فرهنگسازی در زمینه نحوه رفتار صحیح در فضای مجازی، به نوعی سطح اثرگذاری این اشخاص در فضای حقیقی را کاهش دهند.

دکتر محمد حاتمی - معاون سازمان نظام روانشناسی و مشاوره