در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
افزایش چشمگیر جمعیت و بهره‌برداری افسارگسیخته از منابع طبیعی و مواهب خدادادی در جهت رفع نیازهای جامعه و تامین مواد اولیه صنعت، باعث تخریب‌های گسترده در محیط زیست و منابع طبیعی شده است، آثار تجمعی و ناگوار این موضوع نه تنها باعث تهدید سلامت عمومی جامعه می‌شود، بلکه به توان و پیکره جوامع جهت رسیدن به توسعه و رشد اقتصادی ـ اجتماعی نیز لطمات جدی و جبران‌ناپذیری وارد می‌کند. از این رو برای مقابله با این پیامدها عبارت توسعه پایدار مطرح شده است. «توسعه پایدار»، عبارتی که این روزها زیاد به گوشمان می‌خورد یکی از متداول‌ترین تعاریف است از توسعه‌ای که نیاز فعلی جامعه را بدون خدشه وارد کردن به توانایی‌های نسل‌های آتی در تأمین نیازهایشان، تأمین کند.
محتوای معنایی توسعه پایدار به مفهوم پایداری مربوط می‌شود و شالوده این پایداری به سه موضوع اقتصاد، جوامع و محیط زیست اشاره می‌کند. درواقع یکی از مولفه‌های اصلی در دستیابی به توسعه پایدار، توسعه اجتماعی است و خدمت به انسان، تربیت و ایجاد فضای مناسب به‌منظور پرورش قابلیت‌ها و رشد و شکوفایی استعدادهای او، از اهداف اصلی توسعه اجتماعی است. دراین میان «توانمندسازی»، اساسی ترین مفهوم در رسیدن به توسعه اجتماعی به شمار می‌رود. در واقع می‌توان گفت ظرفیت‌سازی و توانمندسازی جوامع از پیش‌شرط‌های توسعه پایدار است.
از سوی دیگر توانمندسازی یک جامعه انسانی هم جز با افزایش کیفیت زندگی آن جامعه میسر نمی شود و افزایش کیفیت زندگی نیز با تمرکز بر دو موضوع آموزش و افزایش درآمد محقق خواهد شد. حال اگر بخواهیم به جامعه خودمان نگاهی بیندازیم و بحث توسعه پایدار را در آن بررسی کنیم، باید گفت که حدود 26 درصد از جمعیت ایران در مناطق روستای سکونت دارند که زندگی و معیشت‌شان به شکل مستقیم با منابع طبیعی ارتباط دارد که متاسفانه همین موضوع باعث شده است شاهد تخریب‌های گسترده جنگل‌ها و مراتع در روستاها باشیم. افزایش جمعیت در روستاها در عین ثابت ماندن منابع در دسترس برای امرار معاش سبب شده روستاییان برای تامین هزینه‌ها و به دست آوردن حداقل درآمد از تمامی منابع موجود و در دسترس استفاده کنند. به‌عنوان مثال با تخریب جنگل‌ها، زمین‌های خود را وسیع تر می‌کنند. از درختان زغال‌گیری و برای تامین سوخت مورد نیاز خود درختان را قلع و قمع می‌کنند. در اراضی شیبدار کشت و کار کرده و حتی دام‌های بیشتری اختیار می‌کنند که متاسفانه این شدت تخریب بسیار بیشتر از توان بازتولید این منابع طبیعی است. به بیانی دیگر، فقر در جوامع روستایی و تلاش برای رهایی از این وضعیت با اعمال فشار بر منابع در دسترس محیطی و برداشت و بهره‌برداری غیراصولی و ناپایدار از این منابع، موجب تخریب محیط‌زیست می‌شود که البته به‌واسطه از بین رفتن منابع موجود نیز متعاقبا بر شدت فقر روستاییان افزوده می‌شود. لذا با توجه به استدلال‌های فوق می‌توان این موضوع را مطرح کرد که یکی از اصلی‌ترین راهکارهای حفظ محیط‌زیست و افزایش شاخص پایداری آن که از ارکان توسعه پایدار است، توانمندسازی جوامع روستایی است؛ توانمندسازی که با تأکید بر آموزش موجب اشتغالزایی، کاهش فقر و بهبود معیشت این جوامع شود.
یکی از مثال‌های موفق در این موضوع روستای ونایی در شهرستان بروجرد استان لرستان است. این روستا پس از اجرای برنامه‌های توانمندسازی و آموزش و حمایت از اهالی اش، امروز به قطب تولید خیارشور در کشور تبدیل شده است که در 250 کارگاه خانگی روستایی آن سالانه بیش از 4000 تن خیارشور تولید و روانه بازار می‌شود. این حجم وسیع اشتغالزایی موجب افزایش درآمد و به تبع آن بهبود سطح زندگی روستاییان شده که این عامل سبب شده شاخص پایداری محیط‌زیست طبیعی در این روستا بالا باشد و کمترین تخریب محیط‌زیست را توسط روستاییان در این روستا شاهد باشیم. به امید آن‌که با برنامه‌های مدون و مشخص از سوی دولت، شاهد اجرای پروژه‌های توانمندسازی در همه روستاها باشیم تا به تبع آن کمترین تخریب محیط‌زیست طبیعی را در ایران نظاره‌گر باشیم.
امیرحسین ارکیان
عضو انجمن محیط‌زیستی بلوط بان لرستان
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
اسرائیل در ورطه تصمیمات اشتباه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
کوه موش زایید!
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
اسرائیل به سرزمین سوخته بدل می‌شود؟
گفت و گو
رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با جام جم آنلاین:
۳۵ درصد از قانون جوانی جمعیت اجرا شده
گفتوگوی «جامجم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توتهای سفید»
نقنقنویسی داستان اجتماعی نیست
یک نماینده مجلس:
پیامعملیات وعده صادق، قدرت و استقلال ایران بود
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»: