آقای دادستان، آس بزرگ جشنواره عمار

جریان بررسی تاریخ معاصر، از دل جشنواره عمار بیرون آمد و کم‌کم به یک جنبش در مستندسازی تبدیل شد. مستند قائم‌مقام، اسرار آیت، نیم‌ شب 24 آوریل، حج خونین، برادران و ....، از شاخص‌ترین آثار تاریخی معاصر هستند که در جشنواره عمار با اقبال گسترده مخاطبان مواجه شد. ویژگی خاص این مستندهای کاملا سیاسی، این است که جنبه‌های هنری و فرهنگی در فرم و محتوایشان برجسته است.

بسیاری از آثار تاریخی معاصر، با همان کلیشه‌های رایج این سال‌ها آنچنان غلظت سیاسی اغراق شده‌ای دارند که اشتیاقی در مخاطب برنخواهد انگیخت. اما جنبش بررسی تاریخ معاصر برآمده از دل جشنواره عمار، نخستین ویژگی خاصی که دارد، جهتگیری خاص برای جلب رضایت مخاطبان است.

جنبه دوم مستندهای تاریخ معاصر، آگاهی رسانی عمومی توام با بررسی بدون تحریف تاریخ معاصر است. این جنبه از جنبش مستند تاریخ معاصر، تاریخ را مستقیم به مردم عرضه می‌کند؛ تاریخی که نسل چهارم و پنجم انقلاب از آن تحلیلی در دست ندارد و در آرشیو روزنامه‌های رسمی در حال خاک خوردن است. جشنواره عمار هر سال در حوزه بررسی تاریخ معاصر یک آس طلایی رو می‌کند. یکی از آثار شگفت انگیز جشنواره عمار 1396 مستندی با عنوان «آقای دادستان» است.

این مستند پرتره‌ای از زندگی سیاسی شهید اسدالله لاجوردی است. شهید بزرگی که در سال 1359 با نظر شهید آیت‌الله بهشتی، دادستان انقلاب تهران شد. در آن سال‌ها انقلاب با بحران خیزش تروریستی سازمان مجاهدین خلق مواجه بود و شهید لاجوردی یکی از مردان اثرگذار در مبارزه با تروریست‌ها به شمار می‌رفت. او پنج سال در صف مجاهدت ایستاد و در نهایت با دخالت برخی افراد سیاسی مشکوک و برخی دست‌های پشت پرده، زمینه برکناری ایشان را فراهم آوردند. شهید لاجوردی در سال 1368 دوباره به مدیریت زندان‌ها بازگشت و ریاست سازمان زندان‌ها را تا اسفند 1376 به عهده گرفت. این مرد بزرگ ایستاده در سنگر انقلاب در اول شهریور 1377 در بازار تهران توسط دو نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق ترور شد.

پس از ترور ایشان، طی این سال‌ها، سازمان تروریستی مجاهدین خلق و اپوزیسیون خارج‌نشین طی یک عملیات روانی سنگین و گسترده، برای این شهید بزرگ عرصه دفاع داخلی، پرونده سنگینی ساختند و چهره انقلابی رحیمانه او را مخدوش کردند. پروژه تخریب لاجوردی توسط برخی عناصر سیاسی داخلی همچنان ادامه دارد. این تحرکات رسانه‌ای در واقع دنباله‌ای از سوی برخی نیروهای وابسته داخلی است که همچنان به تخریب چهره رحمانی این شهید بزرگ اصرار می‌ورزند. اما به تاریخ نمی‌توان دروغ گفت و با هر ترفندی نمی‌توان آن را جعل کرد.

مستند «آقای دادستان» در مرداب رسانه‌ای ساخته شده این سال‌ها، حول زندگی سیاسی خادم واقعی انقلاب، یک دُر گرانبهای عظیم محسوب می‌شود که با جسارت همیشگی محسن اسلام‌زاده ساخته شده است. بررسی کارنامه محسن اسلام‌زاده نشان می‌دهد که او از قلیل مستندسازانی است که برخلاف مستند و فیلم سینمایی خاصی که اصرار به تخریب چهره رحمانی شهید لاجوردی دارد، می‌خواهد از حقیقت انقلابی و متفاوت لاجوردی پرده بردارد.

روایتگری تاریخ دلخواهی نیست. مستند حقیقت نیاز چندانی به پژوهش ندارد با کمی جابه‌جایی و استفاده از عناصر نادرست از حقیقت، تحریف ساخته می‌شود. کما این‌که در یک مستند خاص که در جشنواره فجر امسال حضور دارد و یک فیلم سینمایی موفق که اخیرا ساخته شده، این تحریف در مورد شهید لاجوردی گنجانده شده است. آقای دادستان به ترکیب حقایق دست نمی‌زند و تاریخ را از زوایه ناگفته‌ها و نادیده‌ها می‌شکافد و تصورات غلط رایج رسانه‌ای درباره شهید اسدالله لاجوردی را بخوبی آشکار می‌کند. یکی از بخش‌های هیجان‌انگیز فیلم، به یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق می‌پردازد که به علت انجام عملیات مسلحانه، به عنوان محارب محکوم به اعدام است. او در آخرین ساعات زندگی‌اش اقدام به نوشتن وصیت‌نامه می‌کند و از گروهک تروریستی سازمان مجاهدین خلق برائت می‌جوید و برای خانواده‌اش می‌نویسد که اشتباه کرده و از آنان می‌خواهد فریب این گروهک را نخورند.

وصیت‌نامه توسط یکی از ماموران زندان به دست شهید لاجوردی می‌رسد و ایشان زمینه آزادی و عفو این شخص را فراهم می‌آورد. این برش خاص از مستند آقای دادستان فراتر از ثبت لحظه‌هاست. نمود چنین روایتی در مستندی موفق با این مضمون، یک شاهکار است و یک پاسداشت بزرگ برای شهیدی که در غبار دشمنی‌های سیاسی داخلی و هجمه گسترده یک گروهک ترویستی گم شد. مستند آقای دادستان غبارها را کنار می‌زند و هجمه‌ها را با همه گستردگی دفع می‌کند و مرد وطن‌پرستی را به مخاطبان جشنواره عمار معرفی می‌کند که در همه مقاطع فعالیت و گوشه‌نشینی، همواره مظلوم بود.

لیلا شعبانی